Decim Laberije

Decim Laberije (lat. Decimus Laberius, oko 107‒43. pne.) bio je pripadnik rimskog viteškog staleža i znameniti pisac mimova,[1] laganih zabavnih skečeva koji su većinom obrađivali situacije iz svakodnevnog života.

Prema Makrobiju,[2] Laberije se, kad mu je već bilo šezdeset godina, po Cezarovom naređenju pojavio na pozornici kao glumac u jednom vlastitom mimu tokom igara priređenih u sklopu trijumfalnih svečanosti (verovatno 46. pne.) i tom se prilikom morao javno takmičiti sa mlađim Publilijem Sirijcem, glumcem i takođe mimografom. Laberije je izgovorio vrlo dostojanstven prolog, u kome je govorio i o poniženju koje mora trpeti u starosti, a uputio je i nekoliko oštrih aluzija na Cezarov račun. Naposletku, Cezar je pobedu u tom nadmetanju dodelio Publiliju, ali je Laberiju vratio članstvo u viteškom staležu, koje je ovaj, po tadašnjem običaju, automatski izgubio kad se pojavio kao glumac u predstavi mima.[1] Sišavši s pozornice, Laberije je krenuo da zauzme svoje mesto u gledalištu među ostalim rimskim vitezovima i prolazeći pokraj mesta rezervisanih za senatore Ciceron mu je dobacio: "Da nismo ovde ovako stisnuti, napravio bih mesta za tebe" ― što je bila aluzija kako na poniženje koje je pretrpeo jedan vitez pojavivši se kao glumac na pozornici, tako i na broj senatora niskoga porekla i onih iz provincija koje je postavio Cezar. No Laberije je odgovorio: "Čudim se, Cicerone, da si stisnut ti, koji obično sediš na dve stolice" ― što je, pak, bila aluzija na Ciceronovu navodnu nepostojanost i sklonost ka promeni strana u politici.[1]

Laberije se smatra tvorcem književnog mima, dakle osobom koja je mim u rimskoj književnosti iz sfere pučke lakrdije uveo u sferu književne rimske komedije. Ova oskudna dramska književnost mnogo je dugovala palijati i togati, ali se, kao i ranija atelana, služila običnim jezikom, često i vulgarnim uličnim govorom.[3] Od Laberija je sačuvano ukupno 178 stihova i 43 naslova, među kojima, na primer, Valjaoničar (Fullo), Trgovac solju (Salinator), Devica (Virgo). Ti naslovi i fragmenti ukazuju, pored svojevrsne mitološke travestije, uglavnom na italske teme, kao što su pučke svetkovine, imitacije, ljubavni doživljaju i sl.[4] Na osnovu oskudnih fragmenata, Laberije bi se po svojoj dramskoj snazi mogao svrstati uz Plauta i Terencija.[1] Smisao za humor priznaje mu Horacije, koji ipak nije previše oduševljen takvom poezijom.[5] Aul Gelije prebacuje mu to što je bio previše slobodan i odvažan pri stvaranju novih reči, kao i to što koristi mnoge reči o kojima bi se dalo raspravljati jesu li uopšte latinske.[6] S druge strane, čini se da je Laberije bio originalni mislilac, cenjen među svojim savremenicima.[1]

Reference

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1870, s.v. "Laberius, Decimus".
  2. ↑ Makrobije, Saturnalije, II, 7.
  3. ↑ Milan Budimir, Miron Flašar, Pregled rimske književnosti, Naučna knjiga, Beograd, 1991, str. 225.
  4. ↑ Simon Hornblower & Antony Spawforth, The Oxford Classical Dictionary, 3rd ed., 2003, s.v. "Laberius, Decimus".
  5. ↑ Horacije, Satire, I, 10, 6.
  6. ↑ Aul Gelije, Atičke noći, XVI, 7.