Ferid Alekberli

Ferid Alekberli
Prof. Dr. Ferid Alekberli
Doğum3 Ocak 1964(1964-01-03)
Gence, Azerbaycan SSC
Ölüm7 Nisan 2021 (57 yaşında)
Vatandaşlık Azerbaycan
Mezun olduğu okul(lar)Bakü Devlet Üniversitesi
Resmî sitealakbarli.aamh.az
Kariyeri
DalıTarih, tıp tarihi, Orta Çağ el yazmaları
Çalıştığı kurumlarAzerbaycan Millî İlimler Akademisi'nin Elyazmalar Enstitü'su

Ferid Alekberli (Azerice: Fərid Urxan oğlu Ələkbərli, İngilizce: Farid Alakbarli; 3 Ocak 1964 - 7 Nisan 2021), Azeri tarihçi, profesör. Orta Çağ tıp elyazmaları alanında uzman.[1] Tip tarihi konusunda yazdığı kitapları ve Vatikan Gizli Arşivleri’nde yaptığı araştırmalarıyla biliniyor.[2]

Bilimsel faaliyetleri

Orta çağ tıp elyazmaları. Orta Çağ Doğusunda tıp ve eczacılık. Kültür tarihi.

Bilimsel başarıları

Ferid Alekberli biyoloji ve tarih üzere doktor, profesör, Bakü Elyazmaları Enstitüsü Tercüme ve iletişim şubesinin müdürü, Azerbaycan Tıp Tarihçileri Birliği'nin başkanıdır. Azerbaycan'da orta çağ tıp elyazmalarının bilimsel araştırma kurucusu kibi biliniyor. 200'den fazla bilimsel ve popüler eserin, aynı zamanda 23 kitap ve broşür'ün yazarıdır.

Tıp ve eczaçılık tarihi

Tıp ve eczacılık üzere X-XVIII yüzyıllara ait Türk (aynı zamanda, Azerbaycan), Arap ve farsdilli elyazmaların üzerinde yaptığı araştırmalar sonucunda ilk kez bu kaynaklarda tarif edilmiş 724 çeşit ilaç bitkisini belli etmiş ve incelemiştir. Bu türlerin listesini hazırlamıştır. Araştırmalar sonucunda belirlenmiştir ki, 724 tür bitkiden ancak 256 tipi (60.7%), modern tıp ilminde kullanılır. Bu unutulmuş otlar laboratuvar ve kniniki yoxlamalardan sonra modern tıbbın kullanımına iade edilebilir.[3][4] Araşdırılmalar sonucunda orta çağ zamanı Müslüman dünyasında mevcut olmuş "sağlığın korunması teorisi" tetkik ve restore edilmiştir. Bu nezeriyye sağlıklı yaşam tarzı, hastalıkların önleme ve tedavisini tebliğ edirdi.[5][6]

Ferid Alekberli Azerbaycan'da milli yemeklerin tarihine, beslenme, aromaterapi ve müzikle tedaveye dair kitap ve makalelerin yazarıdır.[7][8] O, Azerbaycan'da ilk Orta Çağ eczacılık terimleri sözlüğünü tasarladı.[9][10][11]

Vatikan arşivleri

Ferid Alekberli Vatikan arşivlerinde uzun süreli bilimsel araştırmalar yapan ilk Azerbaycanlı olmuştur. Vatikan Gizli Arşivlerinde yaptığı araştırmalar sonucu çok sayıda Orta Çağ Azerbaycan elyazmaları tespit edilmiş, incelenmiş ve onların kopyaları Azerbaycan'a getirilmiştir[12] Bu belgelerin arasında Orta Çağ Türk yöneticileri (Ilhani, Osmanlı, Safevi, Afşar, Kaçar, vb.) Roma Papaları ile diplomatik yazışmalarını yansıtan mektuplar vardır.[13] Başka belgeler Vatikan kilisesinin Azerbaycan'da yürüttüğü dini faaliyet ve propagandayla bağlıdır. Belgeler italian, Latin, Yunan, Fransız, Arap, Fars, Türk, Mongol ve sair dillerdedir.[14]

Vatikan Apostolik Kütüphanesi'nde da araştırmalar yapılmıştır ve Orta Çağ Azerbaycan yazarlarına ait 60 eski elyazma eseri keşfedildi. Bunlar arasında, hem ünlü Azerbaycan yazarlarının - Nizaminin, Fuzuli'nin, Nesiminin, Sururi Ecemi'nin, vb., - elyazmaları, hem de şimdiye kadar bilinen olmamış 9 Orta Çağ Azerbaycan yazarlarının kitapları bulundu. Vatikan'dan getirilmiş bu ve başka yazma nüshalarının kopyalarını Bakü Elyazmaları Enstitüsü fonuna teslim edildi.[15][16]

Yayınlanmış bilim kitapları

Ferid Alekberli 200'den fazla bilimsel ve bilimsel kütlevi eserin, aynı zamanda Azerbaycan, Rus, İngiliz, Alman ve İtalyan dillerinde 23 eimi ve bilimsel kütlevi monografi ve kitabın müellifidir. Kitaplardan bazıları aşağıda gösterilmiştir.

