| «Ողբք ի մահն Ջուանշիրի մեծի իշխանին» [7] |
«Плач на смерть великого князя Дживаншира» [8]
|
Աստուածային բանին արուեստաւոր հոգի,
Յօրինեա՛ իմաստիւ զտխրական երգմունս,
Զի սգալի ձայնիւ անդադար ողբասցուք
Ի վերայ դժնդակ կորստեանս մերոյ։ |
О, дух искусства Божественного слова,
Сочини же ныне печальные элегии,
Чтобы голосом скорбным и дрожащим
Оплакивать непрестанно нашу тяжкую утрату.
|
Բեկումն մեծ, որ եղեւ երեւելից աշխարհիս,
Եւ աղաղակ կործանման հնչեաց ընդ երկիր.
Ազգք եւ ազինք լուիցեն զբարբառս իմ
Եւ երկրածինքս ամենայն ողբասցեն ընդ իս։ |
Великое крушение произошло в стране Восточной,
И гул разрушения разнесся по всей земле,
Народы и племена да услышат глас мой,
И все земнородные да горюют со мной.
|
Գլորեցաւ վէմն կենդանի եւ հզօր,
Եւ պարիսպն ամրութեան խորտակեցաւ.
Աշտարակն բանաւոր տապալեցաւ.
Եւ ցանկն շինութեան խրամատեալ քակտեցաւ։
|
Сокрушен утес могучий и живой,
И стена неприступная развалена.
Сокрушена разумная башня.
Ограда строения разрушена до основания.
|
Դարձաւ ի դառնութիւն խաղաղութիւն մեր,
Եւ դրունք հինից տեղասցին ի մեզ.
Զի մեծասքանչ տէրութիւնն կործանեցաւ,
Եւ հրաշալի պետութեանն շիջաւ ճառագայթ։ |
Покой наш обратился в горькие вопли,
Орды разбойничьи осадят нас теперь,
Ибо разрушено славное царство,
И луч дивной власти нынче погас.
|
Եկին հասին ի վերայ մեր անէծք,
Զորս կանխագոյն սպառնայր Եսայն արգարէն,
Զի զաւուրս տօնի տէրունեան նշանին
Դարձուցին մեզ ի սուգ եւ ի լալիւն դառնութեան։ |
Сбылись над нами все те проклятия,
Которыми грозил пророк Исайя.
В день праздника воздвижения Креста Господня
Ввергли нас в скорбь и великое горе.
|
Զանգիւտ կորստեան փորեցին խորխորատ,
Զի հհովիւն բարի ընկլուզեսցին ի նա.
Հոգի մոլորութեան շնչեաց ի նոսա,
Եւ ի նանիր թաքուցին զորոգայթն մահու։
|
Вырыли безвыходную бездну гибели
Чтобы властелина доброго столкнуть в неё
Дух заблуждения убийцами водил.
И коварно скрывали западню смерти.
|
Էր նստեալ որպէս զառիւծ ի մորւոջ,
Եւ լռեալ՝ ի նմանէն սարսէին թշնամիք.
Տեարք տոհմից եւ իշխանք ամենայն
Երկիւղիւ եւ սիրով հնազանդէին նմա։ |
Сидел он молча, как лев в логовище своем,
И в страхе, онемев, дрожали враги.
А князья и родоначальники все
С трепетом и любовью повиновались ему.
|
Ընդ ամենայն երկիր ել համբաւ նորա,
Եւ ի ծագս աշխարհի ծաւալեցաւ անուն նորա.
Զի զհնարիմաց զօրութիւն նորա եւ զհանճարեղ իմաստն
Հանդիսաւոր հնչմամբ գովեցին տիեզերք։ |
По всей земле пронеслась слава его,
Имя его долетело во все концы света,
Силу разума его и гениальную мудрость
Вся вселенная торжественно прославляла.
|
Թագաւորն Յունաց եւ իշխանն հարաւոյ
Տենչանօք խնդրէին տեսանել զտէրն.
Եւ յոգնամեծար ողջունիւ ընդունէին.
Եւ փառօք պսակեալ պատուէին մեծապէս։ |
Император греческий и царь страны южной
Рады были узреть владетеля [Алуанка].
С радостными приветствиями принимали его,
Почестями и славой венчали его.
|
Ժամանեցին առժամայն չարիքն մեր,
Եւ զաւզեղջ մոլորութիւնն յանդիմանեաց.
Բարկացուցաք զարարիչն գործովք մերովք,
Եւ մատնեաց ի կորուստ զնախագահ տէրութիւնն։ |
Но вот нежданно обрушилась беда.
Неотступный разврат предстал перед нами.
Прогневали Творца своими проступками,
И предал Он гибели правителя страны.
|
Ի բաց մեկնեցան ի նմանէ պահապանքն,
Եւ օգնութիւնք վերնայինք հրաժարեցան ի նմանէ.
Զի տէր հեռացաւ յաւուրն չարի
Եւ եթող զնա ի կոխան ժանտից։ |
Удалились прочь хранители его.
