İslâm'da iman, İslam dininin esaslarına inanmaktır. İslam'a göre kişinin kurtuluşa erebilmesi için iman etmesi şarttır. İnanç konusunda ise, farklı mezheplerin farklı görüşleri bulunmaktadır.
"Âmentü billâhi ve melâiketihî ve kütübihî ve rusülihî ve’l-yevmi’l-âhiri ve bi’l-kaderi hayrihî ve şerrihî mine’llāhi teâlâ; ve’l-ba‘sü ba‘de’l-mevti hakk eşhedü en lâ ilâhe illâllāh ve eşhedü enne Muhammeden abduhû ve resûlüh" (Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe, kadere, hayır ve şerrin Allah'tan olduğuna iman ettim. Ölümden sonra diriliş gerçektir. Allah'tan başka ilâh olmadığına, Muhammed'in onun kulu ve elçisi olduğuna şahadet ederim).[1]
Geleneksel Ehl-i SünnetinancındaÂmentü'de özetlenen maddelere inanan kişiye mümin denir. Kişi âmentüye inanmadığı sürece mü'min yani Müslüman kabul edilmez. Ama bununla birlikte bazı araştırmacılara göre kader bahsi bu şartın dışında olup, Emevîler döneminde imanın esasları arasına girmiştir.[2]
Konuyla alakalı Kuran'da geçen iman şartları şunlardır:[3]
“Ey iman edenler! Allah’a, peygamberine, peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin. Allah’ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve âhiret gününü inkâr eden kimse iyice sapıtmıştır.” (Nisa 4/136)
"Allah’ın elçisi ve müminler, rabbinden ona indirilene iman ettiler. Her biri Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine inandılar. “O’nun elçileri arasında ayırım yapmayız” ve “İşittik, itaat ettik, bağışlamanı dileriz rabbimiz, gidiş sanadır” dediler." (Bakara 2/285)
Meleklere inanmaktır. Buna göre:Melekler, Allah'ın yalnız ona ibâdet etsinler ve onun emirlerini yerine getirsinler diye yarattığı üstün kullarıdır. Allah onlara özel görevler vermiştir. Cebrâil, Allah'ın katından peygamberlere vahiy (mesaj/kitap) indirmekle; Mîkâil, tabiat olaylarını yönetmekle; İsrâfil, kıyameti başlatacak sura üflemekle; ölüm meleği olan Azrâil, canlıların hayatını sona erdirmekle görevlidir.
Allah'ın insanlara peygamberler gönderdiğine ve bu peygamberlerden bazılarına içinde doğru yolu, iyiliği ve kurtuluşu gösteren kitaplar indirdiğine inanmaktır. Buna göre:
Son peygamber Muhammed'e de Kur'an'ın indirildiğine inanmaktır.
Ayrıca İslam'da bu dört kitap dışında bazı peygamberlere adına suhuf denilen vahiyler indirildiğine ama bu sahifelerin günümüze ulaşmamış olduğuna da inanılır.
İslam'da diğer kutsal kitapların özünü kaybederek tahrif edildiğine, Kur'an'ın ise korunacağına ve tahrif edilemeyeceğine inanılır. İslami inanca göre Kur'an mahşere kadar özgünlüğünü koruyacaktır.[4](Hicr Sûresi: 9)
Allah'ın peygamberler gönderdiğine inanmak. Buna göre:
Onların ilki Âdem sonuncuları da Muhammed'dir. İçlerinde Meryem oğlu Îsâ ve Üzeyir de dahil olmak üzere peygamberlerin hepsi birer insandır. Rablık sıfatlarından hiçbirini taşımazlar. Onlar Allah'ın kendilerine peygamberlik vermekle lütufta bulunduğu kimselerdir, Allah'ın elçileridirler.
Allah, Muhammed'i bütün insanlığa göndermekle peygamberliği sona erdirmiştir. İslam'a göre ondan sonra peygamber yoktur.
Bunların dışında Lokman (لقمان), Üzeyir (عزير), Zülkarneyn (ذو القرنين) ve Hızır'ın (الخضر) da peygamber olabileceği konusunda görüşler vardır. Bunların adı, Kur'ân'da geçmekle birlikte peygamber olup olmadıklarını ifade eden cümleler kullanılmaz.
Âhiret günü; Allah'ın insanları kabirlerinden diri olarak çıkarıp onları bir arada toplayacağı gündür. O gün onlar ya nimetleri bol cennet yurduna ya da elem verici azabın olduğu cehennem yurduna gireceklerdir.
Âhiret gününe iman; öldükten sonra kabirde karşılaşılacak ceza ve ödül, sonraki diriliş, toplanma ve hesap verme, ardından da cennete ya da cehenneme girilmesi gibi ölümden sonra gerçekleşecek olan şeylere îmân etmektir.
Kader'e, yani olmuş ve olacak her şeyin (hayrın ve şerrin) Allah'tan olduğuna inanmak. Buna göre:
Allah'ın ezeli ilmi ve bilgeliğinin gereği olarak evreni yönettiğine, her şeyin onun bilgisi dahilinde olduğuna ve huzurundaki “Levh-i Mahfûz”'da yazıldığına inanmaktır. Allahevreni dilemiş ve yaratmıştır. Onun iradesi ve yaratışı olmadan olmuş hiçbir şey yoktur.
^İmamı Âzam; Māturīdī, Muḥammad Ibn-Muḥammad al-; Maġnīsāwī, Aḥmad Ibn-Muḥammad al-; Mullā Ḥusayn (1992). Fıkhı ekber. Bayrak yayinlari. Yavuz, Y. Vehbi tarafından çevrildi. İstanbul: Bayrak Yayinlari. ISBN978-975-95398-4-9.
^Ṣābūnī, Aḥmad Ibn-Maḥmūd aṣ- (2014). Mâtürîdiyye akaidi: el-Bidâye fī Usûli'd-Dîn tercümesi. 12. Baskı. Topaloğlu, Bekir tarafından çevrildi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları. ISBN978-975-548-276-7.
^Baiḍāwī, ʿAbdallāh Ibn-ʿUmar al- (2014). Tavâliʿu’l-envâr: kelâm metafiziği: (metin - çeviri). 1. baskı. Çelebi, İlyas; Çınar, Mahmut tarafından çevrildi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. ISBN978-975-17-3750-2.
