Κουρδιστάν

Συντεταγμένες: 37°00′N 43°00′E / 37.00°N 43.00°E / 37.00; 43.00

Κουρδιστάν

Σημαία
Υποθετικός χάρτης του Κουρδιστάν βάσει της κατανομής κουρδικών πληθυσμών
ΧώραΙράν, Ιράκ, Τουρκία και Συρία
Γεωγραφική υπαγωγήΜέση Ανατολή
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°33′31″N 43°32′59″E
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Κουρδιστάν ( κουρδικά: کوردستان ,Kurdistan‎‎, κουρντ + σταν, δηλαδή γη των Κούρδων)[1] ή Μεγάλο Κουρδιστάν [2][3] είναι μια χονδρικά καθορισμένη γεωπολιτισμική περιοχή στη Δυτική Ασία όπου οι Κούρδοι αποτελούν πλειοψηφία[4] και ο κουρδικός πολιτισμός, γλώσσες και εθνική ταυτότητα έχει αναπτυχθεί.[5] Γεωγραφικά, το Κουρδιστάν περιλαμβάνει χονδρικά τα βορειοδυτικά όρη Ζάγρος και τις ανατολικές κορυφογραμμές του Ταύρου.[6]

Το Κουρδιστάν περιλαμβάνει γενικά τις ακόλουθες τέσσερις περιοχές: νοτιοανατολική Τουρκία (Βόρειο Κουρδιστάν), βόρειο Ιράκ (Νότιο Κουρδιστάν), βορειοδυτικό Ιράν (Ανατολικό Κουρδιστάν) και βόρεια Συρία (Δυτικό Κουρδιστάν).[7][8] Ορισμένοι ορισμοί περιλαμβάνουν επίσης τμήματα της νότιας Υπερκαυκασίας.[9] Ορισμένες κουρδικές εθνικιστικές οργανώσεις επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο εθνικό κράτος που θα αποτελείται από ορισμένες ή όλες αυτές τις περιοχές με κουρδική πλειοψηφία, ενώ άλλες εκστρατεύουν για μεγαλύτερη αυτονομία εντός των υπαρχόντων εθνικών συνόρων.[10]

Ιστορικά, η λέξη «Κουρδιστάν» μαρτυρείται για πρώτη φορά στα σελτζουκικά χρονικά του 11ου αιώνα. [11] Υπήρξε ένας μεγάλος αριθμός διαφορετικών κουρδικών δυναστειών, εμιράτων, πριγκηπάτων και ηγεμονιών που ιδρύθηκαν από τον 8ο έως τον 19ο αιώνα. Διοικητικά, ο 20ός αιώνας είδε τα εξής βραχύβια κουρδικά κράτη: το κουρδικό κράτος (1918–1919), το Βασίλειο του Κουρδιστάν (1921–1924), το Κουρντιστάνσκι Ουγιέζντ δηλ. «Κόκκινο Κουρδιστάν» (1923–1929), Δημοκρατία του Αραράτ (1927–1930) και Δημοκρατία του Μαχαμπάντ (1946).

Το ιρακινό Κουρδιστάν απέκτησε για πρώτη φορά αυτόνομο καθεστώς σε μια συμφωνία του 1970 με την ιρακινή κυβέρνηση και το καθεστώς του επιβεβαιώθηκε εκ νέου ως αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν εντός της ομοσπονδιακής ιρακινής δημοκρατίας το 2005.[12] Υπάρχει επίσης μια επαρχία Κουρδιστάν στο Ιράν, αλλά δεν είναι αυτοδιοικούμενη. Οι Κούρδοι που πολεμούσαν στον Συριακό Εμφύλιο Πόλεμο κατάφεραν να πάρουν τον έλεγχο μεγάλων τμημάτων της βόρειας Συρίας και να ιδρύσουν αυτοδιοικητικές περιοχές σε μια Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας, και επιζητούν να μετατρέψουν την περιοχή σε αυτόνομη ομάδα εντός της ομοσπονδιακής Συρίας σε μια μεταπολεμική ρύθμιση του καθεστώτος της Συρίας.[13]

Ετυμολογία και οριοθέτηση

Η λέξη Κουρδιστάν σημαίνει «Χώρα των Κούρδων» [14] και αναφέρεται για πρώτη φορά στα Σελτζουκικά χρονικά του 11ου αιώνα. [11] Η ακριβής προέλευση του ονόματος Κούρδος είναι ασαφής. Το επίθημα -σταν ( περσικά : ـستان) σημαίνει γη, χώρα στα περσικά. Η λέξη στχαν συναντάται και στις ινδικές γλώσσες.

Στην αρχαία εποχή το Κουρδιστάν μαρτυράται και ως Κουρδηνή[15][16] Το εγιαλέτι του Κουρδιστάν του 19ου αιώνα ήταν η πρώτη φορά που η Οθωμανική Αυτοκρατορία χρησιμοποίησε τον όρο «Κουρδιστάν» για να αναφερθεί σε μια διοικητική μονάδα και όχι σε μια γεωγραφική περιοχή.[17]

Αν και η παραδοχή μιας λεπτομερούς οριοθέτησης είναι δύσκολη, η Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ οριοθετούσε το Κουρδιστάν ως εξής:[18]

Ιστορία

Στην περιοχή αυτή κατά την αρχαιότητα ζούσαν διάφορες ομάδες, μεταξύ των οποίων οι Γκουτιανοί, οι Χουρρίτες, οι Μανναίοι και οι Αρμένιοι.[19] Η αρχική πατρίδα των Μανναίων βρισκόταν ανατολικά και νότια της λίμνης Ούρμια, με κέντρο περίπου το σύγχρονο Μαχαμπάντ.[20] Η περιοχή περιήλθε υπό περσική κυριαρχία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κύρου του Μεγάλου και του Δαρείου Α'.

Το Βασίλειο της Κορδουηνής, που προέκυψε από την παρακμάζουσα αυτοκρατορία των Σελευκιδών, βρισκόταν στα νότια και νοτιοανατολικά της λίμνης Βαν μεταξύ Περσίας και Μεσοποταμίας και κυβέρνησε τη βόρεια Μεσοποταμία και τη νοτιοανατολική Ανατολία από το 189 π.Χ. έως το 384 μ.Χ. ως υποτελές κράτος των Πάρθων και των Ρωμαίων. Η Κορδουηνή έγινε υποτελές κράτος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας το 66 π.Χ. και παρέμεινε σύμμαχος με τους Ρωμαίους μέχρι το 384 μ.Χ. Μετά το 66 π.Χ., πέρασε άλλες 5 φορές στον έλεχο της Ρώμης και της Περσίας. Η Κορδουηνή βρισκόταν στα ανατολικά της Τιγρανόκερτας, δηλαδή στα ανατολικά και νότια του σημερινού Ντιγιάρμπακιρ στη νοτιοανατολική Τουρκία.

Μερικοί ιστορικοί έχουν συσχετίσει μια σύνδεση μεταξύ του Κορδουηνή με τα σύγχρονα ονόματα των Κούρδων και του Κουρδιστάν.[16][21][22] Ο Τ.Α. Σίνκλερ απέρριψε αυτόν τον προσδιορισμό ως ψευδή,[23] ενώ μια κοινή συσχέτιση υποστηρίζεται στην Εγκυκλοπαίδεια της Κολούμπια.[24]

Παρακάτω αναφέρονται από τις αρχαίες περιοχές του Κουρδιστάν και τα αντίστοιχα σύγχρονά τους ονόματα:[25]

  1. Κορδυηνή ( Σιίρτ, Μπιτλίς και Σιρνάκ )
  2. Σωφηνή (Ντιγιάρμπακιρ)
  3. Ζαβδικηνή (Γκοζάρτο εντ'Καντρού ή Τζιζρέ)
  4. Βασηνία (Βαγιαζίτ)
  5. Μοξοηνή (Μους)
  6. Μαρτυρόπολις (Μαγιαφαρικίν)
  7. Αρτεμίτα (Βαν)

Μία από τις παλαιότερες καταγραφές της φράσης γη των Κούρδων βρίσκεται σε ένα ασσυριακό χριστιανικό έγγραφο της ύστερης αρχαιότητας, που περιγράφει τις ιστορίες Ασσύριων αγίων της Μέσης Ανατολής, όπως ο Αμπντίσο. Όταν ο σασσανίδης Μαρζμπάν ρώτησε τον Αμπντίσο για τον τόπο καταγωγής του, εκείνος απάντησε ότι, σύμφωνα με τους γονείς του, κατάγονταν από τη Χάζα, ένα χωριό στην Ασσυρία . Ωστόσο, αργότερα εκδιώχθηκαν από τη Χάζα από ειδωλολάτρες και εγκαταστάθηκαν στο Ταμανόν, το οποίο σύμφωνα με τον Αμπτνίσο βρισκόταν στη χώρα των Κούρδων. Το Ταμανόν βρίσκεται ακριβώς βόρεια των σύγχρονων συνόρων Ιράκ-Τουρκίας, ενώ η Χάζα βρίσκεται 12 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του σύγχρονου Ερμπίλ . Σε άλλο απόσπασμα του ίδιου εγγράφου, η περιοχή του ποταμού Χαμπούρ προσδιορίζεται επίσης ως χώρα των Κούρδων .[26] Σύμφωνα με τους αλ-Μουκαντασί και Γιακούτ αλ-Χαμαουί, το Ταμανόν βρισκόταν στις νοτιοδυτικές ή νότιες πλαγιές του όρους Τζούντι και νότια της Τζίζρε.[27] Άλλες γεωγραφικές αναφορές στους Κούρδους σε συριακές πηγές εμφανίζονται στο χρονικό του Ζουκνίν, στα γραπτά του Μιχαήλ του Σύρου και στον Μπαρ Εβραίο. Αναφέρουν τα βουνά Καρντού, την πόλη Καρντού και τη χώρα Καρνταουάε.[28]

Μετακλασική ιστορία

Χάρτης του Τζιμπάλ (βουνά της βορειοανατολικής Μεσοποταμίας), που επισημαίνει τα «Κουρδικά θέρετρα για το καλοκαίρι και το χειμώνα», τα κουρδικά εδάφη. Χάρτης του Ιμπν Χαουκάλ, 977 μ.Χ.
Χάρτης από το Ντιουάν Λουγάτ αλ-Τουρκ του Μαχμούντ αλ-Κασγκαρί (1072–74), που δείχνει το Αρντ αλ-Ακράντ, στα αραβικά για τη «γη των Κούρδων», που βρίσκεται μεταξύ του Αρντ αλ-Σαμ (δηλ. Συρία) και Αρντ αλ-Ιρακάιν (δηλ. Ιράκ).

Τον δέκατο και τον ενδέκατο αιώνα, πολλά κουρδικά πριγκιπάτα εμφανίστηκαν στην περιοχή: στο βορρά οι Σαδαδίδες (951–1174) (στην ανατολική Υπερκαυκασία μεταξύ των ποταμών Κύρου και Αράς ) και οι Ραβαδίδες (955–1221) (με κέντρο το Ταμπρίζ και οι οποίοι ήλεγχαν όλο το Αζερμπαϊτζάν ), στα ανατολικά τους Χασανβαϊχίδες (959–1015) (στο Ζάγρος μεταξύ Σαχρισόρ και Χουζιστάν) και τους Αναζήδες (990–1116) (με κέντρο το Χουλβάν) και στα δυτικά τους Μαρουανίδες (990–1096) μέχρι το νότια του Ντιγιάρμπακιρ και βόρεια της Τζαζίρα .[29][30]

Το Κουρδιστάν τον Μεσαίωνα ήταν μια συλλογή ημιανεξάρτητων και ανεξάρτητων κρατών που ονομάζονταν εμιράτα . Ονομαστικά βρισκόταν υπό έμμεση πολιτική ή θρησκευτική επιρροή Χαλίφηδων ή σάχηδων. Μια περιεκτική ιστορία αυτών των κρατών και της σχέσης τους με τους γείτονές τους δίνεται στο κείμενο του Σαραφναμά, που γράφτηκε από τον πρίγκιπα Σαράφ αλ-Ντιν Μπιτλισί το 1597.[31][32] Τα εμιράτα περιλάμβαναν αυτά του Μπαμπάν, του Σοράν, του Μπαντινάν και του Γκαρμιάν στο νότο, του Μποχράν (ή Μποτάν) και Μπαντλίς στα βόρεια, και του Μουκριγιάν και Αρνταλάν στα ανατολικά.

Η παλαιότερη μεσαιωνική βεβαίωση του τοπωνυμίου Κουρδιστάν βρίσκεται σε ένα αρμενικό ιστορικό κείμενο του 12ου αιώνα από τον Ματθαίο Έδεσσας. Περιέγραψε μια μάχη κοντά στην Άμιδα και το Σιβερέκ το 1062 ως ότι έλαβε χώρα στο Κουρδιστάν.[33][34] Η δεύτερη αναφορά εμφανίζεται στην προσευχή από την κολοφώνα ενός αρμενικού χειρογράφου των Ευαγγελίων, που γράφτηκε το 1200.[35][36]

Μια μεταγενέστερη χρήση του όρου Κουρδιστάν βρίσκεται στα έγγραφα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας το 1336[37] και στο Νουζχάτ αλ Κουλούμπ, που γράφτηκε από τον Χαμντολά Μοστοφί το 1340.[38]

Σύγχρονη ιστορία

Πρόταση της Βρετανικής Κυβέρνησης το 1921 από τον Γραμματέα για τις αποικίες, Ουίνστον Τσόρτσιλ, για μια αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν.
Χάρτης του άτλαντα Τζαντίντ, του πρώτου μουσουλμανικού άτλαντα, εξεδομένου το 1803, με το Κουρδιστάν σε μπλε
Τα κουρδικά ανεξάρτητα κράτη και αυτόνομα πριγκιπάτα, γύρω στο 1835

Σύμφωνα με τον Σαράφ αλ-Ντιν Μπιτλισί στο Σαραφναμά του, τα όρια της κουρδικής γης ξεκινούν από το στενό του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο και εκτείνονται σε μια ισόρροπη γραμμή μέχρι το τέλος της Μαλάτειας και του Μαράς.[39] Ο Εβλιγιά Τσελεμπή, ο οποίος ταξίδεψε στο Κουρδιστάν μεταξύ των ετών 1640 και 1655, ανέφερε διάφορες περιοχές του Κουρδιστάν, συμπεριλαμβανομένων των Ερζερούμ, Βαν, Χακάρι, Τζιζρέ, Ιμαντίγια, Μοσούλη, Σαχριζόρ, Χαρίρ, Αρνταλάν, Βαγδάτη, Ντέρνε, Ντερτένγκ, μέχρι τη Βασόρα .[40]

Το Κουρδιστάν (σκιασμένη περιοχή) όπως προτάθηκε από τη Συνθήκη των Σεβρών.

