Kathang-isip na pang-agham

Ang mga kathang-isip na pang-agham o siyensiyang piksiyon, o science fiction sa Ingles (SF, S.F., o sci-fi kapag pinaikli), ay isang malawakang anyo ng panitikan at ibang media na karaniwang kinabibilangan ng mga pagmumuni-muning batay sa pangkasalukuyan o panghinaharap na kalagayan ng agham o teknolohiya. Nakikita ang paksang ito sa mga aklat, sining, telebisyon, pelikula, laro, tanghalan, at marami pang iba. Nahahalo rin ang ganitong uri ng pagsasalaysay sa mga kathang may kababalaghan o pantasya, at maging sa mga kuwento ng pag-ibig, digmaan, katarungan, at iba pang mga kaugnay na anyo.[1][2] Subalit, ang salaysaying makaagham ay hindi kuwento ng mga kababalaghan o katatakutan. At kaiba rin ito mula sa pantasya.[2] Kabilang ang salaysaying makaagham sa piksiyong espekulatibo.

Mga kahulugan

Mahirap bigyan ng kahulugan ang salaysaying makaagham dahil kinabibilangan ito ng malawak na sakop ng mga kasamang-paksa at mga tema. Sinuma ng may-akda at patnugot na si Damon Knight ang kahirapang ito sa pagbibigay-kahulugan sa pagsasabing "ang salaysaying makaagham ay kung ano ang itinuturo natin kapag sinasabi natin ito.[3][4] Ikinatwiran ni Vladimir Nabokov kung magiging mahigpit tayo sa ating mga pagkakahulugan, maaaring ibilang at tawaging salaysaying makaagham ang dulang The Tempest (Ang Mabangis na Bagyo) ni William Shakespeare.[5]

Ayon sa manunulat ng siyensiyang piksiyon na si Robert A. Heinlein, "maaaring basahin ang isang gamitin at maikling kahulugan ng halos lahat ng mga salaysaying makaagham ng ganito: makatotohang pagbabakasakali hinggil sa mga maaaring maging mga kaganapan sa hinaharap, na tiyakang ibinatay sa sapat na kaalaman tungkol sa tunay na mundo, nakalipas at kasalukuyan, at maging sa puspusang pagkakaunawa sa likas na katangian at kahalagahan ng pamamaraang makaagham[6][7] Para kay Rod Serling, binanggit niya ang kahulugan ito: "Ang Salaysaying Makaagham ay ang improbableng naging posible, at ang Pantasya[8] ay ang imposibleng naging probable."[9][10] Isinulat ni Lester Del Rey na "Maging ang debotong tagasunod - o tagapagtangkilik - ay nahihirapan din sa pagsubok na ipaliwanag kung ano ang salaysaying makaagham," at ang dahilan kung bakit walang "buo at kasiya-siyang kahulugan" ay dahil "walang mga madaliang masasabing hangganan para sa salaysaying makaagham."[11][12] Hayagang ginamit ni Forrest J. Ackerman ang terminong "sci-fi" (daglat para sa science-fiction) sa UCLA noong 1954,[13] bagaman ginamit ito ni Robert A. Heinlein sa isang pribadong pakikipag-ugnayan anim na taon na ang nakararaan.[14] Sa pagpasok ng salaysaying makaagham sa kalinangang bantog, iniugnay ng mga manunulat at mga tagapagtangkilik ng larangan ang katawagan sa mga pelikulang may gradong B - mga panooring hindi primera-klase ang kalidad na naisagawa ng hindi ginugugulan ng maraming salaping at may hindi-gaanong binahagian ng sapat na teknolohiya. Iniugnay din ng mga manunulat at mga tagapangkilik ito sa mga babasahing nasa mga magasin na may mababang kalidad.[15][16][17] Nang sumapit ang mga dekada ng 1970, ginagamit na ng mga manunuri sa loob ng larangan, katulad nina Terry Carr at Damon Knight ang daglat na "sci-fi" upang maipagkaiba ang mga sulating hindi-gaanong pinagtuunan ng pansin at pagtitiyaga mula sa mga seryoso at taimtim na inihandang salaysaying makaagham,[18] at noong mga panahon ng 1978, ipinakilala nina Susan Wood at ng iba pa ang pagbigkas na "skiffy" (iski-fi) para sa sci-fi. Isinulat ni Peter Nicholls na "SF" (o "sf") ang "mas iniibig na gamiting daglat sa loob ng komunidad ng mga manunulat at mambabasa ng salaysaying makaagham."[19][20] Sa buwanang Ansible - isang fanzine o mga magasing elektroniko para sa mga tagapagtangkilik - ni David Langford nabibilang ang isang palagiang seksiyong "As Others See Us" (Kung Paano Tayo Tingnan ng Iba) na nagaalok ng maraming mga halimbawa na ginagamit ng mga tao ang "sci-fi" sa isang diwang nakabababa ng antas, sa labas ng anyong panlarangan ng salaysaying makaagham.[21]

