Diáspora (griegu: διασπορά [diasporá], 'dispersión' ) Implica la dispersión de grupos étnicos o relixosos qu'abandonaron el so llugar de procedencia orixinaria y que s'atopen partíos pel mundu. Si mayoritariamente el términu foi emplegáu pa referise al exiliu xudíu fuera de la Tierra d'Israel y la posterior dispersión del pueblu xudíu pel mundu, amplióse'l so significáu pa designar tou pueblu que s'atope tremáu fora del so país d'orixe.
Beth Hatefutsoth, casa dedicada al estudiu y documentación de les diáspores hebrees, Israel.Relieve romanu colos Espolios de Xerusalén, sieglu I Y. C.[1] Esta imaxe foi frecuentemente emplegada como marca emblemática del entamu de la Diáspora xudía, resultando ella supuestamente del castigu unviáu a los xudíos pol Creador enraxonáu arriendes de los pecaos del so pueblu.[2] Sicasí, la presencia de comunidaes xudíes n'otros contestos xeográficos deber en dellos casos a la mesma voluntá de dellos xudíos de permanecer fora d'Israel, datando ello a lo menos de siete sieglos antes del episodiu equí ilustráu.[3] Más allá de la destrucción del Templu, lo cierto ye qu'históricamente los xudíos llograron derechos de ciudadanía dientro del Imperiu romanu, onde caltuvieron les sos tradiciones y amás espolletaron.[4]En Mesopotamia: Purim. Esther y Mordecai escriben les cartes a los xudíos, sieglu V a. Y. C. Oleu d'Arent de Gelder (1675).[5]Documentu redactáu n'Exiptu. Ketubá (contratu matrimonial xudíu) de Anania y Tamut (n'araméu escritu con calteres hebreos), 3 de xunetu de 449 a. Y. C.[6]Nuevu xudíu ucranianu.Chicu etíope xudíu.Familia xudía de Cochin, India.Deportista sefardín.Xudíos chinos.Rabín asquenazí.Chiques xudíes del Cáucasu.Educador y neños xudíos de Samarcanda.
La diáspora del pueblu d'Israel ye conocida n'hebréu como galut (גלות—'exiliu') o tefutsot (תפוצות—'diáspores'). El Muséu Nahum Goldmann de la Diáspora Xudía denominar tamién Beth Hatefutsoth (בית התפוצות), espresión que significa "Casa de les Diáspores".[7]
Na historia del pueblu d'Israel, depués de la división del reinu de Salomón, les doce tribus formaron dos reinos hebreos: Xudá y Israel. La casa de Xudá, incorporó a la tribu de Benjamín, y dambes formaron la Casa de Xudá. A ella na actualidá, conocer como pueblu xudíu, y alcuéntrase tantu n'Israel como n'otros 80 países del mundu. Los diez tribus restantes tán toes entá esvalixaes, y ensin llograr caltener los sos raigaños hebreos.
Un númberu entá mayor de xudíos foi espulsáu de Xudea dempués de ser entartallada la rebelión de Bar Kojba nel añu 135 d.C. Dende entós los xudíos esvalixar por tol Imperiu romanu y, darréu pel mundu, atopándose en cuasi tolos países. Sicasí, siempres hubo xudíos que nunca salieron de la rexón del Llevante Mediterraneu.
La dispersión de xudíos pel mundu convertir nuna minoría relixoso y cultural en numberosos países, lo cual dio llugar a sieglos de convivencia pacífica y desenvolvimientu, pero tamién provocó choques que dieron llugar a persecuciones, matances y espulsiones coleutives.
Cola proclamación del Estáu d'Israel dar por remataos los cuasi 2000 años de Galut (Exiliu de la Tierra Prometida), yá que dende entós tolos xudíos del mundu tienen la posibilidá d'inmigrar a Israel ensin costu dalgunu y llograr la ciudadanía israelina. N'Israel, yá nun se fala de galut (exiliu) sinón tefutsoth (diáspores), lo qu'en dichu contestu equival a dicir comunidaes diaspóricas (como contrapuesta a la güei irreal noción de comunidaes exiliaes).[9] Fora d'Israel, y anque esisten delles poques esceiciones, los países con comunidaes xudíes son na so mayoría democráticos, de manera tal que, si los xudíos presentes en cada unu d'ellos deseyaren tornar a Israel, nada nin naide torgar: el fechu de que cuasi dos tercios de la población xudía mundial viva nesos países llibres (y non n'Israel), yá nun puede de nenguna manera ser xustificáu en términos de "exiliu" (y menos entá "la Diáspora", con mayúscula); de resultes d'ello, la espresión comunidaes diaspóricas terminó per reemplazar a la güei inconsistente y obsoleta idea d'un pueblu xudíu condergáu al exiliu.[10]
La diáspora africana foi l'éxodu de persones d'orixe negru y africanu y de los sos descendientes escontra distintos llugares del mundu, de primeres escontra Oriente Próximu, darréu Europa y de magar, mayormente, escontra América.
