Devrim

Başlığın diğer anlamları için Devrim (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Bastille Hapishanesi'ne hücum (14 Temmuz 1789, Fransız Devrimi)

Politika biliminde, bir devrim (Latince: Revolutio, lit. "Dönüş"), tipik olarak algılanan bir baskı (politik, sosyal, ekonomik) veya politik yetersizlik nedeniyle halkın hükûmete karşı isyan etmesiyle açığa çıkan politik üstünlük ve organizasyon eşliğinde, nispeten ani gerçekleşen değişiklikler.[1] Aristo, eseri Politika'nın beşinci cildinde iki çeşit devrimden bahsetmiştir: (1) Bir durumdan bir diğerine geçilmesi ve (2) mevcut bir durumun düzeltilmesi.[2]

Devrimler, insanlık tarihi boyunca farklı süre, yöntem ve azmettirici ideolojilerle ortaya çıkmıştır. Bir devrimin sonucunda kültür, ekonomi ve sosyo-politik kurumlarda köklü değişiklikler gerçekleşir. Devrimler, genellikle otokrasi ve plütokrasilere tepkidir. Neyin devrim olup neyin olmadığı hakkındaki akademik tartışmalar birkaç mesele etrafında şekillenir. En erken devrim araştırmaları Avrupa tarihi'ndeki olayları birincil olarak psikolojik bir çerçevede incelemiştir, ancak daha modern çalışmalar küresel olayları ve sosyoloji ve siyaset bilimi gibi çeşitli sosyal bilimlerin perspektiflerini de dahil eder. Devrim teorileri hakkında çok sayıda birbirine zıt teori mevcuttur.

Bir devrim, Hükûmet Darbesi (coup d'etat)'den ayrı tutulmalıdır, çünkü devrimde bir kitle hareketi ile politik sistemin bütününde önemli bir değişmenin gerçekleşmesi söz konusudur. Bir Hükûmet Darbesi, iktidarın silah yoluyla, ancak hükûmet sistemini kökten bir biçimde değiştirmeden var olan politik liderlerin yerine geçecek olan kişiler tarafından ele geçirilmesine göndermede bulunmaktadır. Devrimler, var olan politik otoritelere meydan okuyan sistem ancak yine politik sistemi bütün olarak dönüştürmekten çok otoriteyi temsil eden kişilerin yerlerine başkalarının geçirilmesini hedefleyen başkaldırılardan da ayrı tutulmalıdır.

Önemli devrimler arasında Amerikan Devrimi (1775–1783), Fransız Devrimi (1789–1799), Haiti Devrimi (1791–1804), Güney Amerika Bağımsızlık Savaşları (1808-1826), 1848 Devrimleri, Rus Devrimi (1917), Türk Devrimi (1919-1923), Çin Devrimi (1940'lar), Küba Devrimi (1959), İran Devrimi (1979) ve 1989 Devrimleri sayılabilir.

12 Eylül 1980 sonrasında, sakıncalı bir terim olduğu gerekçesiyle "devrim" yerine "ihtilâl" ve "inkılâp" sözcükleri kullanılmaya başlanmış, yeni basılan ders kitaplarında devrim sözcüğü eski karşılıklarıyla değiştirilmiştir.

Türler

Sosyal bilimlerde ve literatürde birçok farklı devrim tipolojisi bulunmaktadır.

Alexis de Tocqueville aşağıdakiler arasında ayrım yapmıştır:

  • Sadece yeni bir siyasi sistem kurmayı değil, tüm toplumu dönüştürmeyi amaçlayan ani ve şiddetli devrimler olan siyasi devrimler ile
  • Yavaş ama tüm toplumu kapsayan ve gerçekleşmesi birkaç nesil alan dönüşümler (örneğin din değişiklikleri).[3]

Birkaç farklı Marksist tipolojiden biri[4] devrimleri aşağıdaki şekilde ayırır:

  • Kapitalizm öncesi
  • erken burjuva
  • burjuva
  • burjuva-demokratik
  • erken proleterya
  • sosyalist

Modern bir devrim uzmanı olan Charles Tilly, devrimler arasında ayrım yapmıştır:

Mark Katz altı devrim biçimi tanımlamıştır:

  • kırsal devrim
  • kentsel devrim
  • Darbe, örneğin Mısır, 1952
  • Yukarıdan devrim, örneğin Mao'nun 1958'deki Büyük İleri Atılım
  • Dışarıdan devrim, örneğin 1943'te İtalya ve 1945'te Almanya'nın Müttefikler tarafından işgali.
  • Ozmoz yoluyla devrim, örneğin birkaç ülkenin kademeli olarak İslamlaştırılması.

