Denize doğru uzanan kayalık bir burun olan Ümit Burnu denizden yaklaşık 245 metre yüksektedir. Afrika'nın en güneydeki noktası olduğu yaygın kanı olmakla birlikte, kıtanın gerçek güney ucu Ümit Burnu'nun 160 km güneydoğusundaki Agulhas Burnu'dur. Ümit Burnu 34° 21'26" S, 18°28 25" E koordinatları üzerindedir.
Ümit Burnu'nun Afrika'nın güney ucu olduğu şeklindeki yaygın bir yanılgı, Ümit Burnu'nun Atlantik ve Hint okyanusları arasındaki ayrım noktası olduğu şeklindeki yanlış inanca dayanır. Aslında, Afrika'nın en güney noktası, doğu-güneydoğu'ya yaklaşık 150 kilometre (90 mi) mesafedeki Agulhas Burnu'dur.[2] İki okyanusun akıntıları, ılık sulu Agulhas akıntısı ile soğuk sulu Benguela akıntısı'nın buluştuğu noktadadır ve kendi üzerine döner. Bu okyanus buluşma noktası, Agulhas Burnu ile Cape Point (Ümit Burnu'nun yaklaşık 12 kilometre (7,5 mi) doğusunda) arasında gidip gelir.
Ümit Burnu'nu 1488'de Portekizli kâşif Bartolomeu Dias keşfetti ve buraya Fırtınalar Burnu (Cabo das Tormentas) adını verdi. Portekizli Dias, Kral II. Joao'nun emriyle doğuya ve oradaki baharatlara ulaşılabilecek bir deniz yolu bulabilmek için yola çıkmıştı. O zamanlarda ticaret yollarının sadece bir bölümü denizden geçiyordu ve bu yüzden doğuya giden tüccarlar Ortadoğu ülkelerini boydan boya geçmek zorundaydı. Tarihçilerin yazdığına göre Dias, burnu keşfettiğini haber verince Kral bu keşfin doğuya ulaşan suyolunun yakında açılmasını sağlayacağını düşünmüş, bu nedenle burnun adını Ümit Burnu olarak değiştirmiş. Ama bazı kaynaklar ise Fırtınalar Burnu isminin, gemicilerin moralini bozabileceği düşüncesi ile daha sonra Ümit Burnu olarak değiştirildiğini belirtir.
1497-1498 yılları arasında başka bir Portekizli kâşif olan Vasco da GamaAfrika'yı dolaşarak Hindistan'a kadar uzanan bir deniz yolculuğu yaptı. Bu deniz yolu Süveyş Kanalı'nın açıldığı 1869'a kadar Avrupa ile doğu ülkeleri arasındaki tek deniz yolu olarak kalmıştır.
Doğal özellikleri
Ümit Burnu, çok zengin bir doğal yaşama sahiptir. Burada Akdeniz iklimini andıran bir iklim oluşmuştur. Ümit Burnu, Güney Afrika'nın kalanından farklı olarak çiçekli bitkilerle kaplı ağaçsız bir bölgedir.
Bu bölgeye Afrikanca'da "sık çalı" anlamına gelen "fynbos" denilir. Özellikle protea (Protea cynaroides), funda çeşitleri (Erica cinsi) ve Elytropappus rhinocerotis gibi birçok endemik bitki türü bulunur.