Τον 16ο αιώνα, μετά από παρατεταμένους πολέμους, οι περιοχές των Κούρδων χωρίστηκαν μεταξύ της αυτοκρατορίας των Σαφαβιδών και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μια σημαντική διαίρεση του Κουρδιστάν συνέβη στον απόηχο της Μάχης του Τσαλντιράν το 1514 και επισημοποιήθηκε με τη Συνθήκη του Ζουχάμπ του 1639 .[41] Μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι Σύμμαχοι προσπάθησαν να διασπάσουν το Κουρδιστάν (όπως περιγράφεται λεπτομερώς στην τελικώς μη επικυρωμένη Συνθήκη των Σεβρών) μεταξύ πολλών χωρών, συμπεριλαμβανομένου του Κουρδιστάν, της Αρμενίας και άλλων χωρών. Ωστόσο, η ανακατάκτηση αυτών των περιοχών από τις δυνάμεις του Κεμάλ Ατατούρκ (και άλλα πιεστικά ζητήματα) έκανε τους Συμμάχους να αποδεχθούν την Συνθήκη της Λωζάνης (1923) και τα σύνορα της σύγχρονης Δημοκρατίας της Τουρκίας, αφήνοντας τους Κούρδους χωρίς ανεξάρτητη ή αυτόνομη περιοχή[42] Άλλες κουρδικές περιοχές ανατέθηκαν στα νέα βρετανικά και γαλλικά προτεκτοράτα του Ιράκ και της Συρίας .

Στη Διάσκεψη Ειρήνης του Σαν Φρανσίσκο του 1945, η κουρδική αντιπροσωπεία πρότεινε την εξέταση του εδάφους που διεκδικούσαν οι Κούρδοι, το οποίο περιελάμβανε μια περιοχή που εκτείνεται από τις ακτές της Μεσογείου κοντά στα Άδανα έως τις ακτές του Περσικού Κόλπου κοντά στο Μπουσέχρ, και περιλάμβανε τις περιοχές των Λουρ στο νότια όρη Ζάγρος.[43][44]

Ο ακαδημαϊκός ιστορικός Ζορντί Τεζέλ έχει προσδιορίσει το «Μεγάλο Κουρδιστάν» ως έναν από τους «κουρδικούς μύθους» που το ΚΔΚΣ προωθούσε στους Κούρδους στη Συρία.[45]

Μια ακαδημαϊκή πηγή που δημοσιεύτηκε από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ έχει περιγράψει χάρτες του ευρύτερου Κουρδιστάν που δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του 1940 και μετά ως εξής: «Αυτοί οι χάρτες έχουν γίνει μερικά από τα πιο επιδραστικά εργαλεία προπαγάνδας για τον κουρδικό εθνικιστικό λόγο. Απεικονίζουν μια εξαιρετικά μεγάλη εκδοχή του εδάφους του Κουρδιστάν, που εκτείνεται σε περιοχές χωρίς πλειοψηφίες Κούρδων. Παρά την παραγωγή τους με πολιτικούς στόχους που σχετίζονται με συγκεκριμένους ισχυρισμούς για τη δημογραφική και εθνογραφική δομή της περιοχής και τις αμφισβητήσιμες μεθοδολογίες τους, έχουν γίνει «το Κουρδιστάν στο μυαλό των Κούρδων» και τα όρια που υποδεικνύουν έχουν γίνει εύκολα αποδεκτά».[46] Στις παραπάνω περιοχές, οι Κούρδοι αποτελούν πλειοψηφία σε μια περιοχή περίπου από την Σανλιούρφα μέχρι το Χακιάρι στη Τουρκία, σε μεγάλο μέρος του αυτόνομου Κουρδιστάν στο Ιράκ, σε περιοχές της ανατολικής Συρίας και στην λωρίδα γης δυτικά της λίμνης Ούρμια στο Ιράν.

Στο τέλος του Πολέμου του Κόλπου του 1991, ο Συνασπισμός του Κόλπου δημιούργησε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από το βόρειο Ιράκ για να παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια και να προστατεύσει τους Κούρδους από ιρακινές αεροπορικές επιθέσεις. Εν μέσω της αποχώρησης των ιρακινών δυνάμεων από τρεις βόρειες επαρχίες, η περιοχή του Κουρδιστάν εμφανίστηκε το 1992 ως μια αυτόνομη οντότητα εντός του Ιράκ με τη δική της τοπική κυβέρνηση και κοινοβούλιο.[47] Μια έκθεση των ΗΠΑ του 2010, που γράφτηκε πριν από την αστάθεια στη Συρία και το Ιράκ μετά το 2014, επιβεβαίωσε ότι «το Κουρδιστάν μπορεί να υπάρχει μέχρι το 2030».[48] Η αποδυνάμωση του ιρακινού κράτους μετά την επίθεση του 2014 στο Βόρειο Ιράκ από το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε έχει επίσης παρουσιάσει μια ευκαιρία για ανεξαρτησία για το Ιρακινό Κουρδιστάν,[49] επαυξημένη από την κίνηση της Τουρκίας προς την αποδοχή ενός τέτοιου κράτους, αν και αντιτίθεται σε κινήσεις προς κουρδική αυτονομία στην Τουρκία και τη Συρία.[50]

Βόρειο Κουρδιστάν

Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν το 1997

Η ενσωμάτωση στην Τουρκία των κουρδικών περιοχών της ανατολικής Ανατολίας επικρίθηκε από πολλούς Κούρδους και είχε ως αποτέλεσμα μια μακροχρόνια αυτονομιστική σύγκρουση στην οποία έχουν χαθεί δεκάδες χιλιάδες ζωές. Στην περιοχή σημειώθηκαν πολλές μεγάλες κουρδικές εξεγέρσεις, συμπεριλαμβανομένης της εξέγερσης Κοτσγκιρί το 1920 υπό τους Οθωμανούς. Στη συνέχεια διαδοχικές εξεγέρσεις υπό το τουρκικό κράτος, συμπεριλαμβανομένης της εξέγερσης του Σέιχ Σαΐντ το 1924, της Δημοκρατίας του Αραράτ το 1927 και της εξέγερσης του Ντερσίμ το 1937. Όλα καταστράφηκαν βίαια από τις αρχές. Η περιοχή κηρύχθηκε κλειστή στρατιωτική περιοχή από την οποία η είσοδος αλλοδαπών απαγορεύτηκε μεταξύ των ετών 1925 και 1965.[51][52][53]

Σε μια προσπάθεια να αρνηθεί την ύπαρξή τους, η τουρκική κυβέρνηση κατηγοριοποίησε τους Κούρδους ως «Ορεινούς Τούρκους» μέχρι το 1991.[54][55][56] Οι λέξεις «Κούρδοι», «Κουρδιστάν» ή «Κούρδοι» απαγορεύτηκαν επίσημα από την τουρκική κυβέρνηση.[57] Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, η κουρδική γλώσσα απαγορεύτηκε επίσημα στη δημόσια και ιδιωτική ζωή.[58] Πολλοί άνθρωποι που μιλούσαν, δημοσίευσαν ή τραγουδούσαν στα Κουρδικά συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν.[59] Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούσαν τα κουρδικά συμφέροντα απαγορεύτηκαν.[57]

