Sami Dürubi (soyadı ed-Dürubi olarak da yazılır; 1921 - 12 Şubat 1976) Suriyeli siyasetçi, diplomat, yazar, çevirmen, üniversite profesörü ve filozoftur. 1960'lı yıllar boyunca Suriyeli bir diplomat olarak çalışmış, sırasıyla Brezilya, Fas, Yugoslavya ve Mısır'ın yanı sıra Arap Birliği, İspanya ve Kutsal Makam'da Suriye büyükelçisi olarak görev yapmıştır. 1963'te kısa bir süre eğitim bakanı olarak görev yaptı. Ayrıca çok sayıda edebi eseri Arapçaya çevirdi.
1950'lerde Dürubi, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar tarafından yönetilen Baas Partisine katıldı. Kısa sürede partinin ülkedeki en etkili liderlerinden biri haline geldi. 1953 yılında, Devlet Başkanı Edib Çiçekli döneminde, siyasi görüşleri nedeniyle diğer Baas liderleriyle birlikte hapse atıldı. Daha sonra serbest bırakıldılar ve Çiçekli, Şubat 1954'te devrildi. Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır 1950'lerin ikinci yarısında pan-Arabist hareketin önde gelen lideri haline gelince, Dürubi de onun liderliğine çekildi. Dürubi giderek daha fazla pan-Arabist fikirler vaaz etti ve Arapların birleşmesi için çalıştı, ayrıca Nasır yönetimindeki Mısır'ın çizgisinde bir sosyalizmin Suriye'de de kurulması çağrısında bulundu.
Diplomatik ve siyasi kariyer
Dürubi (soldan birinci) Devlet Başkanları Nureddin el-Etasi (soldan ikinci) ve Cemal Abdünnasır (soldan üçüncü) ile birlikte Dürubi'nin Kahire'deki evinde, 1968. Üç çocuk Dürubi'nin oğlu ve iki kızıdır.
Suriye ve Mısır 1958'de Nasır'ın başkanlığında birleşerek Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni (BAC) kurduklarında, Dürubi Kültür Bakanlığına müdür olarak atandı ve ardından 1960'tan birliğin 1961'de Şam'daki askeri darbeyle dağılmasına kadar BAC'nin Brezilya'daki büyükelçiliğinde kültür danışmanı olarak görev yaptı. Daha sonra Dürubi Suriye'ye döndü ve ayrılıkçı hükûmete karşı muhalefete katıldı.[2]
Suriye hükûmeti Mart 1963'te BaasçıAskeri Komite tarafından örgütlenen Arap milliyetçisi subaylardan oluşan bir koalisyon tarafından devrildiğinde, Dürubi Mısır ile birliği yeniden kurma sözü veren birlikçi cunta ile ittifak kurdu. Bitar'ın kabinesinde Dürubi eğitim bakanı oldu. Aynı zamanda ülkenin geçici parlamentosu olarak görev yapan Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyinin (UDKK) de bir üyesiydi.[2]
3 Nisan'da altı Nasırcı bakandan beşi, Askeri Komitenin onlarca Nasırcı subayı tasfiye etmesini protesto ederek Bitar hükûmetinden istifa ettiler.[3][note 1] Bitar'ın Mayıs ayında kurduğu ikinci kabinede Dürubi ve diğer iki Nasır yanlısı Baasçı bakan (Abdülkerim el-Zühur ve Cemal el-Etâsî) yer almadı.[4] Dürubi UDKK'deki pozisyonunu korudu ve 19 Haziran'da Cezayir'e bir devlet ziyareti gerçekleştiren Bitar, Eflak ve 1963 Darbesi'nin resmi lideri olan Genelkurmay Başkanı Ziyad el-Hariri'nin de aralarında bulunduğu üst düzey bir heyetin parçası oldu. Ziyaret sırasında Hariri'nin subay kadrosundaki siyasi olarak bağımsız onlarca sadık adamı Baas Komitesi tarafından tasfiye edildi. Hariri tasfiyelere tepki göstermek için Suriye'ye döndükten kısa bir süre sonra o da görevden alındı. Dürubi bir süre daha Cezayir'de kaldı ama aynı ay içinde Suriye'ye döndü.[5] Dürubi tasfiyeleri son derece eleştirdi ve BAC'nin yeniden yapılandırılmasında ilerleme kaydedilmemesini kınadı.[2]
