Kömür ve kamyonlar Türkiye'nin beş yüz milyon tonluk yıllık sera gazı emisyonunun[a] (bir kısmı metan, büyük çoğunluğu karbondioksittir) neredeyse yarısını oluşturmaktadır ve bu emisyonlar Türkiye'deki iklim değişikliğinin sebepleri arasındadır.
Türkiye'de enerji üretiminin üçte biri kömür yakıtlı enerji santralleri tarafından karşılanmaktadır.[20][21] Ülkede atmosfere salınan karbondioksitin büyük bölümü ülkenin kömürlü termik santralleri kaynaklıdır. Benzin ve dizel yakıtlı araçlar, Türkiye'de yüksek düzeyde karbondioksit yayan bir başka kaynaktır. Kömür ve petrolden sonra en çok kirleten üçüncü yakıt, Türkiye'deki doğalgaz enerji santrallerinde, evlerde ve iş yerlerinde yakılan doğalgazdır. Türkiye'de fosil yakıt tüketimi ve CO2 salınımında geçmişe oranla daha hızlı bir artış olması beklenmektedir.[22][daha iyi kaynak gerekli]
Tunç Çağı'nda 2 önemli iklim değişikliği dönemi vardı.[23] İklim Değişikliği ve Politika Çalışmaları Boğaziçi Üniversitesi Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş'e göre, Türkiye'de insan kaynaklı iklim değişikliği 1970'lerde başlamıştır.[24]
Sıcaklık ve hava değişiklikleri
2020 itibarıyla, en sıcak yıl rekoru 2010, daha sonra 2018 ve daha sonra 2020 idi.[4] 2011 Ulusal İklim Değişikliği eylem Planı'ndaki iklim değişikliği senaryosu, yıllık ortalama sıcaklıktaki artışın 2.5 °C ila 4 °C olacağını tahmin etti[25][daha iyi kaynak gerekli] ve 2021'de Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı, bu süre ile yüzyılın sonu arasında 1 ila 2 derece arasında olacağını söyledi.[26] Türkiye'nin diğer birçok ülkeden daha ciddi şekilde etkileneceği tahmin edilmektedir,[27][28] ancak etkiler ülkenin bölgelerine göre önemli ölçüde değişmektedir,[29] yaz aylarında Güney ve Batı bölgeleri için en büyük sıcaklık artışları tahmin edilmektedir.[30] En kötü durum, 2100 yılına kadar sıcaklıkta 7 derecelik bir artıştır.[26][31]
21. yüzyılda sıcaklıkların ortalama 2-3 °C artacağı ve yağışların önemli ölçüde azalacağı tahmin edilmektedir.[32] Bununla birlikte, kuzeyde yağışlar artabilir[33] ve yağışların karla yer değiştirmesi nedeniyle[34] daha fazla sel olacağı tahmin edilmektedir. Mevsimsel olarak, kışın daha fazla yağış olabilir, ancak ilkbahar ve sonbaharda %50 daha az olabilir.[4]
İklim değişikliğinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilecek bir başka etki de ani yağışlara bağlı sellerdir. Kuraklık, sivrisinek kaynaklı hastalıklar riski taşır.[37]
Kentsel ısı dalgaları[38] (özellikle güney ve doğuda[26]), kuraklık,[39] fırtınalar,[40] ve sel,[41] artabilir.[42]
Deniz seviyesinin yükselmesi
Tektonik yükselme, Samsun ve Alanya arasındaki deniz seviyesinin yükselmesini azaltırken, birkaç büyük nehir Deltası azalmıştır.[43] Deniz seviyesinin 1 metre yükselmesi riski taşıyan bölgelerde 200 binden fazla insan yaşamaktadır.[44]İstanbul deniz seviyesinin yükselmesi riski altındadır,[43] örneğin Kadıköy metro İstasyonu sel tehdidi altındadır.
Su kaynakları
Türkiye "su fakiri" bir ülkedir, çünkü kişi başına düşen su miktarı yılda yaklaşık 1.500m³'tür[45] Kuzey nehir havzalarındaki su kaynakları için çok az değişiklik olduğu, ancak Güney nehir havzalarında önemli bir azalma olduğu tahmin edilmektedir.[45]
Azaltım
Türkiye'nin 2018 yılında yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Yasası, verimliliğe yaklaşık 11 milyar ABD doları taahhüt ediyor ve emisyonları önemli ölçüde sınırlayabilir.[46] Bununla birlikte, 2019 itibarıyla, enerji verimliliği politikaları henüz ölçülebilir hedeflere ve önlemlere çevrilmemiştir.[47]Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) enerji verimliliğine yatırım yapmaktadır.[48] 2015 yılında İstanbul’da İslam İklim Değişikliği Beyannamesi 20 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yayıldı.[49]
Bu senaryolara göre yapılan bilgisayar destekli simülasyon çalışmaları yapılmaktadır. HİDP (IPCC) A2 senaryosu baz alınarak yapılan bir çalışmada Türkiye'de 2071-2100 yılları arasındaki ortalama sıcaklıklar 1961-1990 yıllarının ortalamasına göre iç bölgelerde 5-6 oC, kıyı bölgelerinde ise 4-5 oC artış olacağı öngörülmüştür.[51][güncellenmeli] Bu derecede büyük bir artış ekolojik dengeleri oldukça olumsuz yönde etkiyebilecektir.
^Kömür yakma 154 Mt,
[18]:56 kömür madenlerinden kaynaklanan kaçak emisyonlar 7 Mt[18]:150 (pasta grafiği elektrik üretimi için kullanılan kömürü göstermektedir), karayolu ulaşımı 77Mt (kamyonlar grafikte özel olarak gösterilmemiştir ancak Shura'ya göre karayolu nakliyatından kaynaklı emisyonlar bu değerin üçte biri kadardır, bu da 51 Mt etmektedir,
[19] ineklere ait 32 Mt'luk emisyonun 27 Mt kadarı bağırsak kökenli fermentasyon[18]:272 ve 5 Mt kadarı gübre yönetimi kaynaklıdır[18]:278,279 yani basit aritmetikle kömür + kamyonlar + inekler en az 154 + 7 + 51 + 32 = 244 Mt emisyona sebep olmaktadır, bu da Türkiye'nin 506 Mt toplam emisyonunun neredeyse yarısına denk gelmektedir (Türkiye'de kamyon üretimi ve ineklerin tarımsal dizeldeki payı dahil edilmediği göz önünde bulundurulursa hesaplamadaki hata payı %5,8 olmaktadır[18]:488).
^"Climate". climatechangeinturkey.com. 2 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021.
^""Monthly and Seasonal Trend Analysis of Maximum Temperatures over Turkey" (PDF). International Journal of Engineering Science and Computing". 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.Eksik ya da boş |url= (yardım)
^"T. C. Resmî Gazete"(PDF). Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü. 2021. 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
^"Ministry of Environment and Urbanization (2016), p. 22". 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.Eksik ya da boş |url= (yardım)
^"Climate". climatechangeinturkey.com. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021.
^""Potential Impacts of Sea Level Rise on the Coasts of Turkey"". 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.Eksik ya da boş |url= (yardım)
^ab"Climate". climatechangeinturkey.com. 29 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021.
^"Sık Sorulan Sorular". T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. 27 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015.
