PROFILPELAJAR.COM

Zofia Wanda Szmydtowa
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	21 kwietnia 1893 ; Petersburg
Data i miejsce śmierci	3 marca 1977 ; Warszawa
	Profesor nauk literaturoznawczych
	Specjalność: historia literatury polskiej
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1917 – historia literatury ; Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	1933 – historia literatury ; Uniwersytet Warszawski
Profesura	1959
	Nauczyciel Akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Katedra	Historii Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki
Stanowisko	młodsza asystