Basra

Başlığın diğer anlamları için Basra (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Basra
Arapça: البصرة
Al Baṣrah
Şehir
Irak üzerinde Basra
Basra
Basra
Basra'nın Irak'taki konumu
ÜlkeIrak Irak
İlBasra ili
İdare
 • Belediye başkanıAs'ad Al Eidani
Yüzölçümü
 • Toplam181 km²
Rakım5 m
Nüfus
 (2018)[1]
 • Toplam1.326,564
Zaman dilimiUTC+03.00
Alan kodu(+964) 40
Resmî site
basra.gov.iq

Basra (Arapça: البصرة), Irak'ın güneyinde bir kent; Irak'ın ikinci büyük şehri ve en önemli limanı. Hamar Gölünün güneydoğu ucunda, Şattül Arap su yolunun batı kıyısında, Basra Körfezi'ne 55, Bağdat'a ise 545 kilometre uzaklıktadır.

Tarihçe

Eski çağlarda edebiyat, bilim ve ticaret merkezi olan Basra, 638'de ikinci halife Ömer tarafından askeri bir karargâh olarak, bugünkü ez-Zubeyr kentinin 13 km ötesinde kuruldu. Sert iklimine ve karargâh için içme suyu sağlamanın güçlüklerine karşın, Basra Körfezine yakınlığı, ayrıca Fırat ve Dicle nehirlerine kolayca ulaşılan bir yerde bulunması nedeniyle, gerçek bir kent olarak gelişti. Mimari bakımdan önem taşıyan ilk cami 665'te burada inşa edildi.

Basra'da şehrin kurucusu Utbe bin Gazvân'ın anısına inşa edilmiş bir heykel

642'de Nihavend'de Sasanilerle çarpışan Basra birlikleri, 650'de İran'ın batı eyaletlerini ele geçirdi. Kent, 656'da Muhammed'in dul eşi Aişe ile damadı ve dördüncü halife olan Ali arasındaki Cemel (Deve) Vakası olarak bilinen çarpışmaya sahne oldu. Basra'nın çoğunluğunun Sünni olmasına karşın, kentte yalnızca Ali'nin soyundan gelenlerin halife olabileceğini savunan Şiiler ile her ahil Müslümanın halife olabileceğini ileri süren Hariciler de etkindi. Dönemin toplumsal koşulları, siyasi çekişmelerin daha da artmasına yol açtı. Arap ordusu Basra'da bir soylu sınıfı oluşturmuştu. Kente yerleşmiş olan göçmenler (Hintler, İranlılar, Afrikalılar, Malaylar) ise yalnızca mevali (köle ya da Arap kabilelerinin yanaşması) konumundaydı. Basra, 7. yüzyıl sonlarından başlayarak karışıklık ve ayaklanmalara sahne oldu. Kısa bir süre, halifeliğini ilan etmiş olan Abdullah bin Zübeyr'e (ö. 692) bağlı güçlerin yönetimi altına giren kent, 701'de Ibnü'l-Eş'as, 719-720'de de el-Muhalleb ayaklanmalarının merkezi oldu. Ayaklanmalar, 750'de Abbasilerin halifeliği ele geçirmesinden sonra da sürdü. 820-835 arasında Çingeneleri andıran Hint kökenli Zottlar, 869-883 arasında da tarım işçisi olarak Afrika'dan Mezopotamya'ya getirilmiş olan Siyah köleler ayaklandılar. Basra, 923'te, Karmatiler tarafından işgal edilip yıkıldıktan sonra önemini yitirdi ve yerini Abbasilerin başkenti Bağdat aldı. 14. yüzyıla gelindiğinde, bakımsızlık ve Moğol saldırıları nedeniyle Basra'nın büyük bölümü yıkılmış durumdaydı. 16. yüzyılda, nehrin birkaç kilometre ötesinde, eski bir yerleşim yeri olan el-Ubullah'ın bulunduğu yerde yeniden kuruldu.

8. ve 9. yüzyılda önemli bir merkez olan Basra, Arap dilbilgisi kurallarını belirleyen ilk kişi olan Halil bin Ahmed ile Sibeveyhi'nin, Beşşar bin Bürd ve Ebu Nuvas gibi ünlü şairlerin, Arapça düzyazının ilk ustaları İbnü'l-Mukaffa, Sehl ibn Harun ve Cahiz'in Ebu Amr İbnü'l-Ala, Ebu Ubeyde ve Esmai gibi bilim adamlarının ve edebiyatçıların yetiştiği kentti. İlk mutasavvıflardan Hasan Basri, Basra'da yaşadı. Mutezile okulu da bu kentte gelişti.

I. Dünya Savaşı sırasında İngilizlere esir düşen Osmanlı askerleri

Basra 1538'de Osmanlıların eline geçti ve kurulan Basra Eyaletinin merkezi oldu. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda İngiliz, Felemenk ve Portekizli tüccarlar buraya yerleştiler. Kent 19. yüzyılda Bağdat'a yönelik nehir trafiğinde, yükleme noktası olarak önemli bir yer gelişme gösterdi. Daha önce hiç rıhtımın bulunmadığı Basra'da 1914'te modern bir limanın yapımı başladı. İngilizler I. Dünya Savaşı'nın hemen başında 23 Kasım 1914'te Basra'yı işgal ederek Mezopotamya ile Hindistan arasındaki iletişimin sağlanmasında bir liman olarak kullandılar(Irak Cephesi). Daha sonra kurulan İngiliz manda yönetimi döneminde kentte birçok iyileştirmeler gerçekleştirildi ve limanın önemi arttı. 1930'da liman tesisleri, İngilizlerden Irak mülkiyetine devredildi. II. Dünya Savaşı sırasında Müttefikler, iş birliği yaptıkları Sovyetlere Basra üzerinden malzeme gönderdiler.

Savaş sonrası yıllarda Irak'ın petrol sanayisindeki büyüme Basra'yı önemli bir petrol arıtma ve ihraç merkezine dönüştürdü. İran-Irak Savaşı'ndan (1980-88) önce Basra'dan Basra Körfezindeki el-Fao kentine pompalanan petrol, burada ihracat için tankerlere yüklenirdi. Ama İran-Irak Savaşı'nın ilk aylarında kentteki rafineri tesisleri büyük zarar gördü; İranlıların kente yaklaşık 10 km kadar yaklaştığı 1987'de birçok bina top atışı sonucu yok oldu. Bu arada savaş sırasında şehir sakinlerinin önemli bir bölümü kenti terk etti; savaş öncesi 1.5 milyona yaklaşan Basra nüfusu 650 bin'e kadar düştü.

1991'deki, Körfez Savaşı'ndan hemen sonra kentte başlayan ayaklanma sert biçimde bastırıldı. 2003'teki Irak Savaşı sırasında özellikle şehrin dış mahallelerinde, koalisyon güçleriyle Irak kuvvetleri arasında yaşanan sert çatışmalardan sonra, koalisyon güçlerinin eline geçen ilk yerleşim oldu.

İklim

 Basra, Irak iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
En yüksek sıcaklık (°C) 34 39 39 42 48 51 53,8 51 49 46 37 30
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 17,7 20,0 24,5 30,6 36,8 39,7 41,3 41,8 39,9 34,9 27,1 20,3
Ortalama sıcaklık (°C) 12,2 14,2 18,3 23,9 30,2 32,9 34,3 33,9 31,2 26,4 20,4 14,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 6,8 8,4 12,2 17,2 23,6 26,2 27,4 26,1 22,6 18,0 13,7 8,7
En düşük sıcaklık (°C) −4,7 −4 1,9 2,8 8,2 18,2 22,2 20 13,1 6,1 1 −2,6
Ortalama yağış (mm) 31 21 19 17 5 0 0 0 0 3 23 33
Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü[2]


Kent ve Ekonomi

Basra'dan bir kare

Modern Basra kenti, al-Aşar ve el-Makil adlı iki küçük kasaba ile Nehrü'l-Aşar'ın çevresinde kümelenmiş köylerden oluşur. Bu yerleşimlerin çevresinde yaygın hurma bahçeleri bulunur; bunları, akaçlama kanalları Şattü'l-Arap'tan genişliği yaklaşık 5 km'yi bulan küçük girintiler keser.

Genç bir nüfusa sahip olan Basra şehrinde işsizlik en önemli sorunlardan biridir. İran-Irak Savaşı ardından uzun yıllar yatırım yapılmayan şehir günümüzde yeni yeni yapılanma içine girmiştir.

Basra Spor Şehri 2009-2013 yılları arasında inşa edilmiş önemli bir spor kompleksidir.

  • Şehrin Modern yüzüne ait bir kare
    Şehrin Modern yüzüne ait bir kare
  • Basra aynı zamanda önemli bir petrol ihraç limanıdır.
    Basra aynı zamanda önemli bir petrol ihraç limanıdır.
  • Uluslararası Basra Stadyumu
    Uluslararası Basra Stadyumu

Kardeş şehirler

Kaynakça

  1. ^ Central Statistics Organization Iraq. "Population Projection 2015-2018" (PDF). 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2020. 
  2. ^ "World Weather Information Service – Baghdad". Dünya Meteoroloji Örgütü. 25 June 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 June 2013. 

Read other articles:

Kota Gelanggi

Kota Gelanggi adalah sebuah situs arkeologi yang dilaporkan pada tahun 2005 yang sangat mungkin merupakan ibu kota pertama Kerajaan Sriwijaya kuno sekitar 650–900 dan salah satu Kerajaan melayu tertua di Melanesia bersama dengan Gangganegara dan Koli. Keberadaan situs tersebut diumumkan sebagai suatu penemuan oleh media Malaysia pada 3 Februari 2005.[1] Geografi Bendungan Linggui Kota Gelanggi seperti terlihat pada foto satelit. Situs kota kuno yang dilaporkan ini berada di hutan le...

 

Prospero Provana

Prospero Provana (Collegno, 1520 – Cracovia, 1584) è stato un uomo d'affari, eretico e antitrinitario. Stemma concesso nel 1557 a Prospero Provana Indice 1 Biografia 2 Note 3 Bibliografia 4 Voci correlate 5 Altri progetti 6 Collegamenti esterni Biografia Lapide nella chiesa domenicana di Cracovia Prospero apparteneva alla stirpe dei Provana ed era imparentato con Celio Secondo Curione. Riparò in Polonia, insieme al fratello Troiano, negli anni cinquanta per sfuggire alla persecuzione dell...

 

Carloman I

King of the Franks (r. 768–771) of the Carolingian dynasty This article is about the first Frankish king named Carloman. For his uncle, the first Carloman of the Carolingian dynasty, see Carloman (mayor of the palace). Carloman IA denarius minted by Carloman IKing of the FranksReign9 October 768 – 4 December 771PredecessorPepin the ShortSuccessorCharles IBorn28 June 751Died4 December 771(771-12-04) (aged 20)SpouseGerbergaIssuePepinSecond sonHouseCarolingian dynastyFatherPepin the Sho...

Kenneth Iverson

Pour les articles homonymes, voir Iverson. Kenneth IversonBiographieNaissance 17 décembre 1920CamroseDécès 19 octobre 2004 (à 83 ans)TorontoNom dans la langue maternelle Kenneth Eugene IversonNationalité canadienneFormation Université Harvard (doctorat) (jusqu'en 1954)Université Queen'sHarvard School of Engineering and Applied Sciences (en)Activités Mathématicien, informaticienAutres informationsA travaillé pour IBMUniversité HarvardMembre de Académie nationale d'ingénierie...

 

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「...

 

约翰斯顿环礁

此條目可参照英語維基百科相應條目来扩充。 (2021年5月6日)若您熟悉来源语言和主题，请协助参考外语维基百科扩充条目。请勿直接提交机械翻译，也不要翻译不可靠、低品质内容。依版权协议，译文需在编辑摘要注明来源，或于讨论页顶部标记{{Translated page}}标签。 约翰斯顿环礁Kalama Atoll 美國本土外小島嶼 Johnston Atoll 旗幟颂歌：《星條旗》The Star-Spangled Banner約翰斯頓環礁...

Letteratura erotica

Copertina di un'edizione statunitense del 1910 del romanzo erotico Fanny Hill Si intende per letteratura erotica uno scritto che abbia come suo argomento principale la trattazione anche esplicita di temi legati alla sessualità e all'amore fisico, attraverso i quali vengono, non di rado, veicolati contenuti filosofici o spirituali. All'interno di questo genere si possono facilmente trovare romanzi, racconti, poesie, opere teatrali, autobiografie e manuali sessuali. Una caratteristica comune d...

 

القاسم بن معن

القاسم بن معن معلومات شخصية تاريخ الوفاة سنة 791   الكنية أبو عبد الله الحياة العملية المهنة كاتب،  ولغوي،  وراوي حديث،  وأديب  تعديل مصدري - تعديل   القاسم بن معن (…- 175 هـ = …- 791 م)،[1] هو أديب ولغوي وراوية ومُحدِّث من الكوفة، عاش في القرن الثاني الهجري. سيرته...

 

Parliament of Great Britain

United English and Scottish parliament 1707–1800 This article is about the historical parliament in existence from 1707 to 1800. For its present-day successor, see Parliament of the United Kingdom. Parliament of the Kingdom of Great BritainRoyal coat of arms of Great Britain, 1714–1800TypeTypeBicameral HousesHouse of LordsHouse of CommonsHistoryEstablished1 May 1707Disbanded31 December 1800Preceded byParliament of EnglandParliament of ScotlandSucceeded byParliament of the United...

List of diamond mines

Diamond mine redirects here. For other uses, see Diamond mine (disambiguation). Small rough diamonds from Russia. Crystals are about 0.7 to 0.9 mm in size. There are a limited number of commercially available diamond mines currently operating in the world, with the 50 largest mines accounting for approximately 90% of global supply.[1] Diamonds are also mined alluvially over disperse areas, where diamonds have been eroded out of the ground, deposited, and concentrated by water or weat...

 

ناصر القحطاني

ناصر محمد القحطاني معلومات شخصية الميلاد 1970 (العمر 54 سنة)بلدة صبحا الإقامة الرياض مواطنة السعودية الجنسية سعودي اللقب شاعر الأندلس الديانة مسلم الحياة العملية التعلّم بكالوريوس بحوث العمليات من جامعة الملك سعود بالرياض المهنة شاعر وإعلامي المواقع الموقع https://nkahtani.com تعد...

 

Organigramma

Schema di rappresentazione di un organigramma Esempio di rappresentazione mista, con i primi due livelli piramidali ed il terzo a bandiera L'organigramma è la rappresentazione grafica della struttura di una organizzazione in un dato momento storico. Descrizione È composto da. rettangoli, che rappresentano gli enti (o anche organi, unità organizzative, reparti); linee, che rappresentano le relazioni gerarchiche o talora funzionali tra gli enti. All'interno dei rettangoli viene indicata soli...

British Hovercraft Corporation

British Hovercraft CorporationFounded1966Defunct1984Faterenamed Westland HovercraftHeadquartersEast Cowes, EnglandProductsHovercraftOwnerWestland Aircraft British Hovercraft Corporation (BHC) was a British hovercraft manufacturer that designed and produced multiple types of vehicles for both commercial and civil purposes.[1] Created with the intention of producing viable commercial hovercraft in March 1966, BHC was the result of a corporate merger between the Saunders-Roe division of ...

 

ملف:Abdulah elhreri.jpg

ملخص معلومات الملف الوصف هذه صورة للراحل عبد الله الهرري. المصدر (http://abdullahhabesi.com/index.php/2017/05/06/seyh-abdullahin-hayati/) التاريخ المنتج هذا الملف لا يمتلك معلومات معلومات المنتج، وربما تنقصه بعض المعلومات الأخرى. يجب أن تحتوي الملفات على معلومات موجزة حول الملف لإعلام الآخرين بالمحتوى و...

 

Valley of the Gods

Sandstone basin in Utah, United States Valley of the GodsValley of the GodsValley of the GodsSan Juan County, UtahUnited StatesShow map of UtahValley of the GodsValley of the Gods (the United States)Show map of the United StatesFloor elevation4,300 ft (1,300 m)Length8.1 mi (13.0 km)Width8.7 mi (14.0 km)Area152 sq mi (390 km2)Depth1,800 ft (550 m)GeographyCoordinates37°14′11″N 109°48′49″W / 37.236389°N 109.813611...

List of states in the Holy Roman Empire

Historical evolution of the Holy Roman Empire overlaid on modern borders This list of states in the Holy Roman Empire includes any territory ruled by an authority that had been granted imperial immediacy, as well as many other feudal entities such as lordships, sous-fiefs, and allodial fiefs. The Holy Roman Empire was a complex political entity that existed in central Europe for most of the medieval and early modern periods and was generally ruled by a German-speaking Emperor. The states tha...

 

François Joseph Lefebvre

French Marshal Marshal of the EmpireFrançois Joseph LefebvreDuke of DanzigPortrait by Césarine Davin-Mirvault (1807)Born(1755-10-25)25 October 1755Rouffach, FranceDied14 September 1820(1820-09-14) (aged 64)Paris, FranceBuriedPère Lachaise Cemetery, ParisAllegiance Kingdom of France Kingdom of France French First Republic First French Empire Bourbon RestorationService/branchArmyYears of service1773–1814RankMarshal of the EmpireCommandsArmy of Sambre and Meuse...

 

Social liberalism

Political ideology within liberalism Social liberals redirects here. For the Austrian political party, see The Social Liberals. This article is about the ideology. For liberalism as a social philosophy, see Cultural liberalism. Not to be confused with Liberal socialism. Part of a series onLiberalism Schools Classical Conservative Cultural Feminist Equity Green Internationalist Muscular National Neo Ordo Radical Religious Christian Catholic Islamic Jewish Secular Social Techno Third Way Princi...

Árpád Göncz

Dans le nom hongrois Göncz Árpád, le nom de famille précède le prénom, mais cet article utilise l’ordre habituel en français Árpád Göncz, où le prénom précède le nom. Árpád Göncz Portrait d'Árpád Göncz. Fonctions Président de la république de Hongrie 2 mai 1990[N 1] – 4 août 2000(10 ans, 3 mois et 2 jours) Élection 4 août 1990 Réélection 19 juin 1995 Premier ministre Miklós Németh (provisoire)József AntallPéter BorossGyula...

 

Dark Angel (1996 film)

1996 American thriller television film by Robert Iscove This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Dark Angel 1996 film – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2019) (Learn how and when to remove this message) Dark AngelFilm posterGenre Mystery Thriller Teleplay byJohn RomanoStory by J...