Το 1983, οι κουρδικές επαρχίες συμπεριλήφθηκαν στην περιοχή υπό κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η οποία τέθηκε υπό στρατιωτικό νόμο ως απάντηση στις δραστηριότητες της μαχητικής αυτονομιστικής οργάνωσης, Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν.[60][61] Ο ανταρτοπόλεμος που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και του 1990 κατά τον οποίο μεγάλο μέρος της υπαίθρου εκκενώθηκε, χιλιάδες κουρδικά χωριά καταστράφηκαν από την κυβέρνηση και πραγματοποιήθηκαν πολυάριθμες συνοπτικές εκτελέσεις και από τις δύο πλευρές.[62][63][64] Επεβλήθησαν εμπάργκο στον επισιτισμό σε κουρδικά χωριά και πόλεις.[65][66] Δεκάδες χιλιάδες σκοτώθηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.[67]

Η Τουρκία φοβόταν ιστορικά ότι ένα κουρδικό κράτος στο Βόρειο Ιράκ θα ενθάρρυνε και θα υποστήριζε τους Κούρδους αυτονομιστές στις παρακείμενες τουρκικές επαρχίες και, ως εκ τούτου, ιστορικά έχει αντιταχθεί σθεναρά στην ανεξαρτησία των Κούρδων στο Ιράκ. Ωστόσο, μετά το χάος στο Ιράκ μετά την εισβολή των ΗΠΑ, η Τουρκία συνεργάζεται όλο και περισσότερο με την αυτόνομη περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν.[68] Η λέξη «Κουρδιστάν», είτε σε γραπτή, είτε σε προφορική έκφραση, μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε κράτηση και δίωξη στην Τουρκία.[69][70][71] Το Κουρδιστάν έχει χαρακτηριστεί ως «διεθνής αποικία» από τον μελετητή Ισμαήλ Μπεσικτσί.[72]

Συριακός Εμφύλιος

Η επιτυχής επίθεση στο Βόρειο Ιράκ το 2014 από το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε, με την επακόλουθη αποδυνάμωση της ικανότητας του ιρακινού κράτους να ασκήσει εξουσία, παρουσίασε μια «χρυσή ευκαιρία» για τους Κούρδους να αυξήσουν την αυτονομίας τους και πιθανώς να ανακηρύξουν ανεξάρτητο Κουρδικό κράτος.[49] Το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και το Λεβάντε, που αιχμαλώτισε περισσότερους από 80 Τούρκους στη Μοσούλη κατά τη διάρκεια της επίθεσής τους, είναι εχθρός της Τουρκίας, καθιστώντας το Κουρδιστάν χρήσιμο για την Τουρκία ως ουδέτερο κράτος. Στις 28 Ιουνίου 2014, ο Χουσέιν Τσελίκ, εκπρόσωπος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), έκανε σχόλια στους Financial Times δηλώνοντας την ετοιμότητα της Τουρκίας να δεχτεί ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν στο βόρειο Ιράκ.[50] Διάφορες πηγές ανέφεραν ότι η Αλ Νούσρα έχει εκδώσει φετφά με κάλεσμα για δολοφονίες γυναικόπαιδων Κούρδων στη Συρία[73] και οι μάχες στη Συρία έχουν οδηγήσει δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες να καταφύγουν στην περιοχή του Κουρδιστάν του Ιράκ΄[74][75][76] Το 2015, η Τουρκία υποστήριζε ενεργά την αλ Νούσρα,[77] αλλά τον Ιανουάριο του 2017, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας δήλωσε ότι η αλ Νούσρα είναι τρομοκρατική ομάδα και έχει ενεργήσει ανάλογα.[78]

Εθνολογία

Οι Κούρδοι είναι λαός ινδοευρωπαϊκής καταγωγής. Μιλούν μια ιρανική γλώσσα γνωστή ως κουρδική και αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού της περιοχής – ωστόσο, περιλαμβάνονται αραβικές, αρμενικές, ασσυριακές,[79]αζερικές, εβραϊκές, οσσετικές, περσικές και τουρκικές κοινότητες. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι μουσουλμάνοι, αλλά υπάρχουν και πιστοί σε άλλες θρησκείες - συμπεριλαμβανομένων Γιαρσανιστών, Γιαζίντι, Αλεβιτών, Χριστιανών,[80] και στο παρελθόν, Εβραίων, οι περισσότεροι από τους οποίους μετανάστευσαν στο Ισραήλ .[81]

Γεωγραφία

Ιστορικός χάρτης από το 1721 που δείχνει τα σύνορα των επαρχιών Κουρδιστάν στην Περσία

Σε γενικές γραμμές, η ονομασία Κουρδιστάν μπορεί να δοθεί στην περιοχή που περιλαμβάνει μέρος του οροπεδίου του μικρασιατικού Ταύρου, κυρίως γύρω από τη λίμνη Βαν. Συνεχίζεται γύρω από τη λίμνη Ουρμία, δυτικά του Ευφράτη ως τις περιοχές που αρδεύονται από τους ποταμούς Μικρός και Μεγάλος Ζαπ. Προς το βορρά, φτάνει ως το λεκανοπέδιο του Άραξου, στον Καύκασο. Περιλαμβάνει, λοιπόν, τα βιλαέτια Βαν και Μπιτλίς, μέρος από τα βιλαέτια Ντιγιαρμπακίρ και Μαμουρέτ-ουλ-Αζίζ και το σαντζάκι Ντέρσιμ, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Τουρκίας ως το 1923. Περιλαμβάνει, επίσης, την ιρανική επαρχία Κουρδιστάν και μισή από την επαρχία Αζερμπαϊτζάν. Συνολικά, εκτείνεται από πλάτος 33° - 39° βόρειο και μήκος 37° - 48° ανατολικό με μήκος περίπου 1.200 χλμ., πλάτος 400 χλμ. και συνολική έκταση περίπου 500.000 τ.χ. Το μεγαλύτερο μέρος του Κουρδιστάν ανήκει σήμερα στην τουρκική επικράτεια και συνιστά αυτό που αποκαλείται βόρειο Κουρδιστάν. Στα δυτικά ορίζεται από την πόλη Μαράς και την περιοχή Κότσγκιρι και φτάνει ανατολικά ως την Ουρμία λίμνη ή Ουρμίγιε. Το νότιο Κουρδιστάν είναι διαμελισμένο ανάμεσα σε Συρία, Ιράκ και Ιράν (Ιρανικό Κουρδιστάν) και εκτείνεται δυτικά από τη Μοσούλη έως το Μπιζάρ ανατολικά.

Είναι μια περιοχή που καλύπτεται από ορεινούς όγκους. Γεωλογικά ο πυρήνας των μεγάλων οροσειρών αποτελείται από αρχαϊκό σχιστόλιθο, ο οποίος σε χαμηλότερα υψόμετρα σχηματίζει τεράστιες δεξαμενές ύδατος με πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα, από τον οποίο προμηθεύονται νερό το Ιράν, το Ιράκ και η Συρία. Το τμήμα ανάμεσα στον Τίγρη και τον Ευφράτη συντίθεται κυρίως από παλαιοζωικά πετρώματα, τα οποία εξηγούν την ύπαρξη πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων. Το κλίμα είναι ψυχρό και ο χειμώνας μακρύς και βαρύς, στις βόρειες περιοχές με το μεγάλο υψόμετρο. Για πολλούς μήνες τα βουνά είναι καλυμμένα με χιόνια και η πρόσβαση στα υψίπεδα, όπως για παράδειγμα στο οροπέδιο τον Οραμάρ, σχεδόν αδύνατη. Στα βόρεια ορεινά τμήματα υπάρχουν ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα σιδήρου, χαλκού και μόλυβδου. Στο νότο υπάρχουν μεγάλες κοιλάδες με θερμό κλίμα και πλούσια πετρελαιοφόρα κοιτάσματα, που αποτελούν το μήλο της έριδας για πολλά αντικρουόμενα οικονομικά συμφέροντα, με ουσιαστικές επιπτώσεις στην επίλυση τον κουρδικού ζητήματος. Η υψηλότερη κορυφή ανήκει στο όρος Αραράτ, 5.165 μ., και είναι καλυμμένη με αιώνια χιόνια. Επίσης σημαντικός γεωλογικός σχηματισμός, ο οποίος στο παρελθόν καθόριζε και τα φυσικά σύνορα μεταξύ της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και του Ιράν, είναι η οροσειρά Ζάγρος, φυσικό καταφύγιο των περισσότερων ορεσίβιων κουρδικών φυλών της αρχαιότητας, γύρω από το οποίο ανέπτυξαν σημαντική οικονομική δραστηριότητα. Η περιοχή Μοκριάν περιλαμβάνει τις δύο πόλεις Πιρανσάχρ και Μπιζάρ.

