Honaz

Başlığın diğer anlamları için Honaz (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Honaz
İlçe
Honaz ilçesi ve Honaz dağı
Honaz ilçesi ve Honaz dağı
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlDenizli
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
İdare
 • KaymakamSerkan Kaya
 • Belediye başkanıYüksel Kepenek (CHP)[1]
Yüzölçümü
 • Toplam504 km²
Rakım520 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam34.074
 • Kır
-
 • Şehir
33.765
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu20330
İl alan kodu0258
İl plaka kodu20

Honaz, Denizli ilinin bir ilçesidir.

İlçeye ismini vermiş olan Honaz Dağı 2.571 metre yüksekliği ile Ege Bölgesi'nin en yüksek dağıdır ve Honaz ilçesi bu dağın kuzey yamacına kurulmuştur. Yüzölçümü 504 km² olan Honaz nüfusu 2020 yılına göre 33.765'tir. Bu nüfus, 18.963 erkek ve 14.802 kadından oluşmaktadır. Yüzde olarak ise: %56,2 erkek, %43,8 kadındır. Honaz'ın iklimi, Ege bölgesi ikliminin etkisi altındadır. İlçe, Honaz Dağı'nın kuzey yamaçlarında kurulduğu için yağış miktarı oldukça yüksektir (yıllık 856.6 mm) ve her mevsim yağışlıdır. Bu özelliği ile Honaz'ın iklimi özellikle kiraz yetiştiriciliği için oldukça uygundur.

İlçenin merkez nüfusu 10.600'dür. Kiraz, şeftali, pamuk ve cennet elması ile meşhurdur. Pamukkale Üniversitesi'nin en büyük meslek yüksekokulu buradadır. 2660 civarında öğrenci vardır. Ayrıca 15 adet program bulunur.

İlçenin en önemli tarım ürünlerinden biri kirazdır. Özellikle ihracata yönelik kiraz yetiştirilmekte ve yetiştirilen kirazın yaklaşık %80'lik bir oranı yurt dışına gönderilmektedir. Ortalama yıllık kiraz ihracatı 60,000,000 TL, diğer yaş meyve, sebze ve domates, üzüm gibi tarım ürünlerinin iç ve dış piyasa satışı ise yıllık ortalama 500,000,000 TL civarındadır. Bunun yanında Honaz'ın diğer önemli bir tarım ürünü ise domatestir. İlçede uzun yıllardır hizmet vermekte olan bir salça fabrikası da bulunmaktadır.

Tarımdaki çeşitliliğin yanında, Honaz ilçesi tarih boyunca pehlivanlar yetiştirmiş bir ilçedir.[kaynak belirtilmeli]

İncilde adı gecen yedi kiliseden birinin bulunduğu Colossae (Xollossai) antik kenti, ilçeye iki km mesafedeki ören yerindedir.

Tarihçe

Kolossai'nin tarihi MÖ 5. yüzyıldan daha önceye dayanmaktadır. Başlangıçta bir Frigya şehri olan Kolossai, zaman içerisinde Grek şehri olmuştur, 7. yüzyıla gelindiğinde çoğu Anadolu şehirlerinde olduğu gibi Kolossai de Arap akınlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Savunma bakımından daha elverişli konumda olan ve düz ovada kurulu Kolossai'nin 3 kilometre (1,9 mi) güneyinde Honaz Dağı'nın yamaçlarında yer alan Khonai, bu dönemde antik Kolossai'nin yerini almaya başlamıştır. 7. yüzyılda kurulan ve 858 ile 860 yılları arasında Başpiskoposluk unvanını alan Khonai, 950 yılında Metropolit olup, Anadolu'nun önemli dini ve idari merkezlerinden biri haline gelmiştir. Chonai, Kolossai ve Khonai (Khones) / Honaz kenti alanı, günümüzdeki ilçe merkezi Honaz'ın 5 kilometre (3,1 mi) kuzeyinde, Lykos (Çürüksu) Çayı’nın güney kıyısındadır.

Kolossai'yi Herodot, İran Şahı I. Serhas'in İÖ 480 yılında Yunanistan seferine giderken yanından geçtiği kentler arasında anar ve oranın "Büyük bir Phrygia kenti" olduğunu söyler. MÖ 401 yılında Genç Kyros'un, ağabeyi İran şahına karşı giriştiği sefere katılan Xenophon da Kyros ordusunun Kolossai'ye uğrayıp konakladığını anlatır, kentin büyük ve zengin olduğunu söyler. Ancak MÖ 3. yüzyılda o yakınlarda kurulan Laodikeia kentinin gelişmesi ölçüsünde Kolossai’nin sönükleştiği anlatıyor. Ünlü coğrafya eserini Augustus döneminde yazan Strabon, Kolossai'yi bir “kentçik” diye göstermiştir. Hristiyanlık burada daha İS 1. yüzyılda, İsa'nın havarilerinden Aziz Pavlos'un arkadaşlarından Epaphras Epaphras'ın çalışmasıyla yayılmıştır. Epaphras Kolossai'li idi. Bilindiği üzere Hristiyanlığın İlk Yedi Kilisesi (İnanmışlar Topluluğu) Batı Anadolu'da kurulmuştu; bunlardan biri de Kolossai'nin pek yakınındaki Laodikeia'da idi.

