Viktor Yanukoviç (Ukraynaca: Віктор Федорович Янукович / Viktor Fedoroviç Yanukoviç, Rusça: Виктор Фёдорович Янукович; d. 9 Temmuz 1950), Ukraynalı politikacı ve Ukrayna'nın 4. devlet başkanı.
Ukrayna-Avrupa Ortaklık Anlaşması'nı reddeden Yanukoviç, 2014 Ukrayna Devrimi'nde görevden alındı. Günümüzde Rusya'da sürgünde yaşamaktadır.[2] Yanukoviç, 1997'den 2002'ye kadar Ukrayna'nın doğusundaki bir eyalet olan Donetsk Oblastı'nın valisi olarak görev yaptı. 21 Kasım 2002'den 7 Aralık 2004'e ve 28 Aralık 2004'ten 5 Ocak 2005'e kadar Devlet Başkanı Leonid Kuçma'nın başkanlığında Ukrayna Başbakanlığını üstlendi. Yanukoviç ilk olarak 2004 yılında başkanlığa adaylığını koymuştu: ikinci tur seçimlere yükseldi ve başlangıçta eski Başbakan Viktor Yuşçenko'ya karşı galip ilan edildi. Ancak seçim, seçim sahtekarlığı ve seçmene gözdağı verme iddialarıyla doluydu. Bu, yaygın vatandaş protestolarına neden oldu ve Kiev'in Bağımsızlık Meydanı, Turuncu Devrim olarak bilinen olayda işgal edildi. Ukrayna Yüksek Mahkemesi ikinci tur seçimleri iptal etti ve ikinci tura karar verdi. Yanukoviç, bu ikinci seçimi Yuşçenko'ya kaybetti. Devlet Başkanı Yuşçenko'nun başkanlığında 4 Ağustos 2006'dan 18 Aralık 2007'ye kadar ikinci kez Başbakan olarak görev yaptı.
Yanukoviç, 2010 yılında Başbakan Yulya Timoşenko'yu yenerek Ukrayna'nın 4. Devlet Başkanı seçildi. Seçim, uluslararası gözlemciler tarafından özgür ve adil olarak değerlendirildi.[3][4] Kasım 2013'te onun devlet başkanı olarak görevden alınmasına yol açan bir dizi olayın başlangıcına tanık oldu.[5][6][7] Yanukoviç, beklemede olan bir AB ortaklık anlaşmasını reddederek, bunun yerine bir Rus kredi kurtarma paketini ve Rusya ile daha yakın ilişkileri sürdürmeyi tercih etti. Bu kararı, protestolara ve Ukrayna'yı Avrupa Birliği'ne uyumlu hale getirme taraftarları tarafından "Euromaidan" olarak adlandırılan bir dizi olay olan Kiev Bağımsızlık Meydanı'nın işgaline yol açtı. Ocak 2014'te bu, Ukrayna vatandaşları Berkut ve diğer özel polis birimleriyle karşı karşıya geldiğinde Bağımsızlık Meydanı'nda ve Ukrayna'nın diğer bölgelerinde ölümcül çatışmalara dönüştü.[8] Şubat 2014'te, protestocular ve özel polis güçleri arasındaki şiddetli çatışmalar birçok ölüme ve yaralanmaya yol açtığı için, Ukrayna iç savaşın eşiğine geldi.[9][10] 21 Şubat 2014'te Yanukoviç, uzun tartışmalardan sonra muhalefetle bir anlaşmaya vardığını iddia etti.[11] Ancak o günün ilerleyen saatlerinde, Kiev'den ayrılırken arabasına ateş edildiğini ve Kırım yakınlarında seyahat ettiğini ve sonunda güney Rusya'da sürgüne gönderildiğini söyleyerek başkentten Harkiv'e gitti.