Paglalarawan at mga katangian

Naiiba ang kathang-isip na salaysaying pang-agham mula sa mga gawang tuwirang bungang-isip lamang sapagkat maaaring maganap o matupad ang pinaka-paksa at mga bahagi ng kuwento, na batay sa mga napatunayang kaisipan sa larangan ng agham at mga batas ng kalikasan. Tinatalakay nito ang samu't-saring posibilidad na maaaring kakaiba ang pook ng pinangyarihan mula sa kinikilalang katotohanan.[22]

Kabilang dito ang mga sumusunod:

Mga layunin

Ang pagtarok at pagtuklas ng mga kaibahang nabanggit ang siyang pinaka-puno at naka-ugaliang paksa at pakay ng mga kathang-isip na salaysaying pang-agham. Ito ang "panitikan ng mga kaisipan".[25] Layunin ng salaysaying makaagham ang pagpapaliwanag ng walang-katapusang pagbabago, at maging ang pagtalakay sa kung ano ang maibibigay ng darating pang hinaharap. Ito ang panitikan ng bago, makabago at nakapagbibigay-bungang mga kaisipan. At sinasagot o hinuhulaan ng manunulat ng salaysaying makaagham ang katanungang "ano kaya ang mangyayari kung..."[2]

Nahulaan ng mga salaysaying makaagham ang mga natupad na mga ideyang ginagamit sa pangkasalukuyan: katulad ng pagkakalikha ng aparatong radar, mga sasakyang pang-ilalim ng dagat, panghimpapawid at pang-kalawakan, paglalakbay sa kalawakan, robot, telebisyon, kompyuter, at ng bomba atomika.

Isang iba pang uri ng salaysaying makaagham ang alternatibong kasaysayan o ukroniya (mula sa Kastilang ucronía). Halimbawa ang 1984 ni George Orwell.

Ang pagtuluyan ng posibleng kasaysayan ay pinag-uusapan ng maraming manunulat. Ang Last and First Men (Pinakahuli at Unang Katauhan) ni William Olaf Stapledon ay tungkol sa dalawang bilyong taong kinabukasang kasaysayan ng tao.

Sa Hapon, ang tawag sa salaysaying makaagham ay makatradisyong 科学小説 kagaku shousetsu o kaya modernong SF小説 esu efu shousetsu o エスエフ esu efu.

Kasaysayan ng salaysaying makaagham

Isa sa pinakaunang salaysaying makaagham ang Histoire comique des états et empires de la Lune {Wikang Pranses} (o Ang Nakakatuwang Salaysay mula sa Bayan at Imperyo ng Buwan, {siglo 1600}) ni Cyrano de Bergerac, isang kuwentong tumukoy sa paglalakbay sa kalawakan sa pamamagitan ng mga rocket o sasakyang pangkalawakan. Itinuturing ding salaysaying makaagham ang Odyssey ni Homer, sapagkat noong kapanahunan ng may-akda itinuturing na katotohanan ang pagkakaroon ng mga dambuhala, sirena, at mga diyos. Kabilang din sa mga pangunahing tagapag-taguyod ng mga salaysaying makaagham [mula siglo 1800 hanggang 1900] sina Edgar Allan Poe, Jules Verne, H.G. Wells, Edgar Rice Burroughs, Hugo Gernsback, at John W. Campbell, Jr. Tinalakay ng mga gawain ng mga manunulat na ito ang paglalakbay sa buwan sa pamamagitan ng malaking lobo, mga makabagong imbensiyon katulad ng submarino, mga mananalakay mula sa ibang planeta, ang paglalakbay sa nakaraang panahon, mga buhay at katayuan sa ibabaw ng ibang mga planeta, at iba't ibang paksa hinggil sa larangan ng kaugaliang pantao.[2]