Силы небесные покинули его,
Ибо Господь удалился в тот чёрный день,
Оставив его злодею на попрание.
|
Լարեաց զաղեղն իւր բանսարկու թշնամին,
Եւ սրեաց որպէս զսուր զնենգիչ սիրոյն.
Չարաչար խոցոտմամբ հասոյց ի վերայ,
Որպէս յազգին Մովաբու ի գիշերի սատակումն։ |
Искуситель-враг свою натянул тетиву,
Отточив, как меч, коварство своё,
Жестоко, смертельно изранил его ночью,
Как было истреблено племя Моава.
|
Խարդաւանող խորհրդովք տարեալ մեկուսի,
Եւ անողորմ խոցոտմամբ վիրաւորեաց զվեհազնն։
Խրոխտ էիր դու ի վերայ ազգաց տիեզերաց,
Եւ խորագոյն խոցէիր, որք զքեզ արթնացուցանէին.
Իսկ արդ դարձաւ արփին յայլ ճանապարհ,
Եւ խիզախեցին ի վերայ քո որդիք ծառայիցդ։ |
Коварно отведя в сторону князя,
Безжалостно наносил он рану за раной.
Ты был горд и прославлен среди племен вселенной,
И строго наказывал тех, кто тревожил тебя,
Но вот изменило солнце свой путь,
И восстали на тебя сыновья твоих слуг.
|
Ծնունդ չար, որ մեղաւ նմա
Եւ որդի անօրէնութեան, որ չարչարեաց զնա.
Անիծիւք պարուրեալ գնասցէ ընդ երկիր,
Եւ Կայենի երերմամբն վարանեալ շրջեսցի։ |
То злое рождение, что согрешил ему,
Сын беззакония, истерзавший его,
Окутанный проклятием да пойдет он по свету!
Блуждать и скитаться ему, как Каину.
|
Կապեսցին շաւիղք փախստեան նորա,
Եւ թռչունք երկնից ճախրեսցին ի վերայ նորա.
Ագռաւք ձորոց սլասցին ի նա,
Եւ գազանք վայրի սպասեսցեն նմա։ |
Преграждены да будут тропы его бегства,
Хищные птицы да кружат над его головой,
Пусть вороны из ущелья устремляются за ним,
И звери хищные поджидают его.
|
Հուրն Հերովդի առաքեսցի նմա,
Եւ ծնցին ի նմա որդունք եւ մունք.
Աղեկէզ տոչորմունք բորբոքեալ ի նմա՝
Կերիցեն առժամայն զտիրասպան մարմին նորա։ |
Да будет послан ему огонь Ирода,
Пусть страшные муки воспламеняются в нём,
Да родятся в нём и черви и мошки
И снедают тело убийцы владыки своего.
|
Ձեռն որ ձգեցաւ ի սպանանել զտէրն,
Եւ ոտք, որ կոխեցին զհրաշագեղ պատկերն,
Ուրկածին ախտիւն եռացմամբ զօսացեալ՝
Յարեսցին ի նա ցեցք չարակեղ խոցոտմամբ։ |
Рука, поднявшаяся убить господина,
И ноги поправшие образ его дивный,
Да покроются проказой и иссохнут,
И моль снедающая да источит его.
|
Ղօղեալ հանգիցէ ընդ հովանեաւ դժնկի
Եւ կորիւնք իժից մեղիցեն նմա.
Թոյնք քարբից հեղցին զնովաւ,
Եւ սաստկագոյն ուռուցմամբ հերձցեն զնա։ |
На покой лечь ему под тенью терновой,
Детеныши ехидны да ужалят его.
Яд василиска да вольется в него,
И потрескается страшно вздутое тело.
|
Ճրագ ճշմարիտ խաղաղութեան էր նա մեր
Եւ նաւապետ ցածուցիչ խռովութեան ալեաց,
Անձն քաջին Ջուանշիրի,
Որ զամենայն գերչաց փարատէր զյուզմունս։ |
Был нам лампадой истинного мира,
Был кормчим, покоряющим бешеные волны,
Наш доблестный [князь] Джуаншер,
Усмиряющий гнев пленителей всяких.
|
Մարգարտաշարք էին յեռեալ բանք բերանոյ նորա,
Եւ մաքրափայլ կեանք վարուց նորին։ |
Слова мудрые сыпались из уст его, как жемчуг,
И жизнь его была чиста и светла.
|
Յառնէր ի քնոյ իբրեւ զկորիւն առիւծուց՝
Ուծեալ զայգուն յափշտակէր եւ զբլթակս ոչխարաց բաշխէր։ |
Просыпался ото сна, как львенок по утрам,
И, хватая, раздавал куски мяса овнов.
|
Նիրհէր ի մարմին, այլ հոգւոյն արթնութեամբ
Վարէր զկառս զԱրէսի ի մէջ աստեղացն,
Քաջութեամբ՝ բերելով զուշիմութեան ծաղիկն։ |
Телом он дремал, но бдящей душой
Храбро вел колесницу Ареса меж звездами,
Неся [в руках своих] цветок мудрости.
|
Շնորհք աստուածապաշտութեան
Յորդահոս շարժմամբ ի կայլակաց կողիցն Յիսուսի.