Σύμφωνα με την Μπριτάνικα, το Κουρδιστάν καλύπτει περίπου 190.000 τ.χλμ. και οι κύριες πόλεις του είναι το Ντιγιάρμπακιρ (Αμέντ), το Μπιτλίς (Μπετλίς) και το Βαν (Βαν) στην Τουρκία, το Ερμπίλ (Χεουλέρ) και το Σουλεϊμανίγια στο Ιράκ και το Κερμανσάχ (Κιρμανσάν), το Σανάντατζ (Σινέ), Ιλάμ και Μαχαμπάντ (Μεχαμπάντ) στο Ιράν.[82] Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ, το Κουρδιστάν καλύπτει περίπου 190.000 τ.χλμ. στην Τουρκία, 125.000 τ.χλμ. στο Ιράν, 65.000 τ.χλμ. στο Ιράκ και 12.000 τ.χλμ. στη Συρία, με συνολική έκταση περίπου 392.000 τ.χλμ..[7]

Το Ιρακινό Κουρδιστάν χωρίζεται σε έξι επαρχίες, τρεις από τις οποίες (και τμήματα άλλων) βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν. Το Ιρανικό Κουρδιστάν περιλαμβάνει την επαρχία Κουρδιστάν και μεγάλα τμήματα των επαρχιών του Δυτικού Αζερμπαϊτζάν, του Κερμανσάχ και του Ίλαμ. Το Συριακό Κουρδιστάν βρίσκεται κυρίως στη βόρεια Συρία και καλύπτει το κυβερνείο αλ Χασακά και το βόρειο τμήμα από το Κυβερνείο της Ράκα, το βόρειο Κυβερνείο του Χαλεπίου και επίσης την περιοχή Τζαμπάλ αλ-Ακράντ (Βουνό των Κούρδων). Οι μεγάλες πόλεις αυτής της περιοχής είναι το Καμισλί (κουρδικά: Καμισλό) και το Αλ Χασακά (κουρδικά: Χασακά). Σημειώνεται ότι σε παρενθέσεις είναι οι ελληνικές μεταγραφές των κουρδικών ονομάτων. Τα κουρδικά γράφονται με αραβικό και λατινικό αλφάβητο.

Το Τουρκικό Κουρδιστάν περιλαμβάνει μια μεγάλη περιοχή της Περιφέρειας της Ανατολικής Ανατολίας και της νοτιοανατολικής Ανατολίας της Τουρκίας και φιλοξενεί περίπου 6 έως 8 εκατομμύρια Κούρδους.[83] Υπάρχουν άλλοι 9 έως 12 εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες κουρδικής καταγωγής σε περιοχές της Τουρκίας με τουρκική καταγωγή, καθώς η πλειοψηφία των Τούρκων Κούρδων δεν ζει πλέον στη Νοτιοανατολική Ανατολία.

Οι περιοχές του τουρκικού και ιρανικού Κουρδιστάν είναι σε μεγάλο βαθμό ορεινές και ψυχρές. Κάποιες κοιλάδες υπάρχουν γύρω από τις λίμνες Ούρμια και Βαν και κάποιους ποταμούς. Το ιρακινό και το συριακό Κουρδιστάν είναι πεδινότερα.

Κλίμα

Μεγάλο μέρος της περιοχής χαρακτηρίζεται από ένα ηπειρωτικό κλίμα - ζεστό το καλοκαίρι, κρύο το χειμώνα. Παρόλα αυτά, μεγάλο μέρος της περιοχής είναι εύφορο και έχει ιστορικά εξαγωγές σιτηρών και ζώων . Η βροχόπτωση κυμαίνεται μεταξύ 200 και 400 χιλιοστομέτρων το χρόνο στις πεδιάδες, και μεταξύ 700 και 3.000 χιλιοστομέτρων το χρόνο στα ψηλά οροπέδια ανάμεσα σε αλυσίδες βουνών.[7] Η ορεινή ζώνη κατά μήκος των συνόρων με το Ιράν και την Τουρκία χαρακτηρίζεται από ξηρά καλοκαίρια, βροχερούς και μερικές φορές χιονισμένους χειμώνες και υγρές άνοιξη, ενώ στα νότια το κλίμα μεταβαίνει σταδιακά σε ημίξηρες και έρημες ζώνες.

Το Κουρδιστάν είναι μια από τις πιο ορεινές περιοχές στον κόσμο με ψυχρό κλίμα που δέχεται ετήσιες βροχοπτώσεις επαρκείς για τη διατήρηση εύκρατων δασών και θάμνων. Οι ορεινές αλυσίδες φιλοξενούν βοσκοτόπια και δασικές κοιλάδες, συνολικής έκτασης περίπου 16 εκατομμυρίων εκταρίων (160.000 τ.χλμ.), συμπεριλαμβανομένων των ελάτων και η ύπαιθρος αποτελείται από βελανιδιές, κωνοφόρα, πλατάνια, ιτιές, λεύκες και, στα δυτικά του Κουρδιστάν, ελιές.[7]

Βουνά

Τα βουνά είναι σημαντικά γεωγραφικά και συμβολικά χαρακτηριστικά της κουρδικής ζωής, όπως αποδεικνύεται από το ρητό «Οι Κούρδοι δεν έχουν φίλους εκτός από τα βουνά».[84] Τα βουνά θεωρούνται ιερά από τους Κούρδους .[85] Στην περιοχή περιλαμβάνονται το όρος Τζούντι και το Αραράτ (και τα δύο εξέχοντα στην κουρδική λαογραφία, εξαιρετικά σημαντικό και στους Αρμενίους), το Ζάγκρος, η Καντίλ, η Σινγκάλ, το όρος Αμπντουλαζίζ, τα κουρδικά όρη, το Τζαμπάλ αλ-Ακράντ, το Σάχο, το Γκαμπάρ, το Χαμρίν και το Νισίρ .

