PROFILPELAJAR.COM

Żyła główna dolna, żyła próżna dolna, żyła czcza dolna (ang. inferior vena cava - IVC, łac. vena cava inferior) – w anatomii człowieka pień żylny zbierający krew z podprzeponowej połowy ciała i uchodzący do prawego przedsionka serca.

Przebieg

Żyła główna dolna powstaje z połączenia żył biodrowych wspólnych. Łączą się one pod kątem 60–65 stopni, do przodu od krążka międzykręgowego położonego między czwartym a piątym kręgiem lędźwiowym, około 1–2 cm poniżej rozdwojenia aorty. Biegnie pionowo ku górze wzdłuż prawego brzegu kręgosłupa po prawej stronie aorty. Na poziomie pierwszego kręgu lędźwiowego zbacza na stronę prawą i dochodzi do powierzchni przeponowej wątroby, gdzie przebiega w bruździe żyły głównej (biorąc istotny udział w umocowaniu tego narządu^[1]). Przechodzi przez otwór żyły głównej (ang. caval opening, łac. foramen venae cavae) w przeponie i wchodzi do klatki piersiowej. Zagina się tam silnie do przodu i w lewo, przechodzi przez osierdzie i uchodzi do tylno-dolnej części prawego przedsionka.

Rozmiary

Składa się z dwóch części: części brzusznej i krótkiej części piersiowej. Długość zwykle wynosi około 22–25 cm (z czego 2–3 cm przypada na część piersiową). Średnica żyły na dole wynosi około 20–22 mm i wzrasta w miarę dochodzenia kolejnych dopływów. W końcowym odcinku ma średnicę około 30–32 mm.

Stosunki anatomiczne

Część brzuszna

ku tyłowi:
- kręgosłup
- tętnice lędźwiowe prawe
- tętnica nerkowa prawa
- tętnica nadnerczowa środkowa prawa
- tętnica przeponowa dolna prawa
- mięsień lędźwiowy większy prawy – brzeg przyśrodkowy
- pień współczulny prawy
- węzły chłonne
po stronie lewej:
- część brzuszna aorty
- przepona – prawa odnoga
po stronie prawej:
- mięsień lędźwiowy większy prawy
- moczowód
- nerka prawa
- nadnercze prawe
do przodu:
- tętnica biodrowa wspólna prawa
- nasada krezki jelita cienkiego
- tętnica jądrowa prawa – u mężczyzn
- tętnica jajnikowa prawa – u kobiet
- otrzewna ścienna
- dwunastnica – dolna część
- trzustka – głowa
- żyła wrotna
- wątroba – część tylna powierzchni przeponowej

Część piersiowa

odcinek zewnątrzosierdziowy:
- opłucna
- płuco prawe – podstawa
- błona oskrzelowo-osierdziowa
odcinek wewnątrzosierdziowy:
- pokryty dookoła blaszką trzewną osierdzia

Dopływy^[a]

gałęzie ścienne
- żyły przeponowe dolne^[2] (venae prenicae inferiores)
- żyły lędźwiowe (venae lumbales)
gałęzie trzewne
- żyły biodrowe wspólne (venae iliacae communes)
- żyła krzyżowa pośrodkowa^[3] (vena sacralis mediana)
- żyły wątrobowe (venae hepaticae)
- żyły nerkowe (venae renales)
- żyła nadnerczowa prawa (vena suprarenalis dextra)
- żyła jądrowa prawa (vena testicularis dextra)
- żyła jajnikowa prawa (vena ovariva dextra)

Odmiany

żyła główna dolna może nie występować^[b]
w przypadku odwrotnego ułożenia trzewi znajduje się po lewej stronie aorty brzusznej i przez przeponę przechodzi przez rozwór aortowy
żyła główna dolna może być podwójna^[c]
do żyły głównej dolnej mogą uchodzić
- żyła nadnerczowa lewa
- żyła jądrowa lewa
- żyła jajnikowa lewa

Zespolenia

poprzez żyły lędźwiowe (które obustronnie łączy żyła lędźwiowa wstępująca, uchodzące do żył nieparzystych obustronnie, a w dolnej części łączące się z żyłą biodrową wspólną) z żyłą główną górną.

Zastawki

Żyła główna dolna posiada tylko jedną zastawkę położoną w ujściu do prawego przedsionka serca^[d].

Uwagi

↑ W przebiegu nadprzeponowym żyła główna dolna nie ma żadnych dopływów – z tamtego obszaru krew zbiera żyła nieparzysta.
↑ Wówczas żyły wątrobowe uchodzą bezpośrednio do prawego przedsionka, a pozostałe dopływy jednej z żył nieparzystych.
↑ Końcowy odcinek żyły głównej dolnej jest zawsze pojedynczy.
↑ Zastawka ta ma znaczenie jedynie w trakcie życia płodowego i u osób dorosłych jest uwsteczniona.

Przypisy

↑ Wiesław Łasiński: Anatomia Topograficzna i Stosowana. T. 2. Warszawa: PZWL, 1991, s. 100. ISBN 83-200-0798-4.
↑ Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. III. Warszawa: PZWL, 1993, s. 416. ISBN 83-200-1628-2.
↑ Sobotta. Atlas Anatomii człowieka. Friedrich Paulsen (red.), Jens Waschke (red.), Witold Woźniak (red. IV wyd. pol.), Kazimierz S. Jędrzejewski (red. IV wyd. pol.). T. 2. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2012, s. 228. ISBN 978-83-7609-709-1.

Bibliografia

Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. III. Warszawa: PZWL, 1993, s. 415–417. ISBN 83-200-1628-2.
Wiesław Łasiński: Anatomia Topograficzna i Stosowana. T. 2. Warszawa: PZWL, 1991, s. 200 i 201. ISBN 83-200-0798-4.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.