Kafa derisi yüzme

Bir elinde Kızılderili savaş baltası (tomahavk) diğer elinde ise yüzülmüş kafa derisi bulunan Kızılderili savaşçı, 1789, Barlow.

Kafa derisi yüzme, ölü ya da sağ insanların kafasının üst ve arka kısmında kafa derisi ya da saç derisi denen saçlı alanın kısmen ya da tamamen deriyle birlikte yüzülerek alınmasıdır. Daha çok Yeni Dünya'da Kuzey Amerika Kızılderilileri ile özdeş tutulsa da, Eski Dünya'da da örneklerine rastlanır.

Bu trofe geleneği daha çok savaş ganimeti olarak Kızılderililerde rastlanır; fakat, sanılanın aksine kafa derisi yüzme geleneği Kızılderililerde yaygın bir uygulama değildir ve evrensel olmaktan uzaktır.[1] Yeni Dünya'da Kızılderililerden gördükleri kafa derisi yüzme geleneği Eski Dünya'dan gelen Avrupalılar (özellikle de Fransızlar ve Britanyalılar) tarafından da işkence ve intikam olarak sürdürülmüş, hatta kafa derisi ödül avcılığı bile oluşturulmuştur. Bazı Meksika (Sonora ve Chihuahua) ve ABD (Arizona) eyaletlerinde geçmişte düşman Kızılderililerin yüzülmüş kafa derileri için ödeme bile yapılmıştır.[2] ABD Kızılderili katliamlarından bazılarında Kızılderililer tarafından Beyazların kafa derileri yüzülmüşken, 1782 Gnadenhütten Katliamında Beyaz milisler tarafından Lenape Kızılderililerinin kafa derileri yüzülmüştür.[3][4]

Kökeni

Boscawen, New Hampshire'de İngiliz sömürge kahramanı Hannah Duston anıtı. Heykeldeki kadın sol elinde bir Kızılderiliden yüzülmüş kafa derisini tutmaktadır

Örneklerine hem Yeni Dünya'da (Kolomb öncesi ve sonrası) hem de Eski Dünya'da (M.Ö. 5. ve M.S. 10. yy.) rastlanır.

Günümüzde bazı Kızılderili kökenliler (örnek olarak, Mashantucket Pequot ve Narragansett kabile yetkilileri[5]) tarafından kafa derisi yüzme geleneğinin Kuzey Amerika'ya Britanyalılar tarafından getirildiği yönündeki iddialarına rağmen, Kolomb öncesi Amerika'da hem kafa derisi yüzme hem de kafa kesme, kol kesme gibi diğer beden parçalarının trofe olarak kesme geleneği olduğunu doğrulayan bol miktarda kanıt bulunmaktadır.[6] Kolomb-öncesi kafa derisi yüzme geleneği Kuzey Amerika'da çok yaygın olmasına karşın, Güney Amerika'daki yaygınlığı oldukça az olmuştur.[7] Bu gelenek, bölgeden bölgeye ve kabileden kabileye belirgin farklılıklar taşır.[7]

11. yüzyılda güneybatı İngiltere'de Wessex Kontluğu'nda (Earl of Wessex) earllerinden Godwine düşmanlarının kafa derisini yüzdürmüş ve altı asır sonra bu etkinlik Hollandalılar ve İngilizler tarafından Yeni Dünya'ya getirilmiş, savaşın resmi bir yöntemi olmaktan ziyade, daha çok sınır bölgelerindeki halkların öfkesini hafifletmek için ödül olarak uygulanmıştır.[8][9] Sömürge savaşlarında en çok bilinen kafa derisi yüzme olayı, Püriten İngiliz kadını Hannah Duston'un Raid on Haverhill (1697) sonrasında yenidoğan kızıyla birlikte Abenaki Kızılderililerine tutsak düşmesi ve diğer iki tutsak İngiliz kadınıyla birlikte kaldığı Abenaki ailesinin on ferdinin kafa derisini yüzmesidir. ABD'de heykeli dikilerek onurlandırılan ilk kadın kahraman olan Hannah'nın Boscawen, New Hampshire'deki anıt heykelinde sol elinde bir Kızılderiliden yüzülmüş kafa derisini tutarken görülmektedir.[5] Hannah, 19. yüzyıl boyunca "Amerikan kafa derisi avcılığının anası" (mother of the American tradition of scalp hunting)[10] olarak nitelendirilmiştir.

Her ne kadar bu gelenek Kuzey Amerika'ya Avrupalılar tarafından getirilmese de, Britanyalılar ve Fransızların müttefik oldukları Kızılderili kabilelerinin savaşlarda kafa derisi yüzmelerine ses çıkarılmadığı gibi, ileriki dönemlerde bunu destekler mahiyette Beyazlar (ve çoğunlukla yönetimde olan kişiler) tarafından ödül avcılığı promosyonu (scalp bounty) oluşturularak insan avı başlatılmış, daha da ilerleyen dönemlerde ise bizzat Beyazlar bu geleneği Kızılderililer üzerinde de uygulamışlardır.[5]

Etnografya

Eski Dünya

Hint-Avrupa halklarında

MS 3. yüzyılda Regensburg-Harting, Almanya'da bulunan ve 20-30 yaşlarında olduğu sanılan bir kadının kafatasında sağ gözünün üstündeki delik ve alındaki kesik izi tipik kafa derisi yüzme göstergesidir.

Germenler, Slavlar ve İran halkları gibi Hint-Avrupa halklarında kafa derisi yüzme geleneği olduğunu gösteren bilgiler vardır:

MÖ 5. yüzyılda, Avrasya'da[11] İskitlerde kafa derisi yüzme geleneği olduğunu Yunan tarihçi Herodot yazmıştır:

İskit askerleri yüzülmüş kafa derisini etlerinden kazıyarak temizlerler ve elleriyle sürterek yumuşatırlar. Yumuşamış bu derileri peçete (el temizleme mendili) olarak kullanırlar. İskitler bu kafa derileriyle gurur duyarak atlarının yular ve dizginlerine asarlar. Deri sayısının fazlalığı o kişinin değerli kimse olduğunu gösterir. Birçoğu da yüzülmüş kafa derilerini birbirine dikerek kendileri için pelerin yaparlar.[12]

MS 4. yüzyılda, Ammianus Marcellinus tarafından yapılan tanımlamaya göre Alanlar ve onların günümüzdeki torunları olan Osetlerde (ki günümüzde Oset folklorunda hâlâ kafa derisi yüzme anlatısı görülür) kafa derisi yüzme geleneği vardı.[13]

MS 9. yüzyılda, Abbé (düşük rütbeli Katolik din adamı unvanı) Emmanuel H. D. Domenech'in yazdığına göre Vizigotlar, Franklar ve Anglosaksonlar gibi Germen kabilelerinde savaşlarda kafa derisi yüzme geleneği vardı.

MS 10. yüzyılda, Tarihçi ve dilci Friedrich von Adelung'a göre, kafa derisi yüzme geleneği Slavlarda görülür.[14]

Sami halklarında

Makkabiler'in ikinci kitabında (yaklaşık MÖ 67-37), Filistin'de kafa derisi yüzülmüş esirlerin tarifi bulunmaktadır.[15]

Yeni Dünya

Kafa derisi yüzme ve trofe alma geleneği daha çok savaş ganimeti olarak Kızılderililerde rastlanır. Sanılanın aksine kafa derisi yüzme geleneği Kızılderililerde yaygın bir uygulama değildir ve evrensellikten uzaktır.[1] Bazı ABD Kızılderililerinde 19. yüzyılın sonuna kadar kafa derisi yüzme geleneği sürdürülmüştür.

Pequot Savaşı'nda kafa derisi yüzme görülür ve 1760 ların ortalarına kadar ABD kolonilerinde bununla ilgili bir yasa çıkmamıştır.[16]

Sömürge döneminde kafa derisi yüzme uygulaması şiddetlenerek, Fransızların istekleri doğrultusunda Kızılderililer tarafından Beyazların kafa derilerinin yüzülmesi (Indian scalping) ve İngilizlerin teşvikleri doğrultusunda Beyazlar tarafından Kızılderililerin kafa derilerinin yüzülmesi (White scalping) görülmüştür.[17] Kuzey Amerika'da kafa derisi yüzme uygulaması Kolomb-öncesine uzansa da, büyük ölçüde İngiliz, Fransız ve Amerikan hükûmetleri tarafından teşvik edilmiştir.[18]

Geleneksel kafa derisi kesme aracı olarak Kızılderili savaş baltası (tomahavk) kullanılsa da Kızılderililerde Beyaz tüccarların getirdiği ticari bıçaklar içinde İngilizcede scalper (ya da Indian scalping knife) olarak adlandırılan kafa derisi yüzme bıçağı da kullanılmıştır. Bu bıçaklar orta boy bıçaklar olup boyu 12 inç, kesici kısmı 7 inç boyunda ve 1/16 inç kalınlığındadır.[19]

Kafa derisi yüzen ve dansını yapan Kızılderili halkları:

Adlandırma

Kafa derisi dansı

Hidatsaların kafa derisi dansı, 1840-1843, Karl Bodmer'in fırçasından

Kafa derisi yüzme geleneği olan Kızılderili kabilelerinde savaş sonrası savaşçılar köylerine dönünce zaferlerini kafa derisi dansı (İng. scalp dance) ritüeli ile kutlarlardı.[23][24][25] Bu dans genellikle kadınlar tarafından yapılır.[26] Şayenler, Arapaholar ve Kayovalar kafa derisi dansının ateşli aşıkları gibidir.[27] Komançilerin dansı ise en korkunç olanıdır ve Komançi kadınları masum kadın ve çocuklardan yüzdükleri derilerle dans ederler.[27]

Florida Kızılderili kabilesi Apalaçiler (Apaçiler ile karıştırmamak gerekir) savaşta yendikleri düşmanlarından yüzdükleri kafa derilerini sergilerler. Kafa derisi yüzme savaşçı sınıfına girmenin en etkili yoludur ve bu giriş ritüel bir dans olarak kutlanır. Dansa katılacak olan savaşçılar hayvan postu elbise ile kuş gagasından yapılma başlık giyerler.

Hoçanklarda savaş ganimeti olarak düşmanlardan yüzülmüş bir kafa derisi (waruǧáp) buhar kulübesinin merkezine yerleştirilir. Daha sonra ritüel olarak bütün gece dans edilir ve buna Hok’ixére Waši («Dance to Overtake the Enemy») denir. Kafa derisi ruhu (soul of the scalp) üzerinde onu ezerek yapılan bu dans, o ruhtan yaşamında kazandıklarını dansçılara geçirmek içindir.[28]

Şayenlerde kafa derisi dansı eski zamanlarda hèè-man-èh («yarı erkek-yarı kadın») denen ve yaşlı adam kıyafeti giymiş iki ruhlu tarafından yapılırdı. Şayenlerde kafa derisi dansı bir anlamda zafer dansı ve aynı zamanda çok büyük bir sosyal olaydır.[29]

ABD'nin kuzeyininin üçte ikisini dolaşan Lewis and Clark Expedition keşif gezisinde kafa derisi dansı törenlerine de şahit olunmuştur. Bunlardan biri Lakota (Teton) Siyularında rastlanmıştır. Ucunda bir Omaha Kızılderilisinin yüzülmüş kafa derisi olan sırığın etrafında dans eden Siyu kadınına erkekler yaptıkları savaşın hikâyesini anlatan şarkılarıyla eşlik etmişlerdir.[30] Lakotacada kafa derisi dansı için I-wa-ki-ci Wa-ci-pi terimi kullanılır.[31] Siyuların yakın akrabaları olan Nakotalarda (Assiniboine) da kafa derisi dansı (Nakotaca Wah-kittai Wache) görülür[32][33]

Gergiye çekilmiş kafa derisi

Hikarila Apaçileri kafa derisi dansı yaparlar.[34]

İrokualar kafa derisi dansı (daya’noha’kwata) yaparlar.[35]

Karaayaklar kafa derisi dansı (Karaayakça otokanáípaska) yaparlar.[36]

Tonkavalar kafa derisi dansı yaparlar.[37]

Atsinaların kafa derisi dansı yapması fotoğrafla belgelenmiştir.[38]

Hidatsaların kafa derisi dansı yapması 1840 lı yıllarda Karl Bodmer (1809–1893) tarafından resmedilmiştir.

Skiri Pavnileri kafa derisi dansı (kiisaaka’u’) yaparlar.[39]

Osagelerin kafa derisi dansı yapması 1845 yılında John Mix Stanley tarafından resmedilmiştir.[40]

İç Saliş halklarından Spokanların kafa derisi dansı yapması Kanadalı ressam Paul Kane tarafından resmedilmiştir.[41] Spokanların Swhy-ayl-puh (Chualpay, Colville) kabilesinin kafa derisi dansı yapması yaklaşık 1851-1856 yıllarında Paul Kane tarafından resmedilmiştir[42]

İç Saliş halklarından Flathead Kızılderilileri kafa derisi dansı yaparlar.[43] Kafa derisi dansı için Salişçe (Bitterroot Salish) yul terimi kullanılır.[22]

Nimipuların reisi Allalimya Takanin'in (Looking Glass) atlarını çalan Karaayakların üzerine düzenlediği bir savaştan dönüşü onuruna kadınlarca yapılan bir kafa derisi dansı (Nimipuca ʔiwéˑlweˑcet[44]) Gustav Sohon tarafından resmedilmiştir. Bu dansta Nimipu kadınlarından biri Karaaayak Kızılderilisinden yüzülmüş kafa derisini uzunca bir sırık üstünde tutarak dans ederken, askerler ve komisyon üyeleri banklar üstünde dansı izlemiş, ayrıca göndere çekilmiş bir ABD bayrağı da çizilmiştir.[45][46]

Kayovalarda kadınlar kafa derisi dansı yaparlar.[47]

Kuzey Şoşonilerinde kafa derisi dansı kadınlar tarafından yapılır. Erkeklerin el davulu çalması eşliğinde kadınlar kartal tüyleriyle ya da boncukla süslü elbise giyerler ve kafa derisi sırığı etrafında dans ederler. Kafa derisi için genelde geleneksel düşmanları olan Karaayaklar ya da Nimipularınki kullanılır.[48]

Kaibab Güney Payutları ucunda kafa derisi bulunan bir sırığı ortaya dikerek etrafında davul eşliğinde dans ederler.[49]

Çerokilerde savaşçılar kafa derisi dansı (ya da zafer dansı) yaparlar ve bu dans kartal dansının bir parçasıdır.[50]

Pueblo halklarından Tivalar (Tigua) kafa derisi dansını (kufura) savaşın bitiminde yaparlar.[51] Tiva halklarından olan Taoslar da da bu dans görülür. Taoslarda dans bedenlerinin ve suratlarını boyayan savaşçılar tarafından yapılır ve dört gün sürer, beşinci gün sırığın ucundaki kafa derisi pueblo dışında kayaların arasına gizlenir.[52]

