Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 03/10/2020.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ΕΟΔ) (αγγλικά: European Space Agency‎‎, ESA; γαλλικά: Agence spatiale européenne‎‎, ASE) είναι ευρωπαϊκός οργανισμός με έδρα το Παρίσι. Ορισμένες φορές αποδίδεται λαθεμένα στην ελληνική ως Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ΕΥΔ).

Δημιουργήθηκε στις 30 Μαΐου 1975 με σκοπό τον καλύτερο συντονισμό των ευρωπαϊκών διαστημικών δραστηριοτήτων, ως αποτέλεσμα της κατανόησης ότι ήταν ασύμφορο να έχει η κάθε χώρα μέλος ένα ξεχωριστό διαστημικό πρόγραμμα και με απώτερο σκοπό να ανταγωνιστεί την τεχνολογική υπεροχή της ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ στον συγκεκριμένο τομέα. Έχει 22 κράτη μέλη και 2.000 εργαζόμενους (2011).[1] Αυτά τα ιδιαίτερα εξειδικευμένα άτομα προέρχονται από όλα τα κράτη μέλη και περιλαμβάνουν επιστήμονες, μηχανικούς, ειδικούς πληροφορικής και διοικητικό προσωπικό.

Τα κράτη μέλη δεν είναι αναγκαστικά μέλη της ΕΕ και αντίστροφα. Ωστόσο υπάρχει συνεργασία μεταξύ των δύο οργανισμών. Μέχρι το 2017, ο ΕΟΔ ήταν ένας διακυβερνητικός οργανισμός 22 κρατών μελών^[1]. Τα κράτη μέλη συμμετέχουν σε διαφορετικό βαθμό στα υποχρεωτικά και τα προαιρετικά διαστημικά προγράμματα. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανήλθε σε περίπου 4,02 δισ. Ευρώ το 2012, 4,28 δισ. Ευρώ το 2013, 4,10 δισ. Ευρώ το 2014, 4,43 δισ. Ευρώ το 2015, 5,25 δισ. Ευρώ το 2016 και 5,75 δισ. Ευρώ το 2017.^{[2] [3] [4] [5] [6] [7]} Οι γλώσσες που χρησιμοποιούνται γενικά είναι τα αγγλικά και τα γαλλικά. Επιπλέον, τα επίσημα έγγραφα παρέχονται επίσης στα γερμανικά και έγγραφα σχετικά με το Spacelab παρέχονται επίσης στα ιταλικά.

Αρχικά από το 1975:

1. Βέλγιο
2. Δανία
3. Γερμανία
4. Γαλλία
5. Βρετανία
6. Ιταλία
7. Ολλανδία
8. Ελβετία
9. Σουηδία
10. Ισπανία

Μετέπειτα:[2]

• Ιρλανδία (10 Δεκεμβρίου 1980, ως το 11-ο μέλος)
• Νορβηγία (30 Δεκεμβρίου 1986)
• Αυστρία (30 Δεκεμβρίου 1986)
• Φινλανδία (1 Ιανουαρίου 1995, ως το 14-ο μέλος)
• Πορτογαλία (14 Νοεμβρίου 2000, ως το 15-ο μέλος)
• Ελλάδα (9 Μαρτίου 2005, ως το 16-ο μέλος)
• Λουξεμβούργο (30 Ιουνίου 2005, ως το 17-ο μέλος)
• Τσεχία (12 Νοεμβρίου 2008, ως το 18-ο μέλος)
• Ρουμανία (22 Δεκεμβρίου 2011, ως το 19-ο μέλος)
• Πολωνία (19 Νοεμβρίου 2012, ως το 20-ο μέλος)
• Εσθονία (4 Φεβρουαρίου 2015, ως το 21-ο μέλος)
• Ουγγαρία (24 Φεβρουαρίου 2015, ως το 22-ο μέλος)

Η Σλοβενία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Σλοβακία είναι Συνεργαζόμενα Μέλη από την Ευρώπη. Επίσης, από το 1979 συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα και ο Καναδάς, κατόπιν συμφωνιών συνεργασίας.

Ο προϋπολογισμός του ΕΟΔ για το 2005 ήταν €2,977 δισεκατομμύρια και το 2012 έφτασε τα €4,02 δισεκατομμύρια. Κάθε χώρα συνεισφέρει ποσό ανάλογα με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της (ΑΕΠ). Ο Οργανισμός λειτουργεί με βάση τη γεωγραφική ανταπόδοση, δηλ. επενδύει σε κάθε κράτος μέλος, μέσω βιομηχανικών συμβολαίων για διαστημικά προγράμματα, ένα ποσό σχεδόν ισοδύναμο με τη συμβολή κάθε χώρας.

Ο ΕΟΔ έχει έξι διαφορετικά κέντρα ώστε το καθένα ξεχωριστά να χειρίζεται διαφορετικά καθήκοντα. Αυτά είναι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ESTEC) στο Νόρντβαϊκ της Ολλανδίας που έχει ως σκοπό τον σχεδιασμό και ανάπτυξη διαστημικής τεχνολογίας, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Διαστημικών Ερευνών (ESRIN), στο Φρασκάτι της Ιταλίας, όπου εκεί συλλέγονται και αποθηκεύονται τα δεδομένα του οργανισμού, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικών Επιχειρήσεων (ESOC) στο Ντάρμστατ της Γερμανίας που έχει ως σκοπό τον έλεγχο και την παρακολούθηση των δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά και τέλος το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτικής Αστροναυτών (EAC) στην Κολωνία της Γερμανίας με αντικείμενο την εκπαίδευση αστροναυτών,το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπικοινωνιών (ECSAT) στο Χάργουελ της Μεγάλης Βρετανίας,το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικής Αστρονομίας στο Villanueva de la Cañada της Ισπανίας.

Κάποια από τα προγράμματα που χειρίζεται ο ΕΟΔ είναι:

• το Διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ, σε συνεργασία με τη NASA.
• ο Envisat, ο οποίος είναι ο πιο μεγάλος δορυφόρος για την παρατήρηση της Γης.
• ο δορυφόρος Artemis που είναι ο πιο σύγχρονος δορυφόρος τηλεπικοινωνιών.
• ο δορυφόρος GIOVE-A για το πρόγραμμα GALILEO (Η ευρωπαϊκή απάντηση για το GPS).
• η μη επανδρωμένη αποστολή Mars Express για την παρατήρηση του Άρη.
• η μη επανδρωμένη αποστολή Venus Express για την παρατήρηση της Αφροδίτης.
• ο τεχνητός δορυφόρος της Σελήνης Smart 1.
• το όχημα Χόιχενς που προσεδαφίστηκε στο δορυφόρο του Κρόνου Τιτάνα.
• η συσκευή προσεδάφισης Beagle 2 για την εξερεύνηση του Άρη που χάθηκε κατά την είσοδο στην ατμόσφαιρα.
• το διαστημόπλοιο Πλανκ.
• το τηλεσκόπιο Γαία (Gaia) το οποίο κάνει τρισδιάστατη χαρτογράφηση του Γαλαξία μας.
• η αποστολή Ροζέττα, που πέτυχε την πρώτη είσοδο σε τροχιά γύρω από κομήτη και την πρώτη προσεδάφιση σε κομήτη

Μελλοντικά προγράμματα του ΕΟΔ είναι, μεταξύ άλλων:

• το BepiColombo για την παρατήρηση του Ερμή (2018).
• το ExoMars που θα προσγειωθεί στον Άρη και θα τον ερευνήσει το 2020.

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος

• Επίσημη Σελίδα του ΕΟΔ
• Επίσημη Σελίδα του ΕΟΔ Αρχειοθετήθηκε 2007-12-21 στο Wayback Machine. (Αγγλικά)