Υδάτινοι πόροι

Το Κουρδιστάν είναι μια περιοχή σχετικά πλούσια σε νερό, ειδικά για χώρες της περιοχής της Μέσης Ανατολής . Μεγάλο μέρος του νερού στις γειτονικές χώρες προέρχεται από το Κουρδιστάν. Σημαίνει ότι η πολιτική σταθερότητα και η ειρήνη στην περιοχή είναι σημαντικές για την ύδρευση της περιοχής και την πρόληψη των πολέμων.[86][87] Πολλοί πιστεύουν ότι για τη διατήρηση του νερού θα χρειαστεί «επιστροφή στις παραδοσιακές τεχνικές καλλιέργειας εξοικονόμησης νερού», καθώς και «κοινοτική οικονομία» [88]

Τα οροπέδια και τα βουνά του Κουρδιστάν, που χαρακτηρίζονται από έντονη βροχόπτωση και χιονόπτωση, λειτουργούν ως δεξαμενή νερού για την Εγγύς και Μέση Ανατολή, σχηματίζοντας την πηγή των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, καθώς και άλλων πολυάριθμων μικρότερων ποταμών, όπως ο μικρός Χαμπούρ, Αβώρ, Θαρθάρ, Τζεϊχάν, Αράς, Κύρος, Σεφιντρούντ, Καρχά και Χεζίλ. Μεταξύ των ποταμών ιστορικής σημασίας για τους Κούρδους είναι οι ποταμοί Μουράτ (Αρασάν) και Μουχτάν στην Τουρκία, ο Πεσχαμπούρ, ο μικρός και ο μεγάλος Ζαμπ και το Ντιγιάλα στο Ιράκ, και οι Ζαγατού, Ταταού, Ζοχάμπ και Γκαμασιγιάμπ στο Ιράν.

Τα ποτάμια αυτά, που ρέουν από ύψη τριών έως τεσσάρων χιλιάδων μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι σημαντικά τόσο ως πηγές νερού όσο και για την παραγωγή ενέργειας. Το Ιράκ και η Συρία έριξαν φράγμα σε πολλούς από αυτούς τους ποταμούς και τους παραποτάμους τους, και η Τουρκία έχει ένα εκτεταμένο σύστημα φραγμάτων υπό κατασκευή ως μέρος του Εγχειρήματος Νοτιοανατολικής Μικράς Ασίας. αν και ημιτελής, το Εγχείρημα ήδη τροφοδοτεί σημαντικό ποσοστό των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας. Λόγω του εκπληκτικού αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής, σχεδόν κάθε φράγμα επηρεάζει ιστορικούς χώρους.[89]

Το Κουρδιστάν εκτείνεται στη λίμνη Ούρμια στο Ιράν στα ανατολικά. Η περιοχή περιλαμβάνει τη λίμνη Βαν, το μεγαλύτερο όγκο νερού στην Τουρκία. Η μόνη λίμνη στη Μέση Ανατολή με μεγαλύτερη επιφάνεια είναι η λίμνη Ούρμια – αν και όχι τόσο βαθιά όσο η λίμνη Βαν, έχει πολύ μεγαλύτερο όγκο. Η Ούρμια, η Βαν, καθώς και η λίμνη Ζαριβάρ δυτικά του Μαριβάν και η λίμνη Ντουκάν κοντά στην πόλη Σουλεϊμανίγια σφύζει από τουρίστες.[89]

Φυσικοί πόροι

Η περιοχή του Κουρδιστάν εκτιμάται ότι περιέχει περίπου 45 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, καθιστώντας το έκτο μεγαλύτερο απόθεμα στον κόσμο. Η εξόρυξη αυτών των αποθεμάτων ξεκίνησε το 2007.

Η επαρχία αλ-Χασακά, γνωστή και ως περιοχή Τζαζίρα, έχει γεωπολιτική σημασία για το πετρέλαιο και είναι κατάλληλη για γεωργικές εκτάσεις.

Τον Νοέμβριο του 2011, η Exxon αμφισβήτησε την εξουσία της κεντρικής κυβέρνησης του Ιράκ με την υπογραφή συμβάσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου για δικαιώματα εξερεύνησης σε έξι αγροτεμάχια στο Κουρδιστάν, συμπεριλαμβανομένου ενός συμβολαίου στα αμφισβητούμενα εδάφη, ακριβώς ανατολικά του μεγα-πεδίου Κιρκούκ.[90] Αυτή η πράξη έκανε τη Βαγδάτη να απειλήσει να ανακαλέσει τη σύμβαση της Exxon στα νότια πεδία της, κυρίως το έργο πρώτης φάσης στη δυτική Κούρνα.[91] Η Exxon απάντησε ανακοινώνοντας την πρόθεσή της να εγκαταλείψει το έργο στη δυτική Κούρνα.[92]

Από τον Ιούλιο του 2007, η κουρδική κυβέρνηση ζήτησε από ξένες εταιρείες να επενδύσουν σε 40 νέες εγκαταστάσεις πετρελαίου, με την ελπίδα να αυξηθεί η περιφερειακή παραγωγή πετρελαίου κατά τα επόμενα πέντε χρόνια κατά πέντε συντελεστές, σε περίπου 1 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα.[93] Τα αποθέματα φυσικού αερίου και τα συναφή αποθέματα αερίου υπερβαίνουν τα 100 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Σημαντικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο Κουρδιστάν περιλαμβάνουν τις ExxonMobil, Total, Chevron, Talisman Energy, Genel Energy, Hunt Oil, Gulf Keystone Petroleum και Marathon Oil .[94]

Άλλοι ορυκτοί πόροι που υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες στην περιοχή περιλαμβάνουν τους:άνθρακα, χαλκό, χρυσό, σίδηρο, ασβεστόλιθο (που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τσιμέντου), μάρμαρο και ψευδάργυρο. Το μεγαλύτερο κοίτασμα θείου στον κόσμο βρίσκεται νοτιοδυτικά του Ερμπίλ.[95]

Τον Ιούλιο του 2012, η Τουρκία και η περιοχή του Κουρδιστάν υπέγραψαν συμφωνία με την οποία η Τουρκία θα προμηθεύει στην KεGιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν πρ προϊόντα διύλισης πετρελαίου με αντάλλαγμα αργό πετρέλαιο. Οι παραδόσεις αργπετρελαίου ού αναμένεται να πραγματοποιούνται σε τακτική βάση.[96]

Εικόνες

Δείτε επίσης

Βιβλιογραφία

  • Καλογερόπουλος Κ., Οτζαλάν, Ιάμβλιχος, (Αθήνα, 1999)
  • Μπουρκάι Κεμάλ, Οι Κούρδοι και το Κουρδιστάν, Παπαζήσης, (Αθήνα, 1999)