Kolomb-öncesi

Kolomb öncesi Amerika'daki en erken kanıtı batı Iowa'da M.S. 200-800 dönemlerine tarihlenen Hanging Valley sit alanıdır. Kuzey Amerika'da arkaik dönem'in Late Archaic Period denen bölümüne (yaklaşık M.Ö. 2500-1000/500) tarihlenen Eva sit alanında bulunmuş bir bireyin kafatasında baş tacı etrafında kesik izleri görülmektedir.[53]

Güney Dakota'da Kolomb-öncesi 1325 yılına tarihlenen Crow Creek Katliamı arkeolojik sit alanında bulunan 486 iskelet kalıntısının % 90 kadarında kafatasında tipik kafa derisi yüzme kesiği görülmüştür.[54]

Sömürge Savaşları

Püriten İngiliz kadını Hannah Duston Raid on Haverhill (1697) sonrasında esir tutulduğu Kızılderili Abenaki ailesinden on kişinin kafa derisini diğer iki İngiliz esir kadının yardımıyla yüzmüştür

New England ve müttefiği İrokua Konfederasyonu ile New France ve müttefiği Abanaki Konfederasyonu arasında yetmiş beş yıllık bir dönemde ilki 1688 yılında King William Savaşı ile başlayan altı koloni savaşında, savaşamayanlar dahil pek çok kafa derisi yüzme olayı meydana gelmiştir.[55] Bu savaşlarda en çok bilinen kafa derisi yüzme olayı, Püriten İngiliz kadını Hannah Duston'un Raid on Haverhill (1697) sonrasında yenidoğan kızıyla birlikte Abenaki Kızılderililerine tutsak düşmesi ve diğer iki tutsak İngiliz kadınıyla birlikte kaldığı Abenaki ailesinin on ferdinin kafa derisini yüzmesidir.

Massachusetts King William Savaşı sırasında 1689 Haziran ayında kafa derisi ödülü (scalp bounty) çıkarmıştır.[56] 1703 yılında Queen Anne Savaşı sırasında Massachusetts Bay Colony yüzülmüş yerli kafa derisi başına 60 $ ödül koymuştur.[57] 8 Ağustos 1722 günü Father Rale Savaşı (1722–1725) sırasında, Massachusetts Kızılderililerden yüzülerek getirilen kafa derilerine ödül koymuştur[58] Ranger John Lovewell'in kafa derisi avcılığı seferi düzenlediği bilinmektedir ve en ünlüsü New Hampshire'de Pequawket Muharebesi sırasındadır[kaynak belirtilmeli].

King George Savaşı sırasında Fransızlar ve müttefiği Kızılderililer tarafından Britanyalı ailelere karşı yürüttükleri katliamlara tepki olarak, Massachusetts valisi William Shirley 1744 yılında Kızılderili adam, kadın ve çocuklardan yüzülecek kafa derileri için bir ödül koymuştur.[59]

Father Le Loutre Savaşı ile Fransız-Kızılderili Savaşı sırasında Yeni İskoçya ve Acadia'da Fransız sömürgeciler Britanyalılardan yüzülecek kafa derileri için Kızılderililere ödeme yapmışlardır.[60] 1749 yılında Britanya valisi Edward Cornwallis Kızılderililerden yüzülecek kafa derileri için New England Ranger'larına ödeme yapmıştır. Hem Mikmak Kızılderilileri hem de Britanyalılar savaşan savaşçılardan ve savaşmayan sivillerden (kadın, çocuk ve bebeklerden) kafa derisi yüzmüşlerdir. Fransız-Kızılderili Savaşı sırasında 1756 yılında Yeni İskoçya valisi Charles Lawrence Mikmak Kızılderilileri erkeklerden yüzülecek kafa derileri için ödül bile vermiştir.[61] Fransız-Kızılderili Savaşı sırasında 12 Temmuz 1755 tarihinde Massachusetts Bay Colony vali yardımcısı Spencer Phips tarafından Kızılderililerden yüzülen kafa derileri için ödül koymuş, yetişkin erkek Kızılderili kafa derisi için 40 £, kadın ya da 12 yaşındaki çocukların kafa derisi için 20 £ ödeme yapılmıştır.[57][62]

