Cumhuriyet Halk Partisi 38. Olağan Kurultayı veya Demokrasi ve Birlik Kurultayı,[1][2][3][4][5] 4-5 Kasım 2023[6] tarihlerinde Ankara Spor Salonu'nda gerçekleşen Cumhuriyet Halk Partisi kurultayıdır.[7] Oylamanın uzaması nedeniyle parti organları 6 Kasım 2023'te kesinleşti.
Kurultayın ilk gününde (4 Kasım) yapılan genel başkan seçimini Manisa milletvekili ve partisinin grup başkanı olan Özgür Özel kazandı, böylece Kemal Kılıçdaroğlu'nun 13 yıl süren genel başkanlığı sona erdi. Bununla birlikte 2000 yılındaki kurultayda görevdeyken aday olup kaybeden bir yıllık genel başkan Altan Öymen'in haricinde parti tarihinde ilk kez bir genel başkan, görevi başındayken aday olduğu bir kurultayda yenilerek görevi bırakmış oldu.
İkinci gününde parti meclisi ve yüksek disiplin kurulu seçimi yapılan kurultayda, 1200'ü[8] il kongrelerinde belirlenmiş, 168'i ise doğal delege sınıfında yer alan toplam 1368[9][10] delege oy kullanmıştır. 6 Kasım'da açıklanan sonuçlarla birlikte büyük çoğunluğu yeni lider Özel'in anahtar listesinden olan isimler 60 kişilik PM'de ve YDK'de yerini almıştır.
8 Kasım 2023 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu, yeni seçilen genel başkan Özgür Özel'e mazbatasını vermiştir.[11]
Partinin 25-26 Kasım 2023 tarihlerinde gerçekleştirilmesi planlanan tüzük kurultayı, yerel seçim sebebiyle 4-8 Eylül 2024 tarihlerine ertelenmiştir.[12]
Divan Başkanı Kurultay Başkanı
Görevdeki Ekrem İmamoğlu 4-5 Kasım 2023 tarihleri arasında görev yaptı.
Temmuz 2022'de düzenlenmesi planlanan kurultay, CHP Parti Meclisinin 15 Ocak 2022 tarihinde "olası erken seçim ve artan salgın şartları" gerekçesiyle aldığı karar uyarınca bir yıl ertelendi.[13]
Kurultay takvimi
6 Haziran 2023 tarihinde yapılan Merkez Yürütme Kurulu toplantısı sonrasında CHP tarafından yapılan açıklamayla kurultay takvimi duyuruldu.[14] Bu çerçevede öncelikle, ilçe kongresi delegelerini belirlemek için mahalleler düzeyinde yapılan seçimler 3-30 Temmuz 2023 tarihleri arasında gerçekleştirildi. İlçe örgütlerinin yeni yönetimlerinin ve il kongre delegelerinin belirlendiği ilçe kongreleri ise 5 Ağustos ile 10 Eylül günleri arasında yapıldı.[15] 16 Eylül'de başlayan il kongreleri süreci, 17 Ekim'de tamamlandı. Bu kongrelerde, il örgütlerinin yeni yönetimlerinin yanı sıra, kurultayda görev alacak delegeler belirlendi.
İl kongrelerinin tamamlanması sonrasında 26 Eylül 2023 tarihinde toplanan Parti Meclisi, büyük kurultayın 4-5 Kasım'da, tüzük kurultayının ise 25-26 Kasım'da gerçekleşmesi kararlaştırıldı.[16]
Delegeler
16 Eylül ile 17 Ekim 2023 tarihleri arasında 81 ilde gerçekleştirilen il kongrelerinde, kurultayda görev almak üzere, TBMM toplam sandalye sayısının iki katına denk gelecek şekilde 1200 delege belirlendi. Kongrelerde belirlenen delegelerle birlikte; milletvekilleri, parti meclisi üyeleri ve Yüksek Disiplin Kurulu üyeleri, doğal delege sıfatıyla kurultayda oy kullanma hakkına sahip oldu.
Kurultayda, 1200'ü il kongrelerinde belirlenmiş, 168'i ise doğal delege sınıfında yer alan toplam 1368 delegenin 1366'sı oy kullandı.
Kurultay süreci
Parti kurultayının 4-5 Kasım 2023 tarihlerinde Ankara Spor Salonu'nda yapıldı.[1] Divan Başkanlığı görevini İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun yürüttüğü[17] kurultayın ilk gününde genel başkan seçimi, ikinci günde ise Parti Meclisi ve Yüksek Disiplin Kurulu seçimi yapıldı.