  1. Muhammed Yusuf Şirvаni. Tibbnаmə. Yorum, sözlükler ve metnin bilimsel rеdаktəsi Ferid Alekberlinin. Bakü, 1990, 192 s. (Azeri Türkçesinde)[17]
  2. Alekberli F.U. Orta Çağ (XIII-XVIII yüzyıllar) ve çağdaş Azerbaycan'ın tıbbi bitkilerinin karşılaştırmalı analizi (XIII-XVIII yüzyıllarda). Bakü, Örnek, 1992, 88 s (Rusça)[18]
  3. Şərаbnаmə (Orta Çağ kaynakları şərаbın özellikleri hakkında). Bakı, Elm, 1993, Önsöz, terсümə, tertip ve yayına hаzırlаma Ferid Alekberlinindir. Bakı, Elm, 1993, 48 s. (Azeri Türkçesinde)[7]
  4. Doğu tıbbı сinsi yaşam hakkında. Önsöz, derleme, terсümesi, sözlüğü ve yayına hаzırlаnmаsı Ferid Alekberlinindir. Bakü, Elm, 1993, 96 s.(Azeri Türkçesinde)[19]
  5. Doğu tıbbi ve milli yemeklerimiz. Önsöz, derleme, terсümesi, sözlüğü ve yayına hаzırlаnmаsı Ferid Alekberlinindir. Bakü, Elm, 1994, 212 s.(Azeri Türkçesinde)[8]
  6. Ferid Alekberli. Orta Çağ Azerbaycan'da (X-XVIII yüzyıllar) Sağlık. Bakü, İrşad, 1999, 88 s. (Rusça[20]
  7. Ferid Alekberli. Doğu'da aile ve nikâh. Bakü, «Turаl», 2001, 196 s. (Azeri Türkçesinde)[21]
  8. Ferid Alekberli. Doğu'nun bin bir sırrı. Cilt 1. Bakü, Tural 2001 505 s.[22](Rusça)
  9. Ferid Alekberli. Orta Çağ eczacılık terimleri sözlüğü. Bakü, Müterсim, 2002, 52 s.[9](Azeri Türkçesinde)
  10. Orta Çağ Azerbaycan tıp kitapları. Muhammed Yusif Şirvani. Tibbname (Tıp Kitabı). Mohamed Mumin. Tuhfat el-Muminin (Muminlerin hediyesi). Türk ve Fars dillerinden tercüme, yorum ve önsöz Ferid Alekberli ve Akif Farzaliyevindir. Petersburg, Petersburg Devlet Üniversitesinin Yayınevi, 2002, 212 s (Rusça)[23]
  11. Ferid Alekberli. Doğu'nun bin bir sırrı. II cilt. İkinci baskı. Değişiklik ve eklentilerle yayınlanıyor. Bakü, Nurlan, 2008, 490 s. (Rusça)[24]
  12. Ferid Alekberli. Doğu tıbbının bin bir sırrı. Cilt 1-2. Bakü, "Melhem", 2008 Azeri Türkçesinde)[25]
  13. M.F.Ahundov. "Insan aklı - ilahi bir hediyedir ..." Mirza Fetali Ahundovun Rus ve Azerbaycan dillerinde Seçme Eserleri. F.Alekberli ve İ.Zaytsev derlenmiştir. Moskova: Merkez Kitabı "Rudomino" için, 2012. - 128 S. (Azeri Türkçesinde və Rusça)[26] - 128 С.
  14. Ferid Alekberli. Orta Çağ Doğu tıbbı. Bakü, "Elgün", 2013, 320 s.(Azeri Türkçesinde)[5]
  15. Ferid Alekberli. Vatikan arşivlerinde Azerbaycan'a ait elyazmaları. Bakü, "Elm ve Tehsil", 214, 76 S.(Azeri Türkçesinde).[27]

Ferid Alekberli Azerbaycan'da tıp tarihi ve eski el yazmaları hakkında İngilizce ilk kitapların yazarıdır.