Ծոց ծովասարաս յհոգւոյն առակ եղեալ
Յանուշիցն արտահոսէր յախորժացն
Հոտոտելեաց զհոտ անմահութեան։ |
Дары благоверия обильно лились,
как кровь из бока Иисуса
А из лона его, широкого, как море
Бессмертия исходило благоухание,
как от Духа Святого.
|
Ողբք են ինձ արդեն ոչ հաւերժահարսիցն եւ տարմի ջայլեմանց.
Այլ զորդւոցն համբարուց կոծ կսկծագին
Առ զատեալ մնացելոցդ քաղաք մենացեալ։ |
Стенания мои не плачь русалок или страусов,
Но горький вопль амбаруев по детенышам своим,
По вас, оставшимся в покинутом им городе.
|
Չթուեսցին յամս ժամանակաց աւուրք դառնաբեր,
Յորում առթեցաւ մահ քո ցաւաբեր.
Եւ չարեօք չորասցի, որ զքեզ չարչարեացն։ |
Исключить бы из времени эти горькие дни,
Этот день, когда настала твоя печальная смерть.
Иссохнуть бы тому, кто истерзал тебя.
|
Պայծառ քո արփին էր մեզ լոյս անմուտ,
Ո՛հ թէ զինչ գիշեր խաւար թխպահոծ
Եւ մարմին անլոյս զդէմ քո մեզ կալաւ՝
Անփարատ ստուեր զքոյայնօքս արկեալ։ |
Ты солнцем ярким был для нас, немеркнущим светом;
Какая ночь теперь несусветная тьма!
Какое непроницаемое тело закрыло твое лицо,
Бросив на нас, твоих ближних, нерассеиваемую тень!
|
Ջեռնում յիրաւի. տագնապեալ այրիմ,
Մինչ զաթոռ քո բարձրագահ ունայն քեւ հայիմ։
|
Охвачен пламенем, сгораю я в тревоге, видя,
Твой высокий трон, лишенный тебя.
|
Ռահ մխիթարութեան գնացք քո փակեաց,
Ուստի վշտագին վիրօք աչք իմ
Ծորեն յար զաղբիւրս արտասուաց։ |
Твой уход закрыл путь утешения
И потому льют ручьи слез очи мои,
Горем израненные, оплакивающие тебя.
|
Սիրով քո այրին սիրելիք քոյին.
Եւ զսէր քո անմոռաց ն մտի ունին.
Ո՛հ, թէ խունկ անուշութեան
Բուրեալ լինէաք քո գերեզմանին։ |
Твои любимцы сгорают любовью твоей.
И помнит любовь твою каждый;
О, если б было можно нам как ладану благоуханному
Вскуриться на могиле твоей.
|
Վերացաւ մեր թագ, վերացաւ աթոռ.
Եւ փառք վայելչութեան ընդ քեզ թաղեցաւ։ |
Утеряна корона наша, сокрушен престол,
И слава дивная захоронена с тобой.
|
Տիբերական ծոցք Լիբանոս լերամբք
Յագուրդ առնուին քեւ ի տես միակի
Ակամբ կալեալ զօձիսն հողմոյն հիւսիսոյ
միշտ խնդրեն՝ առ ոչ երեւելդ
Տապարաւ Հոնաց զկոտրումն նռնենեաց առնեն։ |
Тивериадский залив и горы Ливана,
Что наслаждались твоим образом [дивным],
[Теперь], слившись в единое око, обращенное к ветру северному,
Спрашивают о тебе. Но нет тебя.
И гунны рубят топором гранатовые деревья.
|
Րամք թագաւորաց քեւ սուգ զգեցան.
Առագաստք հարսանց խիստ փոշոտեցան։ |
Многие венценосцы оделись в траур по кончине твоей.
И покрылись пылью ложа новобрачных.
|
| Ցաւին եւ ցաւին եւ դառն արտասուեն, |
Все плачут и рыдают, и горькие льют слезы.
|
Իւծեալ տառապին,
Զերթ ձագամեռ հաւ յանապատ նստին։ |
Иссыхают страдая, пребывая в пустыне,
Как пернатые, потерявшие своих птенцов.
|
Փութան մերկանալ զայս փառք անարգեալ.
Քեւ զսնոտութիւն նորին նոր ուսեալ,
Թէ չունի երբեք ումեք աստ մնալ։ |
Спешат сбросить с себя опороченную славу,
На твоем примере убеждаясь вновь и вновь,
Что никому не дано остаться на этом свете.
|
Քաղցր էր զայլս ասել եւս եւ միշտ հեծել,
Բայց քաղցրագոյն եւս ընդ քեզ մեռանել։ |
Хотелось бы ещё многое сказать страдая неустанно,
Но слаще всего почить с тобою.
|