Tingnan din

Mga sanggunian

Mga talababa

  1. N. E. Lilly (2002-03-01). "What is Speculative Fiction?". Nakuha noong 2007-01-16.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), nasa wikang Ingles, Grolier Incorporated, 1977, ISBN 0-7172-0508-8
  3. Knight, Damon Francis (1967). In Search of Wonder: Essays on Modern Science Fiction. Advent Publishing, Inc. pp. pg xiii. ISBN 0-911682-31-7. {{cite book}}: |pages= has extra text (tulong)
  4. Isinalin mula sa Ingles: "science fiction is what we point to when we say it".
  5. Nabokov, Vladimir Vladimirovich (1973). Strong opinions. McGraw-Hill. pp. pg. 3 et seq. ISBN 0-07-045737-9. {{cite book}}: |pages= has extra text (tulong)
  6. Heinlein, Robert A.; Cyril Kornbluth; Alfred Bester; Robert Bloch (1959). "Science Fiction: Its Nature, Faults and Virtues". The Science Fiction Novel: Imagination and Social Criticism. Pamantasan ng Chicago: Advent Publishers. {{cite conference}}: Unknown parameter |booktitle= ignored (|book-title= suggested) (tulong)
  7. Salin ito ng "a handy short definition of almost all science fiction might read: realistic speculation about possible future events, based solidly on adequate knowledge of the real world, past and present, and on a thorough understanding of the nature and significance of the scientific method."
  8. Literal na salin ng fantasy
  9. Rod Serling (1962-03-09). The Twilight Zone, The Fugitive.
  10. Salin ng "Science fiction is the improbable made possible, and fantasy is the impossible made probable."
  11. Del Rey, Lester (1980). The World of Science Fiction 1926-1976. Garland Publishing.
  12. Isinalin mula sa "Even the devoted aficionado– or fan- has a hard time trying to explain what science fiction is," and that the reason for there not being a "full satisfactory definition" is that "there are no easily delineated limits to science fiction."
  13. The American Heritage® Dictionary of the English Language, Pang-apat na Edisyon. Houghton Mifflin Company. 2000.
  14. "Science Fiction Citations". Nakuha noong 2007-02-02.
  15. Whittier, Terry (1987). Neo-Fan's Guidebook.
  16. Scalzi, John (2005). The Rough Guide to Sci-Fi Movies.
  17. Ellison, Harlan (1998). ""Harlan Ellison's responses to online fan questions at ParCon"". Nakuha noong 2006-04-25.
  18. John Clute at Peter Nicholls, patnugot (1993). ""Sci fi" (artikulo ni Peter Nicholls)". Encyclopedia of Science Fiction. Orbit/Time Warner Book Group UK.
  19. John Clute at Peter Nicholls, patnugot (1993). ""SF" (artikulo ni Peter Nicholls)". Encyclopedia of Science Fiction. Orbit/Time Warner Book Group UK.
  20. Isinalin mula sa "the preferred abbreviation within the community of sf writers and readers."
  21. "Ansible". David Langford.
  22. Del Rey, Lester (1979). The World of Science Fiction: 1926-1976. Ballantine Books. pp. 5. ISBN 0-345-25452-X.
  23. Card, Orson Scott (1990). How to Write Science Fiction and Fantasy. Writer's Digest Books. pp. 17. ISBN 0-89879-416-1.
  24. Hartwell, David G. (1996). Age of Wonders: Exploring the World of Science Fiction. Tor Books. pp. 109–131. ISBN 0-312-86235-0.
  25. Marg Gilks, Paula Fleming and Moira Allen (2003). "Science Fiction: The Literature of Ideas". WritingWorld.com.