  1. Farid Alakbarli. Azerbaijan: medieval manuscripts, history of medicine, medicinal plants. Baku, 2005 (Ferid Alekberli. Azerbaycan: Orta Çağ el yazmaları, tıp tarihi, şifalı bitkiler. Bakü, 2005)[28]
  2. Farid Alakbarli. Medical Manuscripts of Azerbaijan. Baku, 2006 (Ferid Alekberli. Azerbaycan Tıp Yazmaları. Bakü 2006)[29]
  3. Azerbaijani manuscripts. Text by Farid Alakbarli. Baku, Heydar Aliyev Foundation, 2012 (Azerbaycan el yazmaları. Metin Ferid Alekberlinindir. Bakü, Haydar Aliyev Vakfı, 2012).[30]

Ferid Alekberlinin Azerbaycan elyazmalarına ait kitapları alman ve İtalyan dillerinde de yayınlandı.

  1. Kulturelles Erbe Aserbaidschans. Manuskripte. Baku, Heydär Äliyev Stiftung, Gebundene Ausgabe, 2013 (Azerbaycan'ın Kültürel mirası. Elyazmalar. Metin Ferid Alekberlinindir. Bakü, Haydar Aliyev Vakfı, 2013)[31] (Almanca)
  2. Manoscritti. Beni culturali dell'Azerbaigian. (Elyazmaları. Metin: Ferid Alekberli, Bakü, Haydar Aliyev Vakfı, 2012. - 103 P)[32] (İtalyanca)

İngilizce Azerbaycan tarihine ve kültürüne ait başka kitapları da yurtdışında (İsviçre, ABD) basılmıştır.

  1. Ferid Alekberlinin tercüme ve düzenleme yaptığı "Molla Nasreddin" dergisinden (1906-1922) seçmeler Zürichdə (İsviçre) kitap olarak yayınlanmıştır[33]
  2. 2013 yılında New York'ta "Marquand Books" yayınevi tarafından "Memories of Baku" ("Bakü anıları") kitabı yayınlanmıştır. Kitabın Bakü'nün en eski zamanlardan yirminci yüzyılın başlarına kadarki tarihini anlatan bölümün yazarı Ferid Alekberli. Kitap XIX yüzyılın sonu - XX yüzyılın başlarına ait tarihi fotolarla zengindir.[34]

Kaynakça

  1. ^ "Blair Betty. The Medical Manuscripts Of Azerbaijan: Unlocking Their Secrets. Azerbaijan International Magazine, #5.2, 1997, pp.51-52". azer.com. 18 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  2. ^ "Ancient Azerbaijani manuscripts brought to Baku from Vatican". News.Az. 12 Temmuz 2011. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  3. ^ Alakbarov Farid. Medicinal Plants Used in Medieval Azerbaijan Phytotherapy. Journal of Herbal Pharmacotherapy, 1(3), 2001, pp. 35-49
  4. ^ Alakbarov Farid (2001). "Medicinal Properties of Cannabis According to Medieval Manuscripts of Azerbaijan". Journal of Cannabis Therapeutics. 1(2), 2001, pp.3-15. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015. 
  5. ^ a b Fərid Ələkbərli. Ortaçaq Şərq təbabəti. Bakı, “Elgün”, 2013, 320 səh.
  6. ^ Alakbarli Farid. Systematic Analysis of Animals used in Medieval Azerbaijan Medicine. Vesalius. Official journal of the International Society for the History of Medicine, 2006,XII, I, 3, pp.18-22
  7. ^ a b Şərаbnаmə (Оrtа əsr mənbələri şərаbın müаliсəvi хüsusiyyətləri hаqqındа). Bаkı, Еlm, 1993, önsözün müəllifi, tərсüməçi, tərtibçi və çаpа hаzırlаyаnı Fərid Ələkbərоvdur. Bаkı, Еlm, 1993, 48 səh.
  8. ^ a b Şərq təbаbəti və milli хörəklərimiz. Önsöz, tərtibi, tərсüməsi, lüğəti və çаpа hаzırlаnmаsı Fərid Ələkbərоvundur. Bаkı, Еlm, 1994, 212 səh.
  9. ^ a b Ələkbərоv Fərid. Оrtа əsr əсzаçılıq tеrminləri lüğəti. Bаkı, Mütərсim, 2002, 52 s.
  10. ^ Alakbarov F.U. Aromatic Baths of Ancients. HerbalGram. The Journal of the American Botanical Council and the Herb Research Foundation. #57, 2003, pp.23-32
  11. ^ Alakbarov Farid (2000). "Nutrition for Longevity". Azerbaijan International Magazine, 8.3, 2000, pp.20-24. 17 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015. 
  12. ^ Sevda İsmayıllı (21 Kasım 2013). "Fərid Ələkbərli Vatikandan yenə əlidolu qayıtdı". Azadlıq Radiosu. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015. 
  13. ^ "Roma Papası vaxtilə I Şah Abbasdan niyə üzr istəyib? Vatikandan gətirilmiş məxfi sənədlərin oxunmasına başlanılıb". ANSPRESS. 3 Mart 2012. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015. 
  14. ^ Atif Eyvazov (24 Eylül 2012). "Fərid Ələkbərli: Bəzi dillərdə olan əlyazmaların tərcüməsi üçün mütəxəssis lazımdır". AZADİNFORM. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2015. 
  15. ^ "Azerbaijan Receives Ancient Manuscripts From Vatican". Radio Free Europe Radio Liberty. 12 Temmuz 2011. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  16. ^ "Azerbaijan receives ancient manuscripts from Vatican - AzerNews". Azernews.az. 14 Temmuz 2011. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  17. ^ Məhəmməd Yusif Şirvаni. Tibbnаmə. Şərhlər, lüğətlər və mətnin еlmi rеdаktəsi Fərid Ələkbərоvundur. Bаkı, 1990, 192 səh.
  18. ^ Алекперов Ф.У. Сравнительный анализ лекарственных растений средневекового (XIII-XVIII вв.) и современного Азербайджана. Баку, Орнак, 1992, 88 С.
  19. ^ Şərq təbаbəti сinsi həyаt hаqqındа. önsöz, tərtibi, tərсüməsi, lüğəti və çаpа hаzırlаnmаsı Fərid Ələkbərоvundur. Bаkı, Еlm, 1993, 96 səh.
  20. ^ Алекперов Фарид. Охрана здоровья в средневековом (X-XVIII вв) Азербайджане. Баку, Иршад, 1999, 88 С.
  21. ^ Ələkbərоv Fərid. Şərqdə аilə və nikаh. Bаkı, «Turаl» Nəşriyyаt-Pоliqrаfiyа mərkəzi, 2001, 196 s.
  22. ^ "Алекперов Фарид. Тысяча и один секрет Востока. Том 1. Баку, Турал, 2001, 505 C" (PDF). kitabxana.net. 13 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Kasım 2013. 
  23. ^ Средневековые азербайджанские трактаты по медицине. Мухаммед Юсиф Ширвани. Тиббнаме (Медицинская Книга). Мухаммед Мумин Тухфат аль-Муминин (Дары Мумина). Предисловие, перевод со староазербайджанского и персидского, комментарии и словарь Фарида Алекперова и Акифа Фарзалиева. Санкт-Петербург, Издательство Санкт-Петербургского Государственного Университета, 2002, 212 С.
  24. ^ "Алекперли Фарид. Тысяча и один секрет Востока, т.II. Дополненное и исправленное издание. Баку, Нурлан, 2008, 490 С" (PDF). aamh.az. 17 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Kasım 2013. 
  25. ^ "Ələkbərli Fərid. Şərq təbabətinin min bir sirri. Cild 1-2. Bakı, Məlhəm NPM, 2008". aamh.az. 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2013. 
  26. ^ М.Ф.Ахундов. "Человеческий разум - этот божественный дар..." Избранные произведения на русском и азербайджанском языках. Составители: Ф.Алекберли и И.Зайцев. Москва: Центр книги "Рудомино", 2012 г.
  27. ^ "Fərid Ələkbərli. Vatikan Arxivlərində Saxlanan Azərbaycana aid əlyazmalar. Bakı, "Elm və Təhsil", 2014" (PDF). aamh.az. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Haziran 2015. 
  28. ^ "Azerbaijan: medieval manuscripts, history of medicine, medicinal plants" (Baku,2005)" (PDF). Alakbarli.aamh.az. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  29. ^ "Farid Alakbarli. Medical Manuscripts of Azerbaijan. Baku, 2006". Alakbarli.aamh.az. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  30. ^ Azerbaijani manuscripts. Text by Farid Alakbarli. Baku, Heydar Aliyev Foundation, 2012
  31. ^ Farid Alakbarli (2013). "Kulturelles Erbe Aserbaidschans. Manuskripte. Baku, Heydär Äliyev Stiftung, Gebundene Ausgabe, 2013". Amazon.com. Erişim tarihi: 9 Haziran 2015. 
  32. ^ Manoscritti. Testo di: Farid Alakbarli ; fot. di: Mammad Rahimov, Abdul Samadov ; trad. di: Erika Balbo ; red.: Laura Corsico. – Baku, Fond. Heydar Aliyev, cop. 2012. – 103 P (Beni culturali dell'Azerbaigian). ISBN 978-9952-483-15-4.
  33. ^ "Molla Nasreddin: the magazine that would’ve, could’ve, should’ve." Christoph Keller Editions, JRP|Ringier, Zürich, 2011, 208 P.
  34. ^ "Memories of Baku ARTBOOK". Artbook.com. 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015. 

Dış bağlantılar