Bu kategoriler birbirini dışlamaz; 1917 Rus Devrimi Çar'ı devirmek için kentsel devrimle başladı, ardından kırsal devrim geldi ve Kasım ayında Bolşevik darbesi gerçekleşti. Katz ayrıca devrimleri aşağıdaki gibi çapraz sınıflandırmıştır;

  • Merkezi; bir devrimci dalgada öncü rol oynayan genellikle büyük güçler olan ülkeler; örneğin SSCB, Nazi Almanyası, 1979'dan beri İran.
  • Merkezi devrimi takip eden hevesli devrimler
  • bağımlı veya kukla devrimler
  • Rakip devrimler, örneğin komünist Yugoslavya ve 1969'dan sonra Çin

Katz'ın tipolojisinin bir diğer boyutu da devrimlerin ya 'karşı (monarşi karşıtı, diktatörlük karşıtı, komünizm karşıtı, demokrasi karşıtı) ya da için (faşizm, komünizm, milliyetçilik vb. yanlısı) olduğudur. Bu son durumlarda, hangi yönde ilerleneceğine karar vermek için genellikle bir geçiş dönemi gereklidir.

Diğer tipolojiler için yaratılan diğer devrim türleri arasında sosyal devrimler; proleter veya komünist devrimler (kapitalizm yerine komünizm getirmeyi amaçlayan Marksizm fikirlerinden esinlenen); başarısız veya başarısızlığa uğramış devrimler (geçici zaferler veya büyük ölçekli seferberliklerden sonra iktidarı ele geçiremeyen devrimler); veya şiddet içeren ve şiddet içermeyen devrimler sayılabilir.

"Devrim" terimi aynı zamanda siyasi alanın dışındaki büyük değişimleri ifade etmek için de kullanılmıştır. Bu tür devrimler genellikle toplumda, kültürde, felsefede ve teknolojide siyasi sistem'lerden çok daha fazlasını dönüştürmüş olarak kabul edilir; bunlar genellikle sosyal devrim olarak bilinir.[7][8] Benzer bir örnek de Dijital Devrim'dir.

En sık olarak, "devrim" kelimesi sosyal ve siyasi kurumlardaki bir değişikliği ifade etmek için kullanılır.[9][10][11]

Ayrıca bakınız

İlgili şarkılar

Kaynakça

  1. ^ The New Fontana Dictionary of Modern Thought Third Edition (1999), Allan Bullock and Stephen Trombley, Eds. pp. 754–46
  2. ^ Aristales, Politika V 2 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim tarihi: 4/24/2013
  3. ^ Boesche, Roger (2006). Tocqueville's Road Map: Methodology, Liberalism, Revolution, and Despotism. Lexington Books. ss. https://books.google.com/books?id=fLL6Bil2gtcC&pg=PA86 86]. ISBN 0-7391-1665-7. 
  4. ^ Topolski, J. (1976). "Rewolucje w dziejach nowożytnych i najnowszych (xvii-xx wiek)" [Revolutions in modern and recent history (17th-20th century)]. Kwartalnik Historyczny (Lehçe). LXXXIII: 251-267. 
  5. ^ Tilly, Charles (1995). European Revolutions, 1492-1992. Blackwell Publishing. ss. 16. ISBN 0-631-19903-9. 
  6. ^ Lewis, Bernard. "Iran in History". Moshe Dayan Center, Tel Aviv University. 29 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Fang, Irving E. (1997). A History of Mass Communication: Six Information Revolutions. Focal Press. ss. xv. ISBN 0-240-80254-3. 
  8. ^ Murray, Warwick E. (2006). Geographies of Globalization. Routledge. ss. 226. ISBN 0-415-31800-9. 
  9. ^ Goldstone, Jack (1980). "Theories of Revolutions: The Third Generation". World Politics. 32 (3): 425-453. doi:10.2307/2010111. JSTOR 2010111. 
  10. ^ Foran, John (1993). "Theories of Revolution Revisited: Toward a Fourth Generation". Sociological Theory. 11 (1): 1-20. doi:10.2307/201977. JSTOR 201977. 
  11. ^ Kroeber, Clifton B. (1996). "Theory and History of Revolution". Journal of World History. 7 (1): 21-40. doi:10.1353/jwh.2005.0056. 


Read other articles:

الجبهة الشعبية لتحرير فلسطين

الجبهة الشعبية لتحرير فلسطين   البلد دولة فلسطين  التأسيس تاريخ التأسيس 11 ديسمبر 1967 المؤسسون جورج حبش  أبو علي مصطفى   الشخصيات الأمين العام أحمد سعدات،  وأبو علي مصطفى  القادة أحمد سعدات (أمين عام) الأفكار الأيديولوجيا الماركسية-اللينينية الانحياز السياسي ...