Παραπομπές

  1. ↑ . 
  2. ↑ Turkey demands Google remove Greater Kurdistan map by Rudaw, December 25, 2018
  3. ↑ Kaya, Zeynep (2020). Mapping Kurdistan: Territory, Self-Determination and Nationalism. Cambridge University Press. σελίδες 2, 137, 177, 197. 
  4. ↑ Zaken, Mordechai (2007). Jewish Subjects and Their Tribal Chieftains in Kurdistan: A Study in Survival. Leiden, The Netherlands: BRILL. σελίδες 1–2. ISBN 9789004161900. Kurdistan was never a sovereign state, though the area with an ethnic and linguistic majority of Kurdish population is defined as Kurdistan. 
  5. ↑ M. T. O'Shea, Trapped between the map and reality: geography and perceptions of Kurdistan, 258 pp., Routledge, 2004. (see p. 77)
  6. ↑ Kurdistan Αρχειοθετήθηκε 2012-07-08 at Archive.is, Britannica Concise.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Bois, Th; Minorsky, V.; MacKenzie, D. N. (2002). «Kurds, Kurdistān». Encyclopaedia of Islam (BRILL). ISBN 9789004161214. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544?s.num=167&s.start=100. «At present, the different provinces of Kurdistān cover around 190,000 km2 in Turkey, 125,000 km2 in Iran, 65,000 km2 in Irāḳ, and 12,000 km2 in Syria. The total area of Kurdistān can then be estimated at approximately 392,000 km2.». 
  8. ↑ Bengio, Ofra (2014). Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland. University of Texas Press. σελ. 2. Hence the terms: rojhalat (east, Iran), bashur (south, Iraq), bakur (north, Turkey), and rojava (west, Syria). 
  9. ↑ Kurdistan (1 έκδοση). Oxford University Press. 2014. ISBN 9780199546091. Extensive mountainous and plateau region in sw Asia, inhabited by the Kurds and including parts of E Turkey, NE Iran, N Iraq, NE Syria, S Armenia and E Azerbaijan. 
  10. ↑ Hamit Bozarslan “The Kurdish Question: Can it be solved within Europe?”, page 84 “The years of silence and of renewal” in Olivier Roy, ed. Turkey Today: A European Country?.
  11. ↑ 11,0 11,1 Mitchell 2010.
  12. ↑ Iraqi Constitution, Article 113.
  13. ↑ «Kurds seek autonomy in democratic Syria». BBC. 16 August 2012. https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-19291072. 
  14. ↑ Vanly, Ismet Chérif; Vanly, Ismet Cheriff (1977). «Coup d'oeil sur la culture nationale Kurde». Oriente Moderno 57 (9/10): 445. doi:10.1163/22138617-0570910007. ISSN 0030-5472. https://www.jstor.org/stable/25816505. 
  15. ↑ N. Maxoudian, "Early Armenia as an Empire: The Career of Tigranes III, 95–55 BC", Journal of the Royal Central Asian Society, Vol. 39, Issue 2, April 1952, pp. 156–63.
  16. ↑ 16,0 16,1 A.D. Lee, The Role of Hostages in Roman Diplomacy with Sasanian Persia, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Vol. 40, No. 3 (1991), pp. 366–74 (see p. 371)
  17. ↑ Yadirgi, Veli (3 Αυγούστου 2017). The Political Economy of the Kurds of Turkey. ISBN 9781107181236. 
  18. ↑ Bois, Th; Minorsky, V.; MacKenzie, D. N. (2002). «Kurds, Kurdistān». Encyclopaedia of Islam (BRILL). doi:10.1163/1573-3912_islam_COM_0544. ISBN 9789004161214. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544?s.num=167&s.start=100. 
  19. ↑ [1] Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.
  20. ↑ «Mahabad». Mahabad. http://www.britannica.com/eb/article-9050086. 
  21. ↑ Rawlinson, George, The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World, Vol. 7, 1871. (copy at Project Gutenberg)
  22. ↑ Revue des études arméniennes, vol. 21, 1988–1989, p. 281, by Société des études armeniennes, Fundação Calouste Gulbenkian, Published by Imprimerie nationale, P. Geuthner, 1989.
  23. ↑ T. A. Sinclair, "Eastern Turkey, an Architectural and Archaeological Survey", 1989, volume 3, page 360.
  24. ↑ Kurds, The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition, 2001.
  25. ↑ J. Bell, A System of Geography. Popular and Scientific (A Physical, Political, and Statistical Account of the World and Its Various Divisions), pp. 133–4, Vol. IV, Fullarton & Co., Glasgow, 1832.
  26. ↑ J. T. Walker, The Legend of Mar Qardagh: Narrative and Christian Heroism in Late Antique Iraq (368 pages), University of California Press, (ISBN 0-520-24578-4), 2006, pp. 26, 52, 108.
  27. ↑ T. A. Sinclair, "Eastern Turkey, an Architectural and Archaeological Survey", Vol. 3, Pindar Press, (ISBN 978-1-904597-76-6), 1989, page 337.
  28. ↑ Mouawad, R. J. (1992). «The Kurds and Their Christian Neighbors: The Case of Orthodox Syriacs». Parole de l'Orient XVII: 127–141. 
  29. ↑ Maria T. O'Shea, Trapped between the map and reality: geography and perceptions of Kurdistan , 258 pp., Routledge, 2004. (see p. 68)
  30. ↑ I. Gershevitch, The Cambridge history of Iran: The Saljuq and Mongol periods, Vol. 5, 762 pp., Cambridge University Press, 1968. (see p. 237 for "Rawwadids")
  31. ↑ «Sharafnama: History of the Kurdish Nation». Mazdapublishers.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2017. 
  32. ↑ For a list of these entities see Kurdistan and its native Provincial subdivisions Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.
  33. ↑ Matt'eos Urhayec'i, (in Armenian) Ժամանակագրություն (Chronicle), ed. by M. Melik-Adamyan et al., Erevan, 1991. (p. 156)
  34. ↑ G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol. 13, pp. 1–58, 2009. (see p. 19)
  35. ↑ A.S. Mat'evosyan, Colophons of the Armenian Manuscripts, Erevan, 1988. (p. 307)
  36. ↑ G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol. 13, pp. 1–58, 2009. (p. 20)
  37. ↑ Zehiroglu, Ahmet M. ; "Trabzon Imparatorlugu" 2016 ((ISBN 978-605-4567-52-2)); p. 169
  38. ↑ G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol. 13, pp. 1–58, 2009. (see p. 20)
  39. ↑ Özoğlu, Hakan (2004). Kurdish Notables and the Ottoman State. State University of New York Press. σελίδες 27–28. ISBN 978-0-7914-5993-5. 
  40. ↑ Özoğlu, Hakan (2004). Kurdish Notables and the Ottoman State. State University of New York Press. σελ. 34. ISBN 978-0-7914-5993-5. 
  41. ↑ C. Dahlman, "The Political Geography of Kurdistan", Eurasian Geography and Economics, Vol.43, No.4, pp.271–299, 2002.
  42. ↑ Sardar Aziz (2013). "Re-conceptualizing Kurdistan as a Battlefield." "Un mondo senza stati è un mondo senza guerre". Politisch motivierte Gewalt im regionalen Kontext, ed. by Georg Grote, Hannes Obermair and Günther Rautz (EURAC book 60), Bozen–Bolzano, (ISBN 978-88-88906-82-9), pp. 45–61.
  43. ↑ C. Dahlman, The Political Geography of Kurdistan, Eurasian Geography and Economics, Vol.43, No.4, p. 274.
  44. ↑ «The map presented by the Kurdish League Delegation, March 1945». Akakurdistan.com. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2011. 
  45. ↑ Tejel, Jordi (2008). Syria's Kurds: History, Politics and Society (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 92. ISBN 9780415613460. The KDPS continued to promote the teaching of the Kurdish language in Latin characters and to cultivate the nationalist doctrine of the Syrian Kurds, using Kurdish myths (Kawa and "Greater Kurdistan") 
  46. ↑ Kaya, Zeynep N. (2020). Mapping Kurdistan: Territory, Self-Determination and Nationalism. Cambridge University Press. σελ. 108. ISBN 9781108474696. 
  47. ↑ Gareth R. V. Stansfield (2003). Iraqi Kurdistan - Political development and emergent democracy. σελίδες 146–152. ISBN 0-415-30278-1. 
  48. ↑ «Turkey may be divided, a Kurdish state could become a reality by 2030: U.S. Intelligence report». ekurd.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022. 
