Zygmunt Platonoff-Plater

Zygmunt Antoni Józef
Platonoff–Plater

mjr dypl. I pułku szwoleżerów Zygmunt Platonoff-Plater (zdjęcie z 1931 r. pochodzi z archiwum rodzinnego, rekonstrukcja Piotr Jeczeń)
podpułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	30 kwietnia 1893 Poręba
Data i miejsce śmierci	13 lub 14 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Pierwsza Kompania Kadrowa, 1 Pułk Ułanów Legionów Polskich, 1 Pułk Szwoleżerów, 2 Dywizja Kawalerii, Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych, 3 Pułk Szwoleżerów, Sztab Główny
Stanowiska	zastępca dowódcy pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa, kampania wrześniowa
Odznaczenia

Zygmunt Antoni Józef Platonoff–Plater (ur. 30 kwietnia 1893 w Porębie, pow. pułtuski^[1], zm. 13 lub 14 kwietnia^[2] 1940 w Katyniu) – podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej^[3].

Syn Józefa i Jadwigi z Witowskich^[1]. Absolwent Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie (1914)^[4]. Już w czwartej klasie tej szkoły związał się z „Zarzewiem”^[5]. W 1913 wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich^[6]. W lipcu 1914 uczestniczył w letnim kursie PDS w Sączu, skąd przybył do Krakowa i został wcielony jako sekcyjny^[7] do 2 plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej^[6]. Pod koniec 1915 został przeniesiony do 1 pułku ułanów. 31 marca 1917 ukończył z wynikiem dostatecznym sześciotygodniowy kawaleryjski kurs oficerski. Posiadał wówczas stopień starszego ułana. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym został internowany w Szczypiornie. Po zwolnieniu z obozu działał w Polskiej Organizacji Wojskowej.

Z dniem 15 listopada 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego z przydziałem do 1 Brygady Kawalerii. Następnie przeniesiony^[8] do 1 pułku szwoleżerów, w którego szeregach walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. 19 stycznia 1921 zweryfikowany w stopniu porucznika kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 roku^[9], w dniu 1 kwietnia 1923 awansowany do stopnia rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 38 lokatą^[10][11]. W 1924 był dowódcą 1 szwadronu 1 pszw^[12]. W końcu 1925 roku przydzielono go do 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie, objął funkcję pierwszego oficera sztabu^[13]. Został zwycięzcą Rajdu 2 Dywizji Kawalerii, który odbył się w dniach 14–26 września 1926^[14]. 2 listopada po zdaniu egzaminów wstępnych został skierowany na Kurs Normalny 1927/1929 do Wyższej Szkoły Wojennej^[15], a po jej ukończeniu w 1929 przydzielony do Departamentu Kawalerii MSWojsk. na etat kierownika referatu^[1]. 1 stycznia 1931 został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem awansu i 20 lokatą^[16]. 8 kwietnia 1931 został skierowany na trzytygodniowy kurs broni pancernych dla oficerów sztabowych i dyplomowanych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych^[17]. W 1932 roku został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych^[18], jego oddziałem macierzystym pozostawał 1 pułk szwoleżerów^[19]. W latach 1937–1939 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich w Suwałkach^[20]. Zawodnik Sekcji Jeździeckiej Wojskowego Klubu Sportowego „Legia” w Warszawie^[21]. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 6. lokatą w korpusie kawalerii^[22]. Wiosną 1939 został przydzielony do Oddziału IV Sztabu Głównego, w którym zajmował się sprawami związanymi z zadaniami wojennymi dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, jako delegata kwatermistrza Naczelnego Wodza na wypadek „Z”. W trzeciej dekadzie sierpnia 1939 został przydzielony na stanowisko delegata kwatermistrza Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I na stację rozdzielczą.

Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 został wzięty do niewoli. Według stanu z 20 i 28 października był jeńcem obozu w Putywlu. Zgodnie z aktami osobowymi z obozu putywlskiego w czasie kampanii wrześniowej miał być w sztabie Okręgu Korpusu Nr III. W listopadzie 1939 został przeniesiony do Kozielska. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD^[2] – lista wywózkowa 025/1 poz 41, nr akt 912^[23] z 9.04.1940^[2]. Został zamordowany 13 a 14 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim^[2]. Podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 08.05.1943^[24] figuruje na liście AM-209-1570 jako nierozpoznany podpułkownik i Komisji Technicznej PCK GARF-53-01570 – jako nierozpoznany podpułkownik, prawdopodobnie Płatonof Władysław. Przy szczątkach w mundurze podpułkownika znaleziono przepustkę ze Złoczowa do Łowicza z dnia 24.09.1939 w języku rosyjskim, rożne adresy, złoty sygnet z szafirem, kartki, fotografię^[25][26][27].

W Archiwum Robla znajduje się: kalendarzyk znaleziony przy zwłokach kapitana Józefa Trepiaka, w którym Platonoff został wymieniony pod datą 11.04.1940 jako jeden z oficerów wywiezionych tego dnia z obozu (pakiet 0867-06).

Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w „Gońcu Krakowskim” nr 89 „Nowym Kurierze Warszawskim” nr 127^[28] i „Nowym Czasie”^[29]

Krewni w 1946 i 1990 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

W Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu znajduje się ubiór Zygmunta Platonoffa-Platera 3 pułku szwoleżerów złożony z: kurtki mundurowej wz. 1936, prod. M.Goldberg, spodni wieczorowych – szaserów, pasa salonowego wz. 1928, rapci salonowych wz. 1928, trzewików-sztybletów, zbioru odznaczeń – 13 szt.^[30]

Żonaty z Irena Leonią Dunin-Łabęcką. W 1935 mieszkał przy ul. Agrykola 3 w Warszawie^[31].

Był doskonałym jeźdźcem, o czym świadczą liczne nagrody w konkursach hippicznych^[32][33][34], i tancerzem^[35].

• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[36][37]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[38][39]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[40][41]
• Srebrny Krzyż Zasługi (7 grudnia 1927)^[42][43][13]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[40]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[40]
• Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”^[44]
• Odznaka Sztabu Generalnego
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
• Odznaka honorowa „Za walkę o szkołę polską”
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[40]
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)^[45]

• Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień pułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
• Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)
• Dęby Pamięci zasadzone przez Zespół Szkół im Jana Pawła II w Kleosinie, certyfikat 228/212/WE/2008^[46] i Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach^[47].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych
• Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
• Rocznik Oficerski 1932, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
• The Katyn Forest Massacre: hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, Washington 1952.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.