Bibliograpiya

Nasa wikang Ingles ang mga sumusunod:

  1. Barron, Neil, ed. Anatomy of Wonder: A Critical Guide to Science Fiction (5th ed.). (Libraries Unlimited, 2004) ISBN 1-59158-171-0.
  2. Clute, John Science Fiction: The Illustrated Encyclopedia. London: Dorling Kindersley, 1995. ISBN 0-7513-0202-3.
  3. Clute, John at Peter Nicholls, eds., The Encyclopedia of Science Fiction. St Albans, Herts, UK: Granada Publishing, 1979. ISBN 0-586-05380-8.
  4. Clute, John at Peter Nicholls, eds., The Encyclopedia of Science Fiction. New York: St Martin's Press, 1995. ISBN 0-312-13486-X.
  5. Disch, Thomas M. The Dreams Our Stuff Is Made Of. Touchstone, 1998.
  6. Reginald, Robert. Science Fiction and Fantasy Literature, 1975-1991. Detroit, MI/Washington, DC/London: Gale Research, 1992. ISBN 0-8103-1825-3.
  7. Weldes, Jutta, ed. To Seek Out New Worlds: Exploring Links between Science Fiction and World Politics. Palgrave Macmillan, 2003. ISBN 0-312-29557-X.
  8. Westfahl, Gary, ed. The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy: Themes, Works, and Wonders (three volumes). Greenwood Press, 2005.
  9. Wolfe, Gary K. Critical Terms for Science Fiction and Fantasy: A Glossary and Guide to Scholarship. Greenwood Press, 1986. ISBN 0-313-22981-3.

Mga talaugnayang panlabas

Read other articles:

Kepulauan Amsterdam(Amsterdam Baru)Île Amsterdam BenderaSemboyan: Liberté, égalité, fraternitéLagu kebangsaan: La Marseillaise Sunting kotak info • Lihat • BicaraBantuan penggunaan templat ini Île AmsterdamJulukan: Nouvelle AmsterdamÎle AmsterdamGeografiKoordinat37°49′33″S 77°33′17″E / 37.82583°S 77.55472°E / -37.82583; 77.55472Luas55 km2Panjang10 kmLebar7 kmTitik tertinggiMont de la Dives (867 m)...

 

Onigiri Onigiri (おにぎり, 御握りcode: ja is deprecated ) (bahasa Indonesia: nasi kepal) adalah nama Jepang untuk makanan berupa nasi yang dipadatkan sewaktu masih hangat sehingga berbentuk segitiga, bulat, atau seperti karung beras. Dikenal juga dengan nama lain omusubi, istilah yang kabarnya dulu digunakan kalangan wanita di istana kaisar untuk menyebut onigiri. Onigiri dimakan dengan tangan, tidak memakai sumpit. Secara tradisional, onigiri diisi dengan acar *ume *(*umeboshi*), salm...

 

Dana BrookeBrooke di 2017Nama lahirAshley Mae Sebera[1]Lahir29 November 1988 (umur 35)[1]Seven Hills, Ohio, Amerika Serikat[1]Tempat tinggalOrlando, Florida, Amerika SerikatKarier gulat profesionalNama ringDana Brooke[2]Tinggi5 ft 3 in (1,60 m)[3]Asal dariCleveland, Ohio[3]Dilatih olehNorman SmileyWWE Performance CenterDebut18 September 2014[1] Ashley Mae Sebera (lahir 29 November 1988)[1] adalah seorang binar...

Baker Street Irregulars adalah panggilan untuk karakter fiksi anak-anak yang ditugaskan Sherlock Holmes sebagai agen agen pada penyelidikannya. Namanya kemudian diadopsi oleh organisasi sastra yang dirikan pada Amerika Serikat oleh Christopher Morley pada 1934. Latar Belakang Baker Street Irregular adalah karakter anak anak fiksional yang ditulis oleh Sir Arthur Conan Doyle. Kelompok anak jalanan yang dipimpin oleh anak yang dipanggil dengan nama Wiggins oleh Holmes. Dengan upah satu shilling...

 

Untuk kegunaan lain, lihat Aurora (disambiguasi). Aurora Munisipalitas AuroraMunicipalityPeta menunjukan kota Aurora, IsabelaNegara PhilippinesProvinsiCagayan Valley (Region II)ProvinceIsabelaDistrik2nd District, IsabelaBarangays33Pemerintahan • MayorMayor William T. UyLuas • Total115,56 km2 (4,462 sq mi)Populasi (2007) • Total31.547 • Kepadatan2,7/km2 (7,1/sq mi)Zona waktuUTC+8 (PST)ZIP code3316Income class3rd clas...

 

Artikel ini memiliki beberapa masalah. Tolong bantu memperbaikinya atau diskusikan masalah-masalah ini di halaman pembicaraannya. (Pelajari bagaimana dan kapan saat yang tepat untuk menghapus templat pesan ini) Artikel ini membutuhkan penyuntingan lebih lanjut mengenai tata bahasa, gaya penulisan, hubungan antarparagraf, nada penulisan, atau ejaan. Anda dapat membantu untuk menyuntingnya. Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong ...

Presiden pro tempore Senat Amerika SerikatCap presiden pro temporePetahanaPatty Murraysejak 3 Januari 2023Senat Amerika SerikatGelar Ibu Presiden (saat memimpin) Yang Terhormat (formal) KantorKamar Senat, Gedung Capitol, Washington, D.C.Ditunjuk olehSenat Amerika SerikatMasa jabatanSesuai keinginan Senat, dan sampai yang lain terpilih atau masa jabatan mereka sebagai Senator berakhirDasar hukumKonstitusi Amerika SerikatDibentuk4 Maret 1789Pejabat pertamaJohn LangdonSuksesiKetiga[1 ...

 

Okiharu YasuokaOkiharu Yasuoka en 2017.FonctionsMinistre de la Justice2 août - 24 septembre 2008Représentant du Japon47e législature de la chambre des représentants du Japon (d)Première circonscription de la préfecture de Kagoshima11 décembre 1972 - 28 septembre 2017BiographieNaissance 11 mai 1939KagoshimaDécès 19 avril 2019 (à 79 ans)TokyoNom dans la langue maternelle 保岡興治Nationalité japonaiseFormation Université ChūōActivités Homme politique, juge, avocat, consei...

 

Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menambahkan referensi yang layak. Tulisan tanpa sumber dapat dipertanyakan dan dihapus sewaktu-waktu.Cari sumber: Kereta api Feeder Purworejo – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR Kereta api Feeder PurworejoKereta api Feeder Purworejo ditarik lokomotif BB 300 16Informasi umumJenis layananKereta api pen...

ХристианствоБиблия Ветхий Завет Новый Завет Евангелие Десять заповедей Нагорная проповедь Апокрифы Бог, Троица Бог Отец Иисус Христос Святой Дух История христианства Апостолы Хронология христианства Раннее христианство Гностическое христианство Вселенские соборы Н...

 

信徒Believe类型奇幻、科幻开创阿方索·卡隆主演 Johnny Sequoyah Jake McLaughlin Delroy Lindo 凯尔·麦克拉克伦 西耶娜·盖尔利 鄭智麟 Tracy Howe Arian Moayed 国家/地区美国语言英语季数1集数12每集长度43分钟制作执行制作 阿方索·卡隆 J·J·艾布拉姆斯 Mark Friedman 布赖恩·伯克 机位多镜头制作公司坏机器人制片公司华纳兄弟电视公司播出信息 首播频道全国广播公司播出日期2014年3月10日...