Daha İS 8. yüzyılda, Müslümanların fetih akınları sırasında, kentin giderek sönükleştiğini, boşaldığını ve savunulması daha kolay bir yerde olan, daha güneydeki Honaz'ın bölgedeki en önemli yerleşme birimi durumuna geçtiği biliniyor. Hatta Honaz, 858 yılında, çevredeki tüm piskoposlukların bağlandığı merkez, yani başpiskoposluk yeri yapıldı.

Kolossai kentinin akropolü ovanın yanı başında, kuzey ve batı yanları 60-70 metre yükseklikte olan ama diğer yanları alçak tepeciğin üzerinde idi. Tepe üstü şimdi tarla durumundadır ve sürülmektedir Kuzey tarafta Lykos (Çürüksu) akar. Doğu yanda, yamacın eteğinde, tiyatronun yeri ayırt edilebilse de görünür kalıntı sağa sola dağılmış üç beş taştan ibarettir. Çayın kuzey yakasında nekropol bulunmaktaydı, ancak buradaki lahitler daha geçen yüzyılda hemen hemen tümüyle toprağa gömülmüş durumdadır.

Khonai, uzun süre Bizans İmparatorluğu sınırları içinde kalmıştır. Sultan Alp Arslan'ın akıncı komutanlarından Afşin Bey, maiyetindeki Türk birlikleri ile Malazgirt Savaşı'ndan önce, 1070 yılında Honaz (Colossea)’ı alarak Denizli’ye kadar gelmiştir. Denizli yakınlarındaki Laodikya ve Khonai (Honaz)’ı ele geçirip yağmalamış ve geri çekilmişlerdir.

Ancak daha sonra Khonai, özellikle Haçlı Seferleri sırasında birkaç kez Türkler ve Bizanslılar arasında el değiştirdi. Adı Khones / Honas / Honaz olarak Türkçeleştirilen Khonai, 1207 yılında kesin olarak Türklerin idaresine geçti. O zamana kadar bölgenin en önemli şehri konumundaki Honaz, bundan sonraki yıllarda da idari birimin merkezi olarak yarım yüzyıl kadar önemini sürdürdü.

Honaz'ın Osmanlılar'ın eline geçme süreci 1391'de başladı. Yıldırım Bayezid, Denizli ve yöresini Osmanlı Devleti'ne kattı. Honaz 1403'te Timur'un Denizli'yi almasıyla Osmanlı Devleti'nin elinden çıktıysa da, 1429 yılında tekrar Osmanlıların idaresine geçti. Honaz'ın Osmanlı hâkimiyetine kesin geçişi sırasında Osmanlı Hükümdarı olan II. Murat, 1479'da Honaz'da bir cami yaptırdı. Bu cami, bir bölümü yıkılmasına rağmen halen ayaktadır.

19. yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti'nin yaşadığı değişim rüzgarından doğal olarak Honaz da etkilendi. Tanzimat'tan sonra yapılan idari değişiklikte Honaz, Aydın eyaletine bağlı Denizli sancağının bir nahiyesi oldu. Honaz'da idari bakımdan asıl değişiklik 20. yüzyılın başında gerçekleşti. 1914 yılında belediyenin kurulmasıyla Honaz'da resmi hizmetler de artmaya başladı. 1987 yılına kadar Denizli iline bağlı bir nahiye olan Honaz, 19.06.1987 tarih ve 3392 sayılı kanunla ilçe statüsüne kavuştu.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1990[3] 24.254 6.333 17.921
2000[4] 24.533 7.442 17.091
2007[5] 28.941 9.239 19.702
2008[6] 29.146 9.187 19.959
2009[7] 30.931 9.788 21.143
2010[8] 30.530 9.830 20.700
2011[9] 31.731 10.459 21.272
2012[10] 31.470 10.859 20.611
2013[11] 32.324 32.324 veri yok
2014[12] 32.282 32.282 veri yok
2015[13] 31.779 31.779 veri yok
2016[13] 32.136 32.136 veri yok
2017[13] 33.456 33.456 veri yok
2018[13] 33.184 33.184 veri yok
2019[13] 34.343 34.343 veri yok
2020[13] 33.765 33.765 veri yok
2021[13] 34.103 34.103 veri yok
2022[13] 34.074 34.074 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

İdari yapı

Honaz'a bağlı toplam 22 mahalle vardır.

Kaynakça

  1. ^ "Denizli'nin Honaz ilçesinde yenilenen seçimi CHP adayı Yüksel Kepenek kazandı". 26 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2019. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  3. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  4. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  5. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  6. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  11. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  12. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  13. ^ a b c d e f g h
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Honaz Nüfusu - Denizli". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Denizli Honaz Nüfusu". nufusune.com. 
  • Klaus Belke, Norbert Mersich: Phrygien und Pisidien, Tabula Imperii Byzantini13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 7. Wien 1990. S. 309-311.
  • Celal Şimşek: Kolossai. Arkeoloji ve Sanat 10728 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2002) S. 3-16.
  • Dağdaş, S. ve Dağdaş, F. B., 2001: Denizli-Acıpayam-Dodurgalar Kasabasının Tarihçesi ve Bugünkü Durumu. Türk Yurdu, Evren Yayıncılık, Cilt: 21 (53), Sayı: 172 (533), Ankara, s. 42-49, 64 s.
Umar, Bilge, 1998, s. 80'e atfen Dağdaş ve Dağdaş, 2001)

Dış bağlantılar