1756 yılında Pensilvanya valisi Morris, Lenni Lenape (Delaware) Kızılderililerine karşı yaptığı savaş bildirgesinde, "12 yaşından büyük her yetişkin Kızılderili düşman erkek için 130 Pieces of Eight" ve "her yetişkin Kızılderili düşman kadın için 50 Pieces of Eight, öldürülmelerinin kanıtı olarak" yüzülmüş kafa derisi getirene ödül olarak verileceğinin duyurmuştur[57]

Kabilelerarası savaş

Mark van de Logt'un yazdığına göre, modern sanayi ülkeleri arasındaki çatışmalar için kullanılan "topyekün savaş" nitelemesini askeri tarihçiler ayırsa da, bu terim Pavniler, Siyular ve Şayenler arasındaki savaşları nitelemek için de kullanılabilir. ... Savaşmayanlar da savaşta hedef durumdadır. Gerçekten de, bu Kızılderililerde kadın ya da çocukların kafa derilerinin yüzülmesi de onur verici olarak kabul edilmektedir.[63]

Amerikan Bağımsızlık Savaşı

Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında, Province of Quebec (1763-1791)'in Britanyalı vali yardımcısı Henry Hamilton American Patriots arasında "hair-buyer general" («saç satın alan general») olarak bilinirdi, zira Hamilton düşman Kızılderililerden yüzülen kafa derileri karşılığında Beyaz Amerikalı yerleşimcilere prim ödemesi yapmıştır. Hamilton, sömürgeciler tarafından savaşta sağ yakalanan Kızılderilileri savaş tutsağı yerine savaş suçlusu olarak görmüştür. Bununla birlikte, Amerikan tarihçileri kafa derileri için ödül teklif ettiğine dair bir kanıt bulamamışlardır.[64] Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında hiçbir Britanyalı subayın kafa derisi ödemesi yapmadığı varsayılır.[65] Altın saçlarıyla bilinen General Custer yenildiği Little Bighorn Muharebesi sonunda kafa derisi yüzülmemiştir, çünkü savaşı kazanan Siyuların gözünde Custer'in sarı saçları "temiz değildir" ve de "kötü etkilidir".[66]

Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında Beyazlar arasında da bazı kafa derisi yüzme olayları görülmüştür. Örnek olarak, Bloody Bill Anderson liderliğindeki konfederasyon gerillaları birlik askerlerinden yüzdükleri kafa derilerini eyerlerine süs olarak asmışlardır.[67] Archie Clement adlı bir gerilla ise Anderson'un "baş-yüzücüsü" olarak ünlenmiştir.