  49. ↑ 49,0 49,1 «The Rise of ISIS, a Golden Opportunity for Iraq's Kurds». aucegypt.edu. 27 Ιουνίου 2014. 
  50. ↑ 50,0 50,1 «Turkey Ready To Accept Kurdish State in Northern Iraq». International Business Times UK. 28 Ιουνίου 2014. 
  51. ↑ M.M. Gunter, The Kurds and the future of Turkey, 184 pp., Palgrave Macmillan, 1997. (see p. 6)
  52. ↑ G. Chaliand, A people without a country: the Kurds and Kurdistan, 259 pp., Interlink Books, 1993. (see p. 250)
  53. ↑ Joost Jongerden, The settlement issue in Turkey and the Kurds: an analysis of spatial policies, modernity and war, 354 pp., BRILL Publishers, 2007. (see p. 37)
  54. ↑ «Turkey – Linguistic and Ethnic Groups». 
  55. ↑ Bartkus, Viva Ona, The Dynamic of Secession, (Cambridge University Press, 1999), pp. 90–1.
  56. ↑ Çelik, Yasemin (1999). Contemporary Turkish foreign policy (1. publ. έκδοση). Westport, Conn.: Praeger. σελ. 3. ISBN 978-0-275-96590-7. 
  57. ↑ 57,0 57,1 Baser, Bahar (2015). Diasporas and Homeland Conflicts: A Comparative Perspective. Ashgate Publishing. σελ. 63. ISBN 978-1-4724-2562-1. 
  58. ↑ Toumani, Meline. Minority Rules, New York Times, 17 February 2008
  59. ↑ Aslan, Senem (2014). Nation Building in Turkey and Morocco. Cambridge University Press. σελ. 134. ISBN 978-1-107-05460-8. 
  60. ↑ Kurd, The Hutchinson Unabridged Encyclopedia including Atlas, 2005
  61. ↑ ", NY Times, 28 September 2007
  62. ↑ Ibrahim, Ferhad (2000). The Kurdisch conflict in Turkey : obstacles and chances for peace and democracy. Münster : New York, N.Y.: Lit ; St. Martin's press. σελ. 182. ISBN 978-3-8258-4744-9. 
  63. ↑ Gunes, Cengiz (2013). The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance. Routledge. σελ. 130. ISBN 978-1-136-58798-6. 
  64. ↑ Martin van Bruinessen, "Kurdistan." The Oxford Companion to the Politics of the World, 2nd edition. Joel Krieger, ed. Oxford University Press, 2001.
  65. ↑ Olson, Robert (1996). The Kurdish nationalist movement in the 1990s: its impact on Turkey and the Middle East. Lexington, Ky.: University Press of Kentucky. σελ. 16. ISBN 978-0-8131-0896-4. 
  66. ↑ Shaker, Nadeen. «After Being Banned for Almost a Century, Turkey's Kurds Are Clamoring to Learn Their Own Language». Muftah. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022. 
  67. ↑ "Kurdish rebels kill Turkey troops", BBC News, 8 May 2007
  68. ↑ «Bloomberg Business». Bloomberg.com. 
  69. ↑ Khalidi, Ari (1 Μαΐου 2017). «Three raising Kurdistan flag during May Day arrested in Turkey». www.kurdistan24.net. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2020. 
  70. ↑ English, Duvar (29 Οκτωβρίου 2021). «Police detain Kurdish man for calling Turkey's southeast 'Kurdistan'». www.duvarenglish.com (στα Τουρκικά). Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  71. ↑ «Police detain citizen who told İYİ Party Chair Akşener 'Kurdistan is denied'». Bianet. Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  72. ↑ Deniz Duruiz (Summer 2020). «Tracing the Conceptual Genealogy of Kurdistan as International Colony». Middle East Report (Middle East Research and Information Project) (295). https://merip.org/2020/08/tracing-the-conceptual-genealogy-of-kurdistan-as-international-colony/. Ανακτήθηκε στις 9 January 2021. 
  73. ↑ See * David Phillips (World Post column) "President Masoud Barzani of Iraqi Kurdistan has pledged protection for Syrian Kurds from al-Nusra, a terrorist organization, which issued a fatwa calling for the killing of Kurdish women and children"
  74. ↑ «Some 30,000 Syrians flee to Iraq's Kurdistan region, more expected». UNHCR. 20 Αυγούστου 2013. 
  75. ↑ Martin Chulov (19 Αυγούστου 2013). «Syrian Kurds continue to flee to Iraq in their thousands». The Guardian. 
  76. ↑ «Syrian Kurds Flee To Iraq by the Thousands». Radio Free Europe/Radio Liberty. 20 Αυγούστου 2013. 
  77. ↑ Kim Sengupta (12 May 2015). «Turkey and Saudi Arabia alarm the West by backing Islamist extremists the Americans had bombed in Syria». The Independent. https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-crisis-turkey-and-saudi-arabia-shock-western-countries-by-supporting-antiassad-jihadists-10242747.html. 
  78. ↑ Reuters Staff (26 January 2017). «Turkey sees Nusra Front as terrorist group, acts accordingly: source». Reuters. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-turkey-nusra/turkey-sees-nusra-front-as-terrorist-group-acts-accordingly-source-idUSKBN15A12U. Ανακτήθηκε στις 26 September 2017. 
  79. ↑ «Basic Information». Czech-Kurdish Chamber of Commerce. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2017. 
  80. ↑ Mehrdad R. Izady, The Kurds: A Concise Handbook, 1992, Taylor & Francis, Washington, D.C., «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2010. 
  81. ↑ «Photos of Kurdish Jews in Israel». Saradistribution.com. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2011. 
  82. ↑ Kurdistan, Encyclopædia Britannica
  83. ↑ Myrie, Clive (26 October 2007). «Middle East | Kurds show coded support for PKK». BBC News. http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7062971.stm. Ανακτήθηκε στις 13 May 2011. 
  84. ↑ John Bulloch and Harvey Morris, No Friends but the Mountains: The Tragic History of the Kurds, (ISBN 0-19-508075-0)
  85. ↑ «Iraqi Kurds: "No Friend but the Mountains"». The Huffington Post. 7 Οκτωβρίου 2013. 
  86. ↑ King, Marcus (22 Μαΐου 2018). «A Watershed Moment for Iraqi Kurdistan: Subnational Hydropolitics and Regional Stability». Environmental Change and Security Program Woodrow Wilson International Center for Scholars. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2019. 
  87. ↑ Whitcomb, Alexander; Aziz, Rekar (17 May 2014). «Despite Abundant Water, Kurdistan Prone to Future Shortages». Rudaw. http://www.rudaw.net/english/kurdistan/17052014. Ανακτήθηκε στις 24 May 2019. 
  88. ↑ Keller, Sean (6 Φεβρουαρίου 2018). «Agriculture and Autonomy in the Middle East». Local Futures – Economics of Happiness. International Society for Ecology and Culture. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2019. 
  89. ↑ 89,0 89,1 «Economy: Water». The Encyclopædia of Kurdistan. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2017. 
  90. ↑ «westernzagros.com» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 9 Νοεμβρίου 2013. 
  91. ↑ «Exxon's Kurdistan». Zawya. 4 March 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 April 2012. https://web.archive.org/web/20120417231147/http://www.zawya.com/story/ZAWYA20120304053739/. Ανακτήθηκε στις 31 December 2012. 
  92. ↑ «Iraq says expects Exxon to finish West Qurna Sale by December». Reuters. https://news.yahoo.com/iraq-says-expects-exxon-finish-west-qurna-sale-104523440--finance.html. Ανακτήθηκε στις 31 December 2012. 
  93. ↑ «Iraqi Kurds open 40 new oil sites to foreign investors». Iraq Updates. 9 Ιουλίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2011. 
  94. ↑ «Kurdistan Oil and Gas Activity Map» (PDF). Western Zagros. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 9 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2012. 
  95. ↑ Official statements on the oil and gas sector in the Kurdistan region Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty., Kurdistan Development Corporation.
  96. ↑ «First Shipment of Kurdistan Crude Arrives in Turkey». BrightWire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι