Prometéu
 Na mitoloxía griega, Prometéu (en griegu antiguu Προμηθεύς, ‘previsión', ‘prospección') ye'l Titán amigu de los mortales, honráu principalmente por robar el fueu de los dioses nel tarmu d'una cañaheja, dalo a los homes pal so usu y darréu ser castigáu por Zeus por esti motivu. AdoraciónComo introductor del fueu ya inventor del sacrificiu, Prometéu ye consideráu'l Titán proteutor de la civilización humana. En Atenes, dedicárase un altar a Prometéu na Academia de Platón.[1] Dende ellí partía una carrera d'antorches celebrada nel so honor pela ciudá, na que ganaba'l primeru qu'algamaba la meta cola antorcha encendida. MitosPrometéu yera fíu de Xapetu y la oceánide Asia o de la tamién oceánide Clímene. Yera hermanu d'Atles, Epimeteo y Menecio, a los que superaba n'astucia y engaños. Nun tenía mieu dalguno a los dioses, y fixo risión a Zeus y a la so poca comprendoria. Sicasí, Tosquilo afirmaba nel so prometeo encadenáu que yera fíu de Gea o Temis. Según una versión minoritaria, el xigante Eurimedonte violó a Hera cuando esta yera una neña y nició a Prometéu, lo que causó la roxura de Zeus. .jpg) Prometéu foi un gran benefactor de la humanidá. Urdió un primer engañu contra Zeus al realizar el sacrificiu d'un gran güe qu'estremó de siguío en dos partes: nuna d'elles punxo la piel, la carne y les coraes, que despintó nel banduyu del güe y na otra punxo los güesos pero cubrir de petitosa grasa. Dexó entós escoyer a Zeus la parte que comeríen los dioses. Zeus escoyó la capa de grasa y enllenóse de roxura cuando vio qu'en realidá escoyera los güesos. Dende entós los homes quemen nos sacrificios los güesos pa ufiertalos a los dioses, y comen la carne. Indignáu por esti engañu, Zeus prohibió a los homes el fueu. Prometéu decidió robalo, asina que xubió al monte Olimpu y coyer del carru de Helios o de la forxa de Hefesto, y consiguir devolver a los homes nel tarmu d'una cañaheja, qu'ambura amodo y resulta bien apoderáu pa esti fin. D'esta forma la humanidá pudo calecer. N'otres versiones (notablemente, el Protágoras de Platón), Prometéu robaba les artes de Hefesto y Atenea, llevábase tamién el fueu porque ensin él nun sirvíen pa nada, y apurría d'esta forma al home los medios colos que ganase la vida.[2] Pa vengase por esta segunda ofiensa, Zeus ordenó a Hefesto que fixera una muyer de magre llamáu Pandora. Zeus -y infundió vida y unviar per mediu de Hermes al hermanu de Prometéu: Epimeteo, en que la so casa atopar la jarra que contenía toles desgracies (plagues, dolor, probeza, crime, etcétera) coles que Zeus quería castigar a la humanidá. Epimeteo casóse con ella p'aselar la roxura de Zeus por refugala una primer vegada (por causa de les alvertencies del so hermanu de nun aceptar nengún regalu de los dioses; en castigu Prometéu sería encadenáu). Pandora terminaría abriendo'l ánfora, tal que Zeus había previstu.  En vengándose asina de la humanidá, Zeus vengóse tamién de Prometéu y fizo que lo llevaren a El Cáucasu, onde foi encadenáu por Hefesto cola ayuda de Bida y kratos. Zeus unvió una águila (fía de les bisarmes Tifón y Equidna) por que se comiera'l fégadu de Prometéu. Siendo ésti inmortal, el so fégadu volvía a aumentar el so tamañu cada nueche, y l'águila volvía comelu acaldía. Esti castigu había de durar pa siempres, pero, Heracles pasó pol llugar de cautiverio de Prometéu de camín al xardín de les Hespérides y lliberar disparando una flecha a l'águila. Esta vegada nun-y importó a Zeus que Prometéu evitara de nuevu'l so castigu, una y bones esti actu de lliberación y misericordia ayudaba a la glorificación del mitu de Heracles, quien yera fíu de Zeus. Prometéu foi asina lliberáu, anque tenía de llevar con él un aniellu xuníu a un cachu de la roca a la que foi encadenáu. Estimosu, Prometéu reveló a Heracles la manera de llograr les mazanes doraes de les Hespérides. Sicasí, n'otra versión Prometéu foi lliberáu por Hefesto en revelando a Zeus el destín de que si tenía un fíu cola nereida Tetis, esti fíu aportaría a más poderosu que'l so padre, quien quiera qu'ésti fora. Por ello Zeus evitó tener a Tetis como consorte y el fíu que tuvo ésta con Engarro foi Aquiles quien, tal que dicía la profecía, aportó a más poderosu que'l so padre. La Biblioteca mitolóxica recueye una versión según la cual Prometéu foi'l creador de los homes, modelándolos con folla.[3] Prometéu ufiertóse ante Zeus pa camudar la so mortalidá pola inmortalidá de Quirón cuando ésti foi mancáu por fuercia por Heracles, lo que-y produció una firida incurable.[4] Rellación con otres mitoloxíesNa mitografía, rellacionóse a Prometéu con Loki, de la mitoloxía nórdica, quien análogamente ye un xigante más qu'un dios, ta acomuñáu col fueu y ye castigáu a ser encadenáu a una roca y acoradáu por una águila. El mitu prometeico na culturaLa hestoria de Prometéu inspiró a munchos autores a lo llargo de la historia pa referise a la osadía de los homes de faer o tener les coses divines, y los románticos vieron nél un prototipu del demon o xeniu natural. Dalgunes de les obres de dichos autores son:
La Sociedá Llibertaria Futurista concede añalmente'l Premiu Prometéu a la meyor novela llibertaria. Pintura
Pintura paisaxista
Escultura
Ver tamién
Bibliografía
Notes y referencies
Enllaces esternos
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
.JPG)
_de_Jos%C3%A9_Clemente_Orozco_en_Pomona_College.jpg)