La diáspora canaria tuvo llugar principalmente mientres el sieglu XX por cuenta de la alta tasa d'emigración escontra antigües colonies españoles en Suramérica y Cuba. Esisten inclusive congregaciones de canarios o descendientes de persones nacíes nes Islles Canaries en dellos países llatinoamericanos como Venezuela que ye considerada coloquialmente como la Octava Isla del archipiélagu canariu.
Denominar asina a la migración de ciudadanos cubanos que de distintes formes emigraron de Cuba dempués del Trunfu de la Revolución lidereada por Fidel Castro, el 1º de xineru de 1959. Conforme a les lleis migratories cubanes, polo xeneral quien decide morar permanentemente nel estranxeru, considérase qu'abandonó definitivamente'l territoriu nacional.
Conozse como diáspora gallega al procesu d'emigración masiva que se produció en Galicia mientres les 3 últimes décades del sieglu XIX hasta bien pasada la metá del sieglu XX.
Nos sos oríxenes obedeció a razones económiques, principalmente la probeza de resultes de la falta de trabayu, a la que se-y sumaron razones polítiques, fundamentalmente la represión franquista, qu'en Galicia empezó en xunetu de 1936, al poco d'españar la Guerra Civil.
Revistes como Céltiga (dirixida por Eduardo Blanco Amor, ente otros autores gallegos) o Galicia editar na emigración gallega, n'Arxentina y Cuba respeutivamente, siendo una forma de caltener la cultura gallega mientres el periodu de diáspora nel estranxeru.
El términu diáspora turca (turcu: Türk diyasporası) referir a la población turca que s'envalora qu'esiste fora de Turquía de resultes de la emigración.
Conozse como diáspora vasca a la dispersión de los vascos que, por unu o otru motivu, dexaron la so tierra pa emigrar a otros llugares. Munchos d'ellos sienten un apegu especial a la so tierra y a la comunidá a la que pertenecen, calteniendo venceyos cola rexón d'orixe y definiéndose como vascos.
Denominar asina a la migración de ciudadanos venezolanos que de distintes formes emigraron de Venezuela a partir del añu 2000 y especialmente a partir de 2011 cola instauración de la revolución bolivariana.[22][23] Los venezolanos emigraron principalmente a España y Estaos Xuníos, pero tamién a países vecinos como Panamá, Chile, Perú, Colombia, Méxicu, Arxentina, República Dominicana y Uruguái. Trátase d'una de les diáspores suramericanes más bultables del naciente sieglu XXI. Los años 2017 y 2018, volviéronse un éxodu masivu, por cuenta de crisis económica que traviesa'l país, en consolidándose nel poder, el ciudadanu Nícolas Maduro Moros, entá siendo desconocíu por más de 88 países, nes eleiciones presidenciales, del 20 de mayu de 2018, onde la oposición venezolana nun participó por considerales fraudulentas.[24][25]
↑Tratar nesti casu d'un retruque del relieve orixinal romanu, que s'atopa nel Arcu de Tito.
↑Dende yá muncho primero del añu 70 Y. C., parte del pueblu xudíu vivía n'Israel y parte nel esterior.
↑Dientro de la historia xudía, exemplu notable d'ello ye lo asocedío en Mesopotamia una vegada acabada la cautividá en Babilonia en 537 a. Y. C.: en cuenta de tornar a Xerusalén, parte de la comunidá xudía permaneció nel Creciente Fértil, dende entós y hasta'l sieglu XX Y. C., esto ye, non menos de 2500 años.
↑Diverses muertes arqueolóxiques topaos na cuenca mediterránea, según n'otres rexones euroasiátiques, dan testimoniu de la esistencia d'importantes y poderoses comunidaes xudíes nun periodu que toma dende la Captividad en Babilona nel sieglu VI a. Y. C. hasta (a lo menos) l'adopción del cristianismu como relixón oficial del Imperiu romanu nel sieglu IV Y. C.
Sinagoga Ostia Antica, Italia, sieglu I Y. C.
Vidriu xudeo-romanu con representación simbólica del Templu de Xerusalén, sieglu II Y.C.
Relieve xudeo-romanu con menorá portada por querubines clásicu-tardíos, sieglos II-III. Muséu della civiltà romana, Roma (la imaxe ilustrada ye retruque d'orixinal calteníu nel Muséu Nazionale Romanu).
↑Les coleiciones educatives de Beth Hatefutsoth atópense axuntaes nel campus de la Universidá de Tel Aviv. Trátase d'un muséu d'historia y antropoloxía dedicáu a les comunidaes xudíes esvalixaes pel mundu y la so continuidá identitaria dende hai a lo menos 2000 años.
↑Esta comunidá esistió hasta a lo menos hasta mediaos del sieglu XX, momentu en que tuvo llugar la emigración de la mesma escontra'l Estáu d'Israel.
↑La noción de pueblu xudíu nel exiliu (de cutiu denominada "la Diáspora" con mayúscula) pudo tener sentíu solu antes de la creación del modernu Estáu d'Israel. A partir de la creación del mesmu en 1948, l'usu del términu "Diáspora" per un sitiu volvióse obsoleto: Santiago Kovadloff esplica que'l so orixe ye d'orde relixosu y el mesmu foi de cutiu emplegáu pa xustificar la condición d'exiliu nel casu de los israelites, quien en delles oportunidaes viéronse obligaos a dexar la Tierra d'Israel para subsecuentemente asitiase en territorios estranxeros. Ello dio notoriedá a la descripción del pueblu xudíu como una "nación apátrida" mientres cuasi dos mil años. Sicasí, demuestra Kovadloff, el pueblu xudíu de fechu conoció numberoses foles emigratories antes, mientres y dempués de la esistencia del cualesquier de los Estaos hebreos autónomos de l'Antigüedá. Ye arriendes de ello que, a partir de 1948, según Kovadloff, resulta non aparente denominar "Diáspora" a la condición de toos aquellos xudíos que viven fora d'Israel: israelites o israelinos, lo cierto ye que na gran mayoría de los casos ellos nun tán forzaos a vivir fora d'Israel; y, de deseyalo, munchos d'ellos podríen establecese ellí; mas —afirma Kovadloff desmitificando la tradición relixosa— si nun lu faen, ello nun se debe a que na actualidá tal proceder sía-yos impidíu, sinón porque parte considerable d'ellos opta por vivir fora d'Israel (Santiago Kovadloff, La estinción de la diáspora xudía, Buenos Aires: Emecé, 2013).
↑ 11,011,1Jewish Virtual Library (Sergio Della Pergola, World Jewish Population, 2012; The American Jewish Year Book, Dordrecht: Springer, 2012, páxs. 212-283); consultáu 9 d'agostu de 2014.
↑Yaron Druckman, "Israel's population crosses 8 million mark", Ynetnews, 14 d'abril de 2013 (aportáu 16 de xunetu de 2014). La cifra inclúi 300 000 israelinos étnicos xudíos a quien entá la Halajá y lleis rabíniques aplicaes n'Israel nun reconocen como tales.
↑ 13,013,113,213,313,413,5Jewish Virtual Library (Sergio Della Pergola, Jewish World Population, Universidá Hebrea de Xerusalén, 2012; The American Jewish Year Book, Dordrecht: Springer, 2012-2014, páxs. 212-283); consultáu 20 de xineru de 2015.
↑Jewish Virtual Library (Sergio Della Pergola, Jewish World Population, Universidá Hebrea de Xerusalén, 2012; The American Jewish Year Book, Dordrecht: Springer, 2012-2014, páxs. 212-283); consultáu 6 de febreru de 2015.
Sand, Shlomo. La invención del pueblu xudíu (Comment le peuple juif fut inventé?, 2011); trad. portuguesa de Eveline Bouteiller como A invenção do povo judeu: da Biblia ao sionismu, São Paulo: Saraiva-Benvirá, 2012.
Kovadloff, Santiago. La estinción de la diáspora xudía, Buenos Aires: Emecé, 2013.
Álvarez, Delmi. "Galegos na Diáspora": Documentary long term photography 1989-2009 about the galicians around the world (2009). Xunta de Galicia, Secretaría Xeral d'Emigración.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
,_Flag_of_Syria_(1980%E2%80%932024).svg){kind=small}
