Italia
Cuurdinati: missing longitude (dec format) in {{Coord}}Categoria:P37 differente su WikidataCategoria:P38 differente su WikidataCategoria:P78 differente su WikidataCategoria:P85 differente su WikidataCategoria:P395 uguale su WikidataCategoria:P474 uguale su Wikidata Italia, Talia u Tàlia, (Talianu: Italia); Nomu ufficiali, Ripùbblica Tàliana (Talianu: Repubblica Italiana), è nu statu di l'Europa. StoriaLa storia di l'Italia accuminza cu la storia dî pupulazzioni chi abbitaru li vari tirritori dâ pinìsula e di l'ìsuli nta lu primu millenniu a.C. Tra li cchiù mpurtanti nutamu li Etruschi, li latini, li Galli e li Greci chi agghicaru ntô sud a pàrtiri di l'VIII sèculu avanti cristu. La civilizzazzioni greca prima e rumana ciurìu 'n Italia nzinu â fini dû V sèculu doppu cristu. Lu mediuevu vitti l'Italia nvasa di vari pupulazzioni cussidditti barbari, tra cui l'Ostrogoti e li Vànnali. Li bizzantini tra lu VI e lu X sèculu arrinisceru a cuntrullari vari zoni dû sud ancora sutta nfluenza greca. Ntô IX sèculu l'àrabbi accuminzaru a pigghiari lu cuntrollu dâ Sicilia, dâ Sardegna e di vari àutri tirritori dû sud. ![]() Li longobbardi e li nurmanni foru li prutagunisti dî vicenni italiani dî sèculi X, XI e XII. La cità di Roma, sacchiggiata diversi voti e 'n ruvina doppu la fini di lu mpiru rumanu era la sedi dû papatu, chi cuntrullava direttamenti o ndirettamenti làrichi zoni di l'Italia cintrali. L'Italia ha statu pi sèculi divisa in principati, regni, ducati, chi spissu èranu in mali rapporti ntra di iḍḍi. Versu lu XII sèculu si sviluppanu nta diversi banni li cumuni, e nàsciunu ripùbbrichi assai attivi, comu li ripùbbrichi marinari di Venezzia, Amalfi, Pisa e Genuva. Lu Rinascimentu sinna appoi nu sviluppu culturali assai mpurtanti. E' l'èbbica di Liunardu da Vinci, Michilàncilu Buonarroti, Botticelli, Lurenzu dî Mèdici, Niccolò Macchiavelli e tanti àutri chi dùnanu lustru all'Italia puru fora dû sò tirritoriu. Lu Regnu d'ItaliaArticulu principali Regnu d'Italia. La guerra si pirdìu, a Mussolini l'ammazzaru pinnènnulu câ testa a pizzuni e ntô 1946 nu referendummi promulgau la Ripùbblica. L'Italia cuntimpuraniaLu fini dâ guerra e l'allianza stritta cu l'amiricani, purtau grazzi puru ô Pianu Marshall ôn sviluppu econòmicu chi sviluppau tutta la so forza nta l'anni 60 e chi purtau l'Italia a li vèrtici di l'econumìa munniali, na pusizzioni chi manteni oji grazzi ê so nnustri, ô so pòpulu e a l'attrattiva dî so cità, meta di turisti chi vèninu di tuttu lu munnu a miliuna ogni annu. GiografìaItalia si sviluppa longu na pinìsula nta lu menzu dû Mari Meditirraniu, e lu sô tirritoriu cumprenni du' ìsuli maggiuri, la Sardigna e la Sicilia e diversi arcipèlachi. Ô nord, lu tirritoriu è dilimitatu di la catina di li Alpi, chi marca la fruntera ccu la Francia, la Svizzira, l'Austria e la Slovenia. La costa est duna ntô Mari Adriaticu e a suddest ntô Mari Joniu. La costa ovest duna ntô Mari Tirrenu. Ô sud la Sicilia chiudi lu tirritoriu ccu lu Canali di Sicilia, ca sparti l'Italia di la Tunisia e di la Libbia. Li cità cchiù mpurtanti sunnu:
Riggiuni
Talìa puru
Albanìa | Andorra | Austria | Azzirbaiggian | Armenia | Belgiu | Bielurussia | Bosnia-Erzegovina | Bulgarìa | Cipru | Croazzia | Danimarca | Estonia | Finlandia | Francia | Girmania | Grecia | Giorgia | Irlanda | Islandia | Italia | Kòssuvu | Lettunia | Liechtenstein | Lituania | Lussimburgu | Malta | Moldavia | Mònacu | Montenegru | Norveggia | Paisi Vasci | Portugallu | Pulonia | Regnu Unitu | Ripùbblica Ceca | Ripubblica Macidonia | Rumanìa | Russia | San Marinu | Serbia | Slovacchia | Slovenia | Spagna | Svezzia | Svìzzira | Turchìa | Ucraina | Unghirìa | Vaticanu |