22 Şubat 2014'te Ukrayna parlamentosu, Yanukoviç'i görevden almak için oy kullandı. Parlamento, Yanukoviç'in yerine geçecek kişiyi seçmek için özel seçim tarihi olarak 25 Mayıs'ı belirledi,[12][13][14][15] ve iki gün sonra, Yanukoviç'i "sivilleri toplu olarak öldürmekle" suçlayarak tutuklama emri çıkardı. Yanukoviç, ayrılmasından sonra birkaç basın toplantısı düzenledi. Bunlardan birinde, kendisinin "Ukrayna vatandaşları tarafından oylamayla seçilen Ukrayna devletinin meşru devlet başkanı" olarak kalacağını ilan etti.[16] 18 Haziran 2015'te Yanukoviç, Ukrayna'nın Verkhovna Rada'sı (Ukrayna parlamentosu) tarafından resmen Ukrayna Devlet Başkanı unvanından mahrum edildi.[17] 24 Ocak 2019'da bir Ukrayna mahkemesi tarafından vatana ihanetten, gıyaben on üç yıl hapis cezasına çarptırıldı.[18]
Görevden ayrılmasından bu yana yapılan anketlerde Yanukoviç, Ukrayna tarihinin en kötü başkanlarından biri olarak görülüyor.[19][20][21][22][23]
Yaşamı
Siyaset öncesi
Viktor Yanukoviç, 1950 yılında Donetsk Oblastı' nın Yenakiieve şehri yakınlarındaki Hukovka köyünde, Belarus ve Polanyalı kökenlerine sahip lokomotif makinisti bir baba ile Rus kökenli hemşire bir annenin çocuğu olarak doğdu. Genç yaşta anne ve babasını kaybeden Yanukoviç, Varşova' da babaannesi tarafından büyütüldü. 1980 yılında Donetsk Millî Teknik Üniversitesi'nden otomobil mekanik mühendisi olarak mezun oldu. Ulaştırma şirketinde şef ve sonrasında yöneticilik görevlerinde bulundu.
Siyasi hayatı
Yanukoviç'in, 1996 yılı Ağustos ayında Donetsk Oblastı vali Yardımcısı olmasıyla siyasi kariyeri başladı. 1997'den 2002 yılına kadar Donetsk Oblastı'nın temsilci valisi olmuştur. Leonid Kuçma'nın başkanlık döneminde, 21 Kasım 2002'den 31 Aralık 2004 tarihine kadar bağımsız bir siyasi olarak başbakanlık görevinde bulundu. 19 Nisan 2003 tarihinde Bölgeler Partisi lideri oldu. 2004 Ukrayna başkanlık seçimleri'nde galip gelmiş ancak rakibi Viktor Yuşçenko'nun seçimlere hile karıştırıldığı iddiası üzerine Yuşçenko taraftarları başkent Kiev'de gösterilere başlamış ve Turuncu Devrim olarak adlandırılan süreçte seçimler iptal edilmiştir. 2005 yılında yenilenen seçimi kaybeden Yanukoviç, 23 Mart 2006 tarihinde yapılan milletvekilliği seçimlerini kazanarak Başbakan oldu. 4 Ağustos 2006 - 18 Aralık 2007 tarihleri arasında başbakanlık görevinde bulundu. Başbakanlığı döneminde dönemin batı yanlısı Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko ile olan çekişmesi nedeniyle "2007 Ukrayna Krizi" patlak vermiş ve erken seçime gidilmesi kararı alınmıştır. 30 Eylül 2007 seçimlerinde başkanı olduğu "Bölgeler Partisi" %32,14'lük oy oranıyla 1. parti olmasına rağmen muhalefetin Yuliya Timoşenko başkanlığında hükûmet kurması üzerine görevi sona ermiştir.
2010 yılı Ocak ayı başkanlık seçiminde %35 oy alarak ikinci tura çıkmış, 7 Şubat 2010 tarihinde ise %49 oy alarak Ukrayna'nın 4. Devlet Başkanı seçilmiştir. 25 Şubat 2010 tarihinde ise yemin ederek görevine başlayan Yanukoviç'ın Kasım 2013'te AB ile "Ortaklık ve Serbest Ticaret Anlaşması"’nı imzalamaması üzerine Ukrayna'daki AB yanlısı muhalefet Kiev'de protesto gösterilerine başlatmıştır. Yanukoviç'in Rusya ile yakınlaşma kararıyla protesto gösterileri hemen hemen tüm Ukrayna'ya yayılmış, protestocularla güvenlik güçleri arasında yaşanan çatışmalar ve şiddet olayları sonrasında Yanukoviç, Şubat 2014'te Rusya'ya kaçmak zorunda kaldı.
Kişisel aşırılıklar
Yanukoviç, başkentten kaçtığında büyük mülkü Mezhyhirya malikanesini terk etti.[24] Mezhyhirya malikanesi, Kiev'in eteklerinde eski bir orman koruma alanında yer almaktadır.
Eleştirmenlere göre, mülkü 2007 yılında karmaşık bir dizi şirket ve işlem yoluyla satın almıştı. Yanukoviç, "çok ciddi bir bedel" olarak nitelendirmesine rağmen ödediği bedeli açıklamadı.[25] Mezhyhirya'nın 75 milyon ABD dolarından fazla satıldığı tahmin ediliyor.
Polis ve güvenliğin Kiev'deki görevlerinden ayrılmasının ardından protestocular, eski cumhurbaşkanının ofisine ve evine karşı konulmaz bir şekilde yürüdüler. Protestocular hükûmet binalarına ve başkanlık malikanesine ve mülküne serbest erişime sahipti. Özel bir hayvanat bahçesi, bir araba filosu ve büyük bir tekne de dahil olmak üzere, bulduklarının zenginliği ve savurganlığı karşısında hayrete düştüler.[26]
Mülkiyet özel bir hayvanat bahçesi, yeraltı atış poligonu, 18 delikli golf sahası, tenis ve bowling salonunu içeriyordu. Makalenin yazarı, konağın karmaşık mülkiyet planını açıkladıktan sonra, "Viktor Yanukoviç'in ve ikametgahının hikayesi bir paradoksu vurgulamaktadır. İnsan hakları ve demokrasi gibi Avrupa değerlerini tamamen reddeden Ukrayna Devlet Başkanı, Avrupa'yı kirli parasını cezasızlıkla saklamak için bir yer olarak kullanıyor." dedi.
Yanukoviç'in evinden alınan belgeler, diğer harcamaların yanı sıra balıklar için 800 dolar tıbbi tedavi, masa örtüleri için 14.500 dolar ve aydınlatma armatürleri için yaklaşık 42 milyon dolarlık bir sipariş yapıldığını gösterdi. Ayrıca, Yanukoviç'in düşmanları olarak algılanan, özellikle de kurban Tetyana Chornovol da dahil olmak üzere medya mensupları hakkındaki dosyalar da ele geçirildi. Kitle iletişim araçlarını izlemenin maliyetinin yalnızca Aralık 2010 ayı için 5,7 milyon dolar olduğu bildirildi.[27]
Viktor Yanukoviç malikaneden ayrıldığında geride 35 araba ve yedi motosiklet kalmıştı. Kiev Bölge Mahkemesi, 2016 yılında Mezhyhirya'da bulunan filodan bazıları 1 milyon ABD dolarından fazla değere sahip 27 eski model arabaya el koydu.
Özel hayatı
Evli ve iki çocuk sahibi olan Yanukoviç'in küçük oğlu Viktor Yanukoviç, 24 Mart 2015 tarihinde Baykal gölünde kırılan buzun içine düşerek ölmüştür.[28]
İç bağlantılar
Kaynakça
- ^ "Yanukovich, Viktor". Lentapedia (Rusça). Lenta.ru. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2009.
- ^ Roth, Andrew (25 Ocak 2019). "Ukraine's ex-president Viktor Yanukovych found guilty of treason". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 31 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020.
- ^ "Ukraine crisis: Timeline". 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.
- ^ "Yanukovych set to become president as observers say Ukraine election was fair". 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.
- ^ Rajan Menon (28 Ocak 2014). "Ukraine: Is Yanukovych Finished?". The National Interest. s. 3. 31 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2014.
- ^ Kathy Lally (11 Mart 2014). "Ousted Ukraine president warns of civil war, criticizes U.S. for aiding current government". The Washington Post. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
- ^ Maxim Eristavi (2 Mart 2014). "How Ukraine's Parliament Brought Down Yanukovych". The Daily Beast. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
- ^ Taras Kuzio (14 Kasım 2012). "Berkut Riot Police Used to Falsify Ukrainian Parliamentary Elections". Eurasia Daily Monitor Volume: 9 Issue: 209. The Jamestown Foundation. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.
- ^ "Ukraine Violence Leaves at Least 10 Dead". ABC News. 18 Şubat 2014. 1 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2014.
- ^ "Ukraine: Speaker Oleksandr Turchynov named interim president" 23 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News (23 February 2014)
"Ukraine protests timeline" 3 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News (23 February 2014)
- ^ Shiv Malik; Aisha Gani; Tom McCarthy (21 Şubat 2014). "Ukraine crisis: deal signed in effort to end Kiev standoff". The Guardian. 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015.
- ^ Andrew Higgins; Andrew E.Kramer (22 Şubat 2014). "Archrival Is Freed as Ukraine Leader Flees". The New York Times. 13 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2014.
- ^ David Stern (22 Şubat 2014). "Ukrainian MPs vote to oust President Yanukovych". BBC. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
- ^ "Постанова про усунення і результати голосування по ній на сайті верховної ради України" (Ukraynaca) 12 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Рада скинула Януковича [Parliament dropped Yanukovych] (Ukraynaca). 22 Şubat 2014. 2 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015.
- ^ "Yanukovych reportedly declares he is Ukraine's president and plans press conference in Russia on Feb. 28". Kyiv Post. 27 Şubat 2014. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2014.
- ^ Published law deprives Yanukovych of presidential rank 17 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ukrainian Independent Information Agency (17 June 2015)
- ^ "Ukrainian court sentences ex-president Yanukovich to 13 years in prison". Reuters. 24 Ocak 2019. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019.
- ^ "Хто був найкращим президентом на думку українців". Всеукраїнська газета Наголос (Ukraynaca). 22 Temmuz 2019. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020.
- ^ "Українці визначилися з "найкращим президентом" в історії країни - Рейтинг". LIGA (Rusça). 18 Mayıs 2020. 28 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020.
- ^ "Як змінювався рівень довіри та підтримки Зеленського та його попередників (оновлено)". Слово і Діло (Ukraynaca). 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2022.
- ^ "Оцінка президентів: найбільше довіряють Зеленському, найкращим вважають Кучму". Українська правда (Ukraynaca). 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2022.
- ^ "Історія президентів України в семи актах - Центр спільних дій". Сentreua (Ukraynaca). 1 Aralık 2021. 29 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022.
- ^ "With Viktor Yanukovych gone, Ukraine hunts for secrets of former leader". TheGuardian.com. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2014.
- ^ "Ukrayinska Pravda exposes president’s Mezhygirya deal", Kyiv Post (6 May 2009) 14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Oliver Poole (23 Şubat 2014). "Ukraine uprising: The private zoo, the galleon moored on a private lake, the fleet of vintage cars - Ukrainians left open-mouthed". The Independent. Londra. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2014.
- ^ "Yanukovych Spent $800 on Fish Medical Treatment, Leaked Documents Show". The Moscow Times. 26 Şubat 2014. 13 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.
- ^ "Yanukoviç'in oğlu Baykal gölünde boğuldu". Hürriyet. 24 Mart 2015. 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2015.
Dış bağlantılar