Genel başkan adayı Özgür Özel, İmamoğlu'nun divan başkanı olmasının kendilerini memnun edeceğini belirtti.[18] Kurultayın sloganı ise "İkinci Yüzyılda Demokrasi ve Birlik Kurultayı" olarak belirlendi.[1][2][3][4][5]
Özgür Özel birinci turda oy kullanıyor, 4 Kasım 2023
Genel başkanlık seçimi
Kurultayda genel başkan seçimi 4 Kasım cumartesi günü yapıldı.[16]
Kemal Kılıçdaroğlu, tekrar seçilmek amacıyla genel başkanlık seçimine katılmak için adaylığını duyurmamış olmasına rağmen, kurultay delegeleri imza topladı ve genel başkanlık seçimine aday olarak girdi.[19] Bunun yanı sıra CHPTBMM Grup Başkanı Özgür Özel,[20] 2003-2008 tarihlerinde parti meclisi üyesi Örsan Kunter Öymen,[21] eski milletvekili İlhan Cihaner[22] ve parti üyesi Ünal Karahasan[23] genel başkanlığa aday olduklarını açıkladılar.
Aday adaylarının genel başkanlık seçimine katılabilmeleri için, toplam kurultay delegesi sayısının yüzde 5'ine denk gelen en az 69 delegenin imzalı desteklerini toplamaları gerekmekteydi.[24] Bu nedenle, kurultayın başlangıcına kadar sadece Kılıçdaroğlu ve Özgür Özel bu yeterliliği sağlayarak genel başkanlık seçimine katılma hakkı kazandı, diğer üç aday adayı ise seçime katılma yeterliliği sağlayamadı.[25]
Genel başkanlık seçimi, ilk turda Özgür Özel'in mevcut genel başkan Kılıçdaroğlu'nun 18 oy farkla önünde bitirmesine rağmen iki adayın da toplam delege sayısına göre salt çoğunluğun (684) desteğine ulaşamaması nedeniyle ikinci tura kaldı. Özgür Özel ilk turda salt çoğunluğu sadece 2 oyla kaçırmıştır.
İkinci tur oylaması, 5 Kasım'da 00.30 ile 02.30 arasında yapıldı.[26] Çıkan sonuçlar neticesinde Özgür Özel açık farkla kazanarak CHP'nin 8. genel başkanı olmuştur.
Kurultay kapsamında 5 Kasım Pazar günü 60 üyeli Parti Meclisinin ve 15 üyeli Yüksek Disiplin Kurulunun yeni üyeleri belirlendi. PM ve YDK için önceki gün genel başkan seçilen Özgür Özel ve Oğuz Kaan Salıcı anahtar liste hazırlamıştır. Kılıçdaroğlu ise liste hazırlamamıştır.[1][27] Üyelerin aldıkları oy sayıları parantez içinde gösterilmiştir.
Ekrem İmamoğlu, Kılıçdaroğlu'nun önerisiyle divan başkanlığına aday gösterildi. Kurultay delegelerinin katıldığı oylamada oybirliğiyle Divan Başkanı seçildi.[28]
Divan Başkanı İmamoğlu "Bu kurultay tarihi bir kurultay, çünkü bu kurultay sadece CHP'nin değil, Türkiye muhalefetinin şekilleneceği bir kurultaydır. Bu kurultay herkesi umutlandıracak, toplumsal muhalefete büyük bir güç ve moral verecek. Halkımıza karşı tarihi bir sorumluluğumuz var. Burada sorumlu davranmak, geleceğe güvenle bakmak gerekir. Kurultayımız biter bitmez yerel seçimler için omuz omuza vereceğiz. Her alanda halkımızla buluşacağız. Göreceksiniz yerel seçimleri hep birlikte kazanacağız. Son beş yılda ortaya koyduğumuz halkçı, adil yerel yönetim başarısını ülkeye yayacağız. Yeter ki biz halkın sesine kulak verelim" dedi.[29]
Kemal Kılıçdaroğlu
Kılıçdaroğlu kurultaya sesleniyor
Kemal Kılıçdaroğlu kurultay konuşmasında "Adaylık sırasında masadan kalkmalar masaya dönmeler yaşandı. Sırtımdaki hançerlerle seçime girmek zorunda kaldım. Ateşi ve ihaneti gördük. Yalana dolana rağmen, milyonlarca sığınmayıca rağmen çalıştık yılmadık, yıkılmadık, boyun eğmedik. Hançerlerle beraber yükümüz ağırdı. Seçim bitti, kazanamadık. Daha nefes almadan değişim söylemleri başladı. Değişim diyenler uzun süredir değişmeyenlerdir. Seçimden sonra ilk işim onları değiştirmek oldu. İlk değişimi 2019'da söyledim. En büyük değişimi yaşayan parti CHP'dir. 2020, 2021, 2022 ve 2023. En büyük değişimi yaşayan parti CHP'dir. [...] Ben de bir sonraki kurultayda sizlerin arasında oturup seçilen yeni genel başkanımı alkışlayacağım" sözlerini söyledi.[30][31]
Özgür Özel
Özgür Özel kurultaya sesleniyor
Özgür Özel 15 Eylül 2023'te CHP Genel Başkanlığına aday olduğunu açıkladı.[32]
Özgür Özel, kurultay konuşmasında "(basın mensuplarına) Diyorlar ki sayın genel başkan bir hançerden bahsetti. Bu hançer konusu sizinle ilgili mi dediler. Vallahi Hiç üstüme alınmadım. CHP'de hançer yok, hançerleyecek de kimse yok. En iyi siz bilirsiniz ki ne partide ne partililer de hançer olmaz ama kılıç da olmaz. Hani seçimlere iki gün kala sizin atadığınız önce Atatürk'e sonra önceki genel başkanımıza laflar eden kadını sorduğum dediğiniz Hasan Cengiz bir kılıç getirmiş. CHP'de danışmanım diyen ama profil resminde Recep Tayyip Erdoğan olup değişim diyenlere kılıç çekenlerin alnını karışlarım." sözlerini söyledi.[33]
İlhan Cihaner
İlhan Cihaner, 6 Temmuz 2023'te CHP genel başkanlığına aday olduğunu açıkladı. Kendisine "Kılıçdaroğlu'nun yerinde olsaydınız ne yapardınız" soru sorulduğunda "İstifamı açıklardım" dedi. Cihaner'e "Neden adaysınız" sorusuna "CHP politikasını doğru şekilde ortaya koyarsa daha yaşanabilir bir Türkiye, daha yaşanabilir bir dünyaya katkı sunabilir. Şu anda LGBTİ haklarıyla ilgili İnsan hakkı savunusu bile yapamıyoruz. Merdan Yanardağ birilerinin hoşuna gitmeyen sözleri nedeniyle tutuklandı. Orada refleks çok geç verildi" cevabını verdi.[34]
Kendisi genel başkanlık seçiminin yapılacağı tarih olan 4 Kasım 2023'te adaylıktan çekildiğini açıkladı.[35]
Örsan Öymen
Örsan Kunter Öymen, 15 Eylül 2023'te CHP genel başkanlığına aday olduğunu açıkladı. Kendisi adaylık açıklamasında "Ne yazık ki partimiz statükocularla sahte değişimciler arasında sıkışıp kalmıştır. CHP çıkmaz sokağın içindedir. Bizim üçüncü yol açmamız gerekiyor. Bu yol, Mustafa Kemal Atatürk’ün yoludur. Bu yol, Atatürk’ün aydınlanma devrimlerinin yoludur. Bu yol, Altı Ok yoludur. Bu yol, sosyal demokrasi ve demokratik solculuğun yoludur. Bu yolu açmak için 38. Olağan Kurultay’da CHP genel başkan aday adayı olmaya karar verdim" sözlerini söyledi.[36]
Kendisi genel başkanlık seçiminin yapılacağı tarih olan 4 Kasım 2023'te yeterli imza sayısını alamadığı için aday olamadı.[37]
Tartışmalar
İktidar İçin Değişim Kampanyası
İBB Başkanı İmamoğlu, seçim sonrası "CHP'de değişim, Türkiye'de değişim" politikasını savunarak 4 Temmuz 2023 tarihinde Twitter üzerinden "İktidar İçin Değişim" isimli sayfayı halka açtıklarını duyurdu. İmamoğlu, bu sayfa üzerinden herkesin CHP'deki değişim görüşlerini bildirebileceklerini bildirdi.[38]
Özcan ve destekçileri, 3 Temmuz 2023 tarihinde Bolu'daki Anıtpark'tan yürüyüşe başladı. Yürüyüşü, partisini Atatürkçü çizgiye oturtmak istemesi üzerine başlattığını da ifade etti.[40] İlk gün 24 kilometre yol yürüyen Özcan'a destekçilerinin yanı sıra eşi ve kuzeni de katıldı. Özcan, geceyi Tekkeköy mevkiinde bir karavanda geçirdi. Yürüyüşün ikinci gününde Yeniçağa ilçesine vardı. Geceyi Bolu'nun Yeniçağa ilçesinde karavanında geçiren Özcan, üçüncü gün yürüyüşe saat 8'de yeniden başladı. Yürüyüşünün üçüncü gününde Gerede ilçesini de geride bırakan Özcan, Süller köyü mevkiinde yürüyüşünün üçüncü gününü tamamladı ve toplamda 68 kilometre yürüdü. Özcan, yürüyüşünün dördüncü gününde Ankara il sınırına ulaştı.[41]
Parti içi af önerileri
BBC Türkçe'de yer alan habere göre CHP yönetimi, kurultay öncesi parti içinden ayrılan üyelere dönüş yolu açma konusunu ele alıyor. Haberde yer alan bilgilere göre genel merkez yönetimi, partiden ayrılanlara 'af' getirilmesini tartışırken, bu kararın hangi şartlarda uygulanacağına dair PM'nin bir prensip kararı alabileceğini belirtildi.[42]
Daha önce ihraç edilen Tanju Özcan, kurultayın ardından değişen YDK'nın kararıyla partiye geri döndü. Ardından Parti Meclisi kararıyla Bolu Belediye Başkanlığına yeniden aday gösterildi.[43]
Kurultay salonunun düzeni
Özgür Özel ve Kılıçdaroğlu'na destek verenler için bazı tribünler ayrıldı.[44] 4 Kasım 2023 tarihinde tribünler hakkında açıklama yapan CHP Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, "Salon, eşit olarak bölünmedi; belediye işçileri getirildi. İkiye bölünmesi gerekiyordu ancak öyle olmadı. Özgür Özel’in bölümü boşaltılsın, onun konukları alınsın. Şehir dışından insanlar geldi. Belediye işçilerimiz bugün evde olmalıydı. Adana, Mersin Belediyesi’ni anlamakta güçlük çekiyorum. Böyle bir şey olmaz. Kurultay’da adalet olmalı, eşit fırsat verilmeli" dedi.[44]
İmambakır Üküş hakkındaki iddialar
İlk tur oylamasının ardından iddialara göre Kılıçdaroğlu'nun adaylıktan çekilme ihtimali gündeme geldi. Bu süreçte, Kılıçdaroğlu'na yönelik adaylıktan çekilmemesi için baskı yapıldığına dair iddialar ortaya atıldı. Görüntülerde, Kılıçdaroğlu'nun danışmanı olarak bilinen İmambakır Üküş'ün "Yalan dolanla buraya geldiniz! İzin vermiyoruz! Mücadele ediceğiz, kaybediceğiz!" diye bağırdığı görüldü. Gazeteci Şaban Sevinç, bu görüntüleri sosyal medya üzerinden paylaştı.[45]
Daha öncesinde, Kılıçdaroğlu ile Özdağ arasında, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu öncesinde 'gizli' bir protokol imzalandığı iddiası gündeme geldi. Diğer taraf, protokolün oluşmasında CHP Genel Başkan Danışmanı İmambakır Üküş'ün her aşamada etkin görev aldığını, protokol imzalandığında odada onun da bulunduğunu ve Üküş'ün gizli protokolün içeriğini bildiğini ifade etmişti.[46]
Üküş, kendisinin CHP üyesi veya yöneticisi olmadığını belirterek, Kılıçdaroğlu istemese orada bulunamazdım mı demek istiyorsunuz? sorusuna, “Evet ama istemenin ötesinde biz tavır aldık” ifadesini kullandı. Üküş, seçim sırasında Kılıçdaroğlu'nun çekilmesi girişimine karşı çıktıklarını ve çekilmesini isteyenlerin bir itibarsızlaştırma operasyonu yaptığını savundu. Aynı zamanda, görüntülerde tartıştığı kişilerin Engin Özkoç ve Gürsel Erol olduğunu belirterek, bu isimlere yönelik eleştirilerde bulundu.[47]
.svg){kind=small}
.jpg)
.png)
.png)
