Ermenistan'da Azerbaycan karşıtlığı

Hocalı Katliamı sırasında Ermeniler tarafından öldürülen Azerbaycanlı siviller, 26 Şubat 1992

Ermenistan'da Azerbaycan karşıtlığı veya Ermenistan'da Azeri karşıtlığı, Azerbaycan halkına karşı hoşgörüsüzlük ve ırkçılıktır. 2013 yılında yapılan bir ankette, Ermenilerin %63'ü Azerbaycan'ı "Ermenistan'ın en büyük düşmanı" olarak tanımladı.[1]

Erken dönem

20. yüzyılın başları

Tarih boyunca Ermenistan'da çok sayıda Azerbaycan karşıtı duygu vakası olmuştur. 1905-07 Ermeni-Tatar katliamları sırasında 158 Azerbaycan köyü tahrip edildi veya talan edildi.[2] Her iki taraftan 3.000 ila 10.000 sivil öldürüldü.[3][4]

Tarih profesörü Firuz Kazemzadeh'e göre, "Katliamların suçunu her iki tarafa da yüklemek imkansız. Görünüşe göre bazı durumlarda Azerbaycanlılar, bazı durumlarda Ermeniler ateş etmiş."[5]

1948'den 1953'e kadar Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetin'de yaşayan Azeriler sınır dışı edildi. 150.000'den fazla Azerbaycanlı Erivan şehrinden sınır dışı edildi.[6]

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı

Daha fazla bilgi: Birinci Dağlık Karabağ Savaşı

Şubat 1988'de Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Erivan kentinde Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi'nin Ermenistan SSC'ye dahil edilmesini talep eden gösteriler düzenlendi. Dağlık Karabağ'ın bölge meclisi Azerbaycan'dan ayrılma ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne katılma yönünde oy kullandı.[7]

Hocalı katliamının ardından Azerbaycanlı siviller

26 Mart 1990'da Kazah Rayonun'da Azerbaycanlı siviller Ermenistan ordusu tarafından saldırıya uğradı, yaklaşık 20 ev yakıldı ve 11 Azerbaycanlı sivil katledildi.[8][9][10]

1988'in başında Ermenistan'dan Azerbaycan'a ilk mülteci dalgaları Bakü'ye ulaştı. 1988'de Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinde yaklaşık 167.000 Azerbaycanlı sivil sınır dışı edildi ve etnik olarak temizlendi.[11] Karabağ hareketinin ardından ilk şiddet, hem Ermenilerin hem de Azerilerin öldürülmesi ve sınır çatışmaları şeklinde patlak verdi.[12] Azerbaycanlı insan hakları savunucusu Leyla Yunus'un eşi Arif Yunus'a göre, Ermeniler 1987-1990 yılları arasında katliamlar sonucunda 214 Azeriyi öldürmüş ve Azerbaycanlıları etnik olarak Ermenistan topraklarından temizlemişlerdir.[13] 7 Haziran 1988'de Ermenistan-Türkiye sınırı yakınlarındaki Masis kasabasında Azerbaycanlılar Ermeniler tarafından sınır dışı edildi ve 20 Haziran'da Ağrı vilayetindeki beş Azerbaycan köyü etnik olarak temizlendi.[14] Henrik Pogosian nihayetinde emekli olmaya zorlandı ve milliyetçiliğin özgürce gelişmesine izin verdiği için suçlandı.[14]

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında 16.000 kadar Azerbaycanlı sivil öldürüldü,[15] 841'i kayboldu[16][17] ve 724.000 Azerbaycanlı Ermenistan ve Dağlık Karabağ çevresindeki bölgelerden yerlerinden edildi ve etnik olarak temizlendi.[18]

Kaynakça

  1. ^ "The South Caucasus Between The EU And The Eurasian Union" (PDF). Caucasus Analytical Digest #51–52. Forschungsstelle Osteuropa, Bremen and Center for Security Studies, Zürich. 17 Haziran 2013. s. 21. ISSN 1867-9323. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2013. 
  2. ^ Cornell, Svante. Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus, p. 69.
  3. ^ Tadeusz Swietochowski. Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition. Columbia University Press, 1995. 0-231-07068-3, 978-0-231-07068-3
  4. ^ Cornell, Svante. Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus, p. 56.
  5. ^ Firuz Kazemzadeh. Struggle For Transcaucasia (1917—1921), New York Philosophical Library, 1951
  6. ^ "1948-1953-cü illər deportasiyasının bəzi məqamları". 1905.az (Azerice). 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020. 
  7. ^ Waal 2004, ss. 10–12.
  8. ^ Армения-Азербайджан: это уже просто война (Rusça). Kommersant. 20 Ağustos 1990. 10 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010. 
  9. ^ Cullen, Robert. "A Reporter at Large, Roots." The New Yorker. 15 April 1991.
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya" АРМЕНИЯ – АЗЕРБАЙДЖАН: ЭТО УЖЕ ПРОСТО ВОЙНА. Vlasts (Rusça). 20 Ağustos 1990. 10 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021. 
  11. ^ Barrington, p. 230
  12. ^ Barrington, Lowell (2006). After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial & Postcommunist States. University of Michigan Press. s. 231. ISBN 0472068989. 
  13. ^ Окунев, Дмитрий. ""Меня преследует этот запах": 30 лет армянским погромам в Баку". Газета.Ru (Rusça). 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2020. 
  14. ^ a b Svante E. Cornell (1999). "The Nagorno-Karabakh Conflict" (PDF). Silkroadstudies. 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2013. 
  15. ^ Admin. "Civil War: Azerbaijan and Nagorno-Karabakh Republic (1992-1994)". omnilogos.com (İngilizce). 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  16. ^ A., Huseynbala (13 Ocak 2009). "Госкомиссия Азербайджана по делам военнопленных, заложников и пропавших без вести обнародовала отчет" (Rusça). Trend News Agency. 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  17. ^ Aliyev, Heydar (13 Ocak 1993). "Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə" [On approval of the Regulations on the State Commission on Captives, Missing and Hostages]. E-qanun.az (Azerice). 10 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  18. ^ Haider, Hans. "Gefährliche Töne im "Frozen War"". Weltpolitik Nachrichten - Wiener Zeitung Online (Almanca). 26 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020.