 

 

Bruno Barreto

Bruno BarretoBruno Barreto, Berlinale 2013Lahir16 Maret 1955 (umur 69)Rio de JaneiroPekerjaanSutradaraSuami/istriAmy Irving (1996-2005; bercerai; 1 anak)AnakGabriel Barreto Bruno Barreto (kelahiran 16 Maret 1955) adalah seorang sutradara Brasil. Biografi Ia lahir di Rio de Janeiro. Ia membuat film berjangka fitur sejak ia berusia tujuh belas tahun dan masih menjadi salah satu sutradara terkenal dan paling berpengaruh di Brasil sampai saat ini.[1] Gaya film yang ia buat beragam d...

 

 

Jember Fashion Carnaval

Jember Fashion CarnavalKarnaval Busana JemberStatusDigelar tertutup dan terbatas akibat pandemi Covid-19JenisKarnavalDimulai1 Januari 2003FrekuensiSetiap tahunTempatSepanjang jalan protokol kota JemberLokasiKabupaten JemberNegaraIndonesiaTahun aktif2003—sekarangPendiriDynand FarizPenyelenggaraYayasan JFCAnggotaSeluruh dunia, beranggotakan perorangan dan kelompokSitus webjemberfashioncarnaval.com Jember Fashion Carnaval (Indonesia: Karnaval Busana Jember) atau sering disebut JFC adalah sebua...

Anette Bøe

Norwegian cross-country skier Anette BøeAnette Bøe in Seefeld, February 2019Country NorwayBorn (1957-11-05) 5 November 1957 (age 66)Larvik, NorwaySki clubBjerke ILWorld Cup careerSeasons7 – (1982–1988)Starts40Podiums12Wins9Overall titles1 – (1985) Medal record Women's cross-country skiing Representing  Norway Olympic Games 1980 Lake Placid 4 × 5 km relay World Championships 1982 Oslo 4 × 5 km relay 1985 Seefeld 5 km 1985 Seefeld 10 km 1985 Seefeld 4 × 5 km ...

 

 

Человек прямоходящий

† Человек прямоходящий Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:Синапсиды�...

 

 

Affective science

Study of emotion or feeling of emotion Part of a series onPsychology Outline History Subfields Basic psychology Abnormal Affective neuroscience Affective science Behavioral genetics Behavioral neuroscience Behaviorism Cognitive/Cognitivism Cognitive neuroscience Social Comparative Cross-cultural Cultural Developmental Differential Ecological Evolutionary Experimental Gestalt Intelligence Mathematical Moral Neuropsychology Perception Personality Psycholinguistics Psychophysiology Quantitative ...

Contea di Franklin (Illinois)

Questa voce o sezione sull'argomento Illinois non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Contea di FranklinconteaLocalizzazioneStato Stati Uniti Stato federato Illinois AmministrazioneCapoluogoBenton Data di istituzione1818 TerritorioCoordinatedel capoluogo37°59′24″N 88°55′12″W / 37.99°N 88.92°W37.99; -88.92 (...

 

 

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「�...

 

 

Abdul Hamid I

Abdul Hamid ISultan Thổ Nhĩ Kỳ Sultan của đế quốc OttomanKhalip của Hồi giáoTại vị1774 - 1789Tiền nhiệmMustafa IIIKế nhiệmSelim IIIThông tin chungSinh20 tháng 3 năm 1725Istanbul, Thổ Nhĩ KỳMất7 tháng 4 năm 1789An tángBahcekapi, ThổVợ và conXem văn bảnTên đầy đủSultan Abdul Hamid IThân phụAhmed IIIThân mẫuRabi Semi Sultana Abdul Hamid I (hay còn gọi là Abdülhamid I) (20 tháng 3 năm 1725 – 7 tháng 4 năm 1789) là vị...

شريف أباد (أرومية)

  لمعانٍ أخرى، طالع شريف أباد (توضيح). شريف أباد تقسيم إداري البلد إيران  إحداثيات 37°59′05″N 44°56′29″E / 37.98472222°N 44.94138889°E / 37.98472222; 44.94138889   السكان التعداد السكاني 132 نسمة (إحصاء 2016) تعديل مصدري - تعديل   شريف أباد هي قرية في مقاطعة أرومية، إيران.[1] يقدر ...

 

 

Amyloid

Insoluble protein aggregate with a fibrillar morphology For other uses, see Amyloid (disambiguation). Micrograph showing amyloid deposits (pink) in small bowel. Duodenum with amyloid deposition in lamina propria. Amyloid shows up as homogeneous pink material in lamina propria and around blood vessels. 20× magnification. Amyloids are aggregates of proteins characterised by a fibrillar morphology of typically 7–13 nm in diameter, a β-sheet secondary structure (known as cross-β) and ability...

 

 

Template talk:Postage stamps of the United States

This template was considered for deletion on 2016 November 3. The result of the discussion was do not merge. Companies Template‑class Companies portalThis template is within the scope of WikiProject Companies, a collaborative effort to improve the coverage of companies on Wikipedia. If you would like to participate, please visit the project page, where you can join the discussion and see a list of open tasks.CompaniesWikipedia:WikiProject CompaniesTemplate:WikiProject Companiescompany artic...

Standard Media

American media companyNot to be confused with Standard Broadcast LLC, owners of streaming service Nebula.Standard Media Group LLCCompany typePrivateIndustryBroadcast TelevisionTelevision ProductionDigital MediaFounded2018HeadquartersNashville, TennesseeArea served United States (Midwest, Northeast, and Southeast)Key peopleDeborah A. McDermott (chief executive officer)Stan Knott (chief operating officer)Andrew C. Carington (chief legal officer)Jim Carr (head of digital media)ProductsBroadcast ...

 

 

List of ambassadors of the United States to Bulgaria

Ambassador of the United States to BulgariaSeal of the United States Department of StateIncumbentKenneth H. Mertensince April 7, 2023NominatorThe President of the United StatesAppointerThe Presidentwith Senate advice and consentInaugural holderCharles M. Dickinsonas AgentFormationApril 24, 1901WebsiteU.S. Embassy - Sofia The United States ambassador to Bulgaria (Bulgarian: Посланик на САЩ в България) is the ambassador extraordinary and plenipotentiary from the Unit...

 

 

Five-second rule (basketball)

Rule in basketball In basketball, the five-second rule, or five-second violation, is a rule that helps promote continuous play. There are multiple situations where a five-second violation may occur. Five-second throw-in violation Under all basketball rule sets, a team attempting to throw a ball in-bounds has five seconds to release the ball towards the court.[1] The five second clock starts when the team throwing it in has possession of the ball (usually bounced or handed to a player ...

Tell Me Why (Karla Bonoff song)

1993 single by WynonnaTell Me WhySingle by Wynonnafrom the album Tell Me Why B-sideA Little Bit of Love (Goes a Long, Long Way)[1]ReleasedApril 3, 1993GenreCountryLength3:50LabelMCA/CurbSongwriter(s)Karla BonoffProducer(s)Tony BrownWynonna singles chronology My Strongest Weakness (1992) Tell Me Why (1993) A Bad Goodbye (1993) Tell Me Why is a song written and recorded by Karla Bonoff for her 1988 studio album New World. In 1993, the song was covered by American country music artist Wy...

 

 

Choir (architecture)

Area of a church or cathedral For other uses, see Choir (disambiguation). The placement of the choir within a large Latin cross church The choir of Bristol Cathedral, with the nave seen through the chancel screen, so looking west A choir, also sometimes called quire,[1] is the area of a church or cathedral that provides seating for the clergy and church choir. It is in the western part of the chancel, between the nave and the sanctuary, which houses the altar and Church tabernacle. In...

 

 

The Lord of the Rings: The Return of the King

2003 film by Peter Jackson This article is about the 2003 film. For the book by Tolkien, see The Return of the King. For other uses, see The Return of the King (disambiguation). The Lord of the Rings:The Return of the KingTheatrical release posterDirected byPeter JacksonScreenplay by Fran Walsh Philippa Boyens Peter Jackson Based onThe Return of the Kingby J. R. R. TolkienProduced by Barrie M. Osborne Fran Walsh Peter Jackson Starring Elijah Wood Ian McKellen Liv Tyler Viggo Mortensen Sean As...

ابيضاض الدم

ابْيِضَاضُ الدَّم؛ لوكيميا لُطاخَةُ من نخاع العظم مصبوغة بصبغة رايت Wright's لشخص يعاني من ابْيِضاضُ الأَرُوْمَاتِ اللِّمْفَاوِيَّة الحاد مع السلائف الخلايا البائية.لُطاخَةُ من نخاع العظم مصبوغة بصبغة رايت Wright's لشخص يعاني من ابْيِضاضُ الأَرُوْمَاتِ اللِّمْفَاوِيَّة الحا...

 

 

Hamilton Army Airfield

Closed U.S. Army/Air Force base in Marin County, California Hamilton Field/AFB/AAFPart of Air/Aerospace Defense CommandLocated in Novato, California Hamilton Field, 2006 US Geological Survey photoHamilton AFBShow map of CaliforniaHamilton AFBShow map of the United StatesCoordinates38°3′28″N 122°30′45″W / 38.05778°N 122.51250°W / 38.05778; -122.51250TypeAir Force baseSite informationControlled byUnited States Army Air CorpsUnited States Army Air ForcesU...