Meksika

Meksika'da Sonora eyaleti 1835 yılında kafa derisi ödül kanunu (scalp bounty law) çıkaran ilk yönetim olmuştur.[68] Sonora eyaleti valisi 1835 yılında öldürülüp kafa derisi yüzülen 14 yaş ve üzeri her Apaçi adamı için 100 peso ödül koymuştur. Chihuahua eyaleti de 1837 yılında Apaçiler için benzer ödül avcılığı oluşturmuş ve savaşçılar için 100 peso, kadınlar için 50 peso, çocuklar için ise 25 peso kafa derisi primi ödemiştir.[69]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b World of the American Indian, by Jules B. Billard, National Geographic Society; First Printing edition (1974), Washington, D.C.
  2. ^ William Brandon and Keith Rosenberg, Native American specialists, The American Heritage Book of Indians (1961).
  3. ^ "Tuscarawas". 13 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
  4. ^ Konstantin, Phil, This Day in North American Indian History: Events in the History of North America's Native Peoples, Da Capo Press, 2002, sayfa: 57
  5. ^ a b c Who Scalped Whom? Historians Suggest Indians Were As Much Victims As Perpetrators 15 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. By Diane E. Foulds
  6. ^ Simon Harrison, The European Enlightenment and the Origins of Scalping[ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ a b James Axtell and William C. Sturtevant (1980), The Unkindest Cut, or Who Invented Scalping. The William and Mary Quarterly, Third Series, Vol. 37, No. 3 (Jul., 1980), pp. 451-472
  8. ^ William Marder (2005), Indians in the Americas: The Untold Story 2 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., edited by Paul Tice
  9. ^ Caroline Sutton (1984), How did they do that?: wonders of the far and recent past explained - Sayfa 242
  10. ^ John Grenier. The First Way of War. University of Cambridge Press. 2005. pp. 40-41
  11. ^ Scott, George Ryley (2003). History of Torture Throughout the Ages. Kessinger Publishing. s. 211. ISBN 0-7661-4063-6. 23 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
  12. ^ Alfred D. Godley, trans., Heroditus, History, Vol. 4, Cambridge, MA; Harvard University Press, 1963.
  13. ^ Henry Field, Contributions to the anthropology of the Caucasus, Volume 48, p. 45. The Peabody Museum, 1953.
  14. ^ Friedrich Otto Hertz, Amelia Sarah Levetus, W. Entz. Race and civilization. K. Paul, Trench, Trubner & Co., ltd., 1928.
  15. ^ Donald J. Ortner, Identification of pathological conditions in human skeletal remains, p. 166. Academic Press, 2003.
  16. ^ Grenier. 2005. p.39
  17. ^ David R. Starbuck (2002), Massacre at Fort William Henry (sayfa 11: Who Invented Scalping? In the colonial period this custom was exacerbated due to European intervention: James Axtell and William Sturtevant have pointed out that the French urged the Indian scalping of whites, and the English encouraged the white scalping of Indians)
  18. ^ Arthur C. Aufderheide and Conrado Rodriguez-Martin (1998), The Cambridge Encyclopedia of Human Paleopathology
  19. ^ Steve Shackleford (2009), Blade's Guide to Knives & Their Values[ölü/kırık bağlantı] (sayfa: 320 American Indian Trade Knives)
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  22. ^ a b Tachini Pete (2006), Seliš Translation / English to Salish Dictionary 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  23. ^ Goodrich, Thomas (1997). Scalp Dance: Indian Warfare on the High Plains, 1865–1879. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books, p. 242, testimony of scout Billy Jackson
  24. ^ Garrard, Lewis H., ‘’Wah-To-Yah and the Taos Trail” Or Prairie travel and Scalp Dances, with a look at Los Ranchos from Mulesback and the Rocky Mountain Campfire’’, University of Oklahoma Press, Norman OK, p. 157
  25. ^ Thomas Vennum (1994), American Indian Lacrosse: Little Brother of War, edited by Joseph A. Fitzgerald
  26. ^ Frederick Drimmer (1961), Captured by the Indians: 15 Firsthand Accounts, 1750-1870 2 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  27. ^ a b W. H. Draper (1915), Indian dances of the Southwest[ölü/kırık bağlantı], American Museum of Natural History
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  29. ^ George Bird Grinnell (2008), The Cheyenne Indians: Their History and Lifeways, edited by Joseph A. Fitzgerald
  30. ^ Barbara Fifer and Vicky Soderberg (2001), Along the Trail With Lewis and Clark, with maps by Joseph A. Mussulman
  31. ^ Eugene Buechel and Paul Manhart (2002), Lakota Dictionary: Lakota-English/English-Lakota 2 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  32. ^ Edwin Thompson Denig (2000), The Assiniboine
  33. ^ John C. Ewers (1997), Plains Indian History and Culture: Essays on Community and Change
  34. ^ Opler, Morris. (1941). A Jicarilla expedition and scalp dance. (Narrated by Alasco Tisnado), Journal of American Folklore 54:10-23
  35. ^ "Iroquois Social Dance Songs: Volume 2". 19 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  36. ^ "Holterman Dictionary of Blackfoot". 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  37. ^ "Tonkawa Scalp Dance on the YouTube". 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  38. ^ "Atsina Scalp Dance". 3 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  39. ^ Douglas Richard Parks and Lula Nora Pratt (2008), A Dictionary of Skiri Pawnee
  40. ^ "Smithsonian American Art Museum: Osage Scalp Dance". 12 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  41. ^ On "Scalp Dance by Spokane Indians" 21 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Benjamin Branham
  42. ^ "National Gallery of Canada: Scalp Dance by the Chualpays Indians, c. 1851-1856". 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  43. ^ Scalp Dance of the Flatheads, Mitch Smallsalmon, Mose Chouteh, Flathead Culture Committee, St. Ignatius, Mont. : Flathead Culture Committee of the Confederated Salish and Kootenai Tribes, 1981.
  44. ^ Aoki, Haruo. (1994), Nez Perce dictionary. University of California publications in linguistics (Vol. 112). Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-09763-7
  45. ^ "HistoryLink.org: Sohon, Gustavus (1825-1903)". 2 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  46. ^ "The Scalp Dance by Gustav Sohon". 6 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  47. ^ William C. Meadows (1966), Kiowa, Apache, and Comanche Military Societies: Enduring Veterans, 1800 to present
  48. ^ Brigham D. Madsen (1980), The Northern Shoshoni, The Caxton Printers, Ltd. Calwdell
  49. ^ Suzanne J. Crawford and Dennis Francis Kelley (2005), American Indian Religious Traditions: An Encyclopedia
  50. ^ Frank G. Speck and Leonard Broom (1951), Cherokee Dance and Drama
  51. ^ Mark E. Miller (2004), Forgotten Tribes: Unrecognized Indians And the Federal Acknowledgment Process
  52. ^ Taos 22 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The North American Indian: Volume 16
  53. ^ The earliest scalping victim in America 15 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. By Dr. Maria O. Smith
  54. ^ Hall Steckel, Richard; R. Haines, Michael (2000). A population history of North America. Cambridge University Press. s. 68. ISBN 0-521-49666-7. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
  55. ^ MacLellan. Louisbourg. Appendix: Scalping  ; John Grenier. The first way of war: American war making on the frontier, 1607-1814 Cambridge University Press. 2005.
  56. ^ John Grenier. First Way of War. p. 39
  57. ^ a b c "Scalping, Torture, and Mutilation by Indians". 31 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  58. ^ William Williamson. The History of the State of Maine.Vol 2. pp. 117-118
  59. ^ A particular history of the five years French and Indian War in New England ... 16 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. By Samuel Gardner Drake, William Shirley. p. 134]
  60. ^ John Grenier. The Far Reaches of Empire: War in Nova Scotia, 1710-1760. Oklahoma University Press.2008
  61. ^ "British Scalp Proclamation: 1756". 12 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  62. ^ Chronology of American Indian History By Liz Sonnebor, p. 88
  63. ^ Mark van de Logt (2012). "War Party in Blue: Pawnee Scouts in the U.S. Army 8 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". University of Oklahoma Press. p.35. ISBN 0806184396
  64. ^ "Dictionary of Canadian Biography Online: Henry Hamilton". 22 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  65. ^ Kelsey pg. 303
  66. ^ "Northern Cheyenne break vow of silence,Independent Record, Helena". 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  67. ^ "Zwonitzer, Mark. People & Events—William "Bloody Bill" Anderson. PBS". 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013. 
  68. ^ "The Scalp Industry". 19 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2013. 
  69. ^ James L. Haley (1981). "Apaches: A History and Culture Portrait 9 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". University of Oklahoma Press. p.51. ISBN 0806129786

Bibliyografya

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kafa derisi yüzme ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.