COMESA

Soko la Pamoja la Mashariki na Kusini mwa Afrika (COMESA) (kwa kiingereza Common market for Eastern and Southern Africa) ni jumuiya ya kiuchumi ya kikanda barani Afrika yenye wanachama ishirini na moja, ikianzia Tunisia hadi Eswatini. COMESA ilianzishwa mnamo Desemba 1994, ikichukua nafasi ya Eneo la Biashara ya Upendeleo ambalo lilikuwepo tangu 1981.Nchi tisa wanachama ziliunda eneo huru la biashara mnamo mwaka 2000 (Jibuti, Misri, Kenya, Madagaska, Malawi, Morisi, Sudan, Zambia, na Zimbabwe), huku Rwanda na Burundi zikiungana na Eneo Huru la Biashara mnamo 2004, Komoro na Libya mnamo 2006, Shelisheli mnamo 2009, Uganda mnamo 2012, na Tunisia mnamo 2018.

COMESA, iliyoundwa mwezi Desemba 1994, ilichukua nafasi ya Eneo la Upendeleo wa Biashara ambalo lilikuwepo tangu mwaka 1981.

Nchi tisa miongoni mwa wanachama wake waliunda eneo huru la biashara mwaka 2000 (Jibuti, Kenya, Misri, Madagascar, Malawi, Mauritius, Sudan, Zambia na Zimbabwe), na Rwanda na Burundi kujiunga na FTA katika 2004 na Comoros na Libya mwaka 2006.

Mwaka 2008, COMESA ilikubalia eneo lililopanuliwa zaidi la biashara huru, likiongeza kambi nyingine mbili za kibiashara za Afrika, Jumuiya ya Afrika Mashariki (EAC) na Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika (SADC).

Wajumbe wa sasa:

•  Burundi (21 Desemba 1981)
•  Comoros (21 Desemba 1981)
•  Democratic Republic of Congo (21 Desemba 1981)
•  Djibouti (21 Desemba 1981)
•  Egypt (6 Januari 1999)
•  Eritrea (1994)
•  Ethiopia (21 Desemba 1981)
•  Kenya (21 Desemba 1981)
•  Libya (3 Juni 2005) (katika Mkutano wa 10 wa COMESA)
•  Madagascar (21 Desemba 1981)
•  Malawi (21 Desemba 1981)
•  Mauritius (21 Desemba 1981)
•  Rwanda (21 Desemba 1981)
•  Seychelles (2001)
•  Sudan (21 Desemba 1981)
•  Swaziland (21 Desemba 1981)
•  Uganda (21 Desemba 1981)
•  Zambia (21 Desemba 1981)
•  Zimbabwe (21 Desemba 1981)

Wanachama wa zamani:

•  Angola
•  Lesotho (ilijiondoa katika 1997)
•  Mozambique (ilijiondoa katika 1997)
•  Tanzania (ilijiondoa tarehe 2 Septemba 2000)
•  Namibia (ilijiondoa 2 Mei 2004)

Viungo vifuatavyo vina nguvu za maamuzi kulingana na mikataba

• Mamlaka ya COMESA, huwa na Wakuu wa Nchi au Serikali.
• Baraza la Mawaziri COMESA
• Mahakama ya COMESA
• Kamati ya Magavana wa Benki Kuu

Sera za chini zifuatazo hufanya mapendekezo kwa viungo vya hapo juu:

• Kamati ya Maserikali
• Kamati kumi na mbili za Ufundi
• Kamati ya Ushauri ya Jamii ya Kibiashara na Vikundi vingine vyenye maslahi
• Sekretarieti ya COMESA.

Taasisi nyingine zilizoundwa kukuza maendeleo ni:

• Benki ya PTA (Benki ya Mashariki na Kusini mwa Afrika ya Maendeleo na Biashara) mjini Nairobi, Kenya.
• Clearing House ya COMESA mjini Harare, Zimbabwe
• Chama cha Mabenki ya kibiashara mjini Harare, Zimbabwe
• Taasisi ya Ngozi ya COMESA nchini Ethiopia
• Kampuni ya bima ya COMESA (ZEP-RE) mjini Nairobi, Kenya
• Regional Investment Agency mjini Cairo, Misri

• Kambi ya Biashara
• Jumuiya ya Afrika Mashariki (EAC)
• Jumuiya ya Kiuchumi ya Mataifa ya Afrika ya Kati (ECCAS)
• Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika (SADC)
• Muungano wa Forodha Kusini mwa Afrika (SACU)
• Muungano wa Arab Maghreb (Uma)
• Mamlaka ya Maendeleo ya Kitaifa (IGAD)
• Greater Arab Free Trade Area (GAFTA)

• Tovuti ya COMESA
• Taarifa juu ya historia ya COMESA Ilihifadhiwa 6 Juni 2007 kwenye Wayback Machine.
• Mkataba wa kuanzisha COMESA