 

Residential in Manhattan, New York CityThe Paterno(1910)Alternative namesPaterno ApartmentsGeneral informationTypeResidentialArchitectural styleRenaissance RevivalAddress440 Riverside DriveMorningside Heights, Manhattan, New York CityCoordinates40°48′32.06″N 73°57′54.98″W / 40.8089056°N 73.9652722°W / 40.8089056; -73.9652722Construction started1909Completed1910Height144 ft (44 m)Technical detailsFloor count13Design and constructionArchitecture fir...

Trinidadian footballer Jlloyd Samuel Samuel playing for Esteghlal in 2013Personal informationFull name Jlloyd Tafari Samuel[1]Date of birth (1981-03-29)29 March 1981[2]Place of birth San Fernando, Trinidad and TobagoDate of death 15 May 2018(2018-05-15) (aged 37)Place of death High Legh, Cheshire, England[3]Height 1.80 m (5 ft 11 in)[4]Position(s) Defender, midfielderYouth career Senrab West Ham United Charlton Athletic1997–1999 Aston Vill...

 

أمارتيا سن (بالبنغالية: অমর্ত্য সেন)‏    معلومات شخصية الميلاد 3 نوفمبر 1933 (91 سنة)[1]  مواطنة الهند  عضو في أكاديمية لينسيان،  والأكاديمية الأمريكية للفنون والعلوم،  والجمعية الأمريكية للفلسفة،  وجمعية الاقتصاد القياسي  [لغات أخرى]‏[2]&#...

 

Woodworking angled joint 90º miter joint (pieces ready to be joined) Miter joint of two pipes A miter joint (mitre in British English) is a joint made by cutting each of two parts to be joined, across the main surface, usually at a 45° angle, to form a corner, usually to form a 90° angle, though it can comprise any angle greater than 0 degrees. It is called beveling when the angled cut is done on the side, although the resulting joint is still a miter joint.[1] For woodworking, a d...

Art museum in Rochester, New YorkRochester Contemporary Art CenterEstablished1977Location137 East AveRochester, New York 14607Coordinates43°09′24″N 77°36′04″W / 43.156720°N 77.601042°W / 43.156720; -77.601042TypeArt museumDirectorBleu CeasePublic transit accessRochester Transit ServiceWebsitehttp://www.rochestercontemporary.org/ The Rochester Contemporary Art Center is a non-profit art center located in Rochester, New York's East End District. The art cente...

 

County in Alabama, United States County in AlabamaLawrence CountyCountyLawrence County Courthouse in MoultonLocation within the U.S. state of AlabamaAlabama's location within the U.S.Coordinates: 34°31′17″N 87°18′37″W / 34.5214°N 87.3103°W / 34.5214; -87.3103Country United StatesState AlabamaFoundedFebruary 6, 1818Named forJames LawrenceSeatMoultonLargest cityMoultonArea • Total717 sq mi (1,860 km2) • Land691...

 

Береговий Сергій Георгійович  Старший солдат Загальна інформаціяНародження 25 вересня 1976(1976-09-25)КиївСмерть 14 липня 2015(2015-07-14) (38 років)ЛуганськеПоховання Совський цвинтарВійськова службаПриналежність  УкраїнаВид ЗС  Збройні силиРід військ  Механізовані війсь�...

American science fiction magazine This article is about the American science fiction magazine. For other uses, see Amazing Stories (disambiguation). For the British science fiction magazine, see Amazing Science Stories. First issue of Amazing Stories, art by Frank R. Paul. This copy was autographed by Hugo Gernsback in 1965. Amazing Stories is an American science fiction magazine launched in April 1926 by Hugo Gernsback's Experimenter Publishing. It was the first magazine devoted solely to sc...

 

Segunda guerra sino-japonesa Parte de el Frente de China en el marco de la Segunda Guerra Mundial De izquierda a derecha y de arriba abajo: Miembros de la Armada Imperial Japonesa en un ataque químico en la batalla de Shanghái; Ametralladoras pesadas Tipo 92 del Ejército Imperial Japonés durante la Operación Ichi-Go; Fuerza Expedicionaria China del Ejército Nacional Revolucionario marcha a las colonias británicas de Birmania e India para apoyar a los Aliados contra la invasión japones...