Dürubi, Eylül ayında Devlet Başkanı Emin el-Hafız tarafından Fas'a büyükelçi olarak atandı ve Aralık 1964'te yeniden Yugoslavya'ya büyükelçisi olarak atandı.[2] El-Hafız'ın Şubat 1966'da Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komitenin aşırı sol unsurları tarafından devrilmesi ve yerine Nureddin el-Etasi'nin getirilmesinin ardından Etasi, 16 Nisan'da Dürubi'yi Mısır büyükelçisi ve Suriye'nin Arap Birliği temsilcisi olarak atadı. Atanmasının amacı, Cedid'in fiili yönetimine karşı muhalefetin önde gelen seslerinden biri olduğu Suriye'de karar alma mekanizması üzerinde etkili olmasını engellemekti. Dürubi, Eflak ve Bitar'ın Suriye'den sınır dışı edilmesini kınadı.[2] Mısır'da Nasır'a güven mektubunu sunduğunda ağladığı ve Mısır ile Suriye'nin hâlâ birleşmemiş olmasının kendisini üzdüğünü belirterek, "Sanki gurur duyduğum bir günde sizin başkanlığını yaptığınız cumhuriyetin vatandaşı değilmişim gibi" dediği bildirildi.[2]
Nasır, Eylül 1970'te ölünce Dürubi, Cedid ve Etasi'yi görevden alıp hapse atan Devlet Başkanı Hafız Esad tarafından Kasım ayında Suriye'ye geri çağrıldı. Bir yıl sonra Dürubi İspanya'ya Suriye'nin büyükelçisi olarak atandı ve ardından Ekim 1973'te Esad onu VatikanKutsal Makamı'na büyükelçi olarak atadı. Ekim 1975'te Dürubi diplomat görevinden istifa etti ve sağlık sorunları nedeniyle emekliye ayrıldı.[1]
Yazılar ve çeviriler
Dürubi'nin Arapçaya çevirdiği eserler arasında Rus yazar Lev Tolstoy'un eserleri[6] ve Yugoslav yazar Ivo Andrić'in Drina Köprüsü (1961) ve Bosna Hikâyesi (1964)[7] gibi eserleri bulunmaktadır. Rus yazar Fyodor Dostoyevski ve Fransız düşünür Jean-Paul Sartre'ın tüm eserlerini çevirmiştir. Abdullah Abdüldaim ile birlikte el-Mujaz fi Ilm el-Nafs'ı (Psikolojide Özet) yazdı ve 1971'de Kahire'de yayınlanan Ilm el-Nafs wal Adab (Psikoloji ve Edebiyat) da dahil olmak üzere bir dizi kendi eserini yazdı.[1]
Ölüm
Dürubi, 12 Şubat 1976'da Suriye'de öldü.[1] Eşi İhsan el-Bayyat, 1982 yılında Şam'da Dar el-Karmil'de yayınlanan Sami el-Dürubi adlı biyografisini yazdı.[8] 2000'li yılların sonunda Suriye Kültür Bakanlığı Dürubi adına bir çeviri yarışması ve ödülü düzenledi.[9]
Notlar
^İstifa eden Nasırcı kabine üyeleri, Başbakan Yardımcısı ve Adalet Bakanı Nihad el-Kasım, Maliye Bakanı Abdülvehhab Havmad, Planlama Bakanı Hani el-Hindi, Tedarik Bakanı Sami Süfan ve İletişim Bakanı Cihad Dahi idi. Bağımsız bir Nasırcı olaran Savunma Bakanı Muhammed es-Sufi daha sonradan istifa etti.
^Alumni Association of the American University of Beirut (1963), Middle East Forum, 39-40, s. 7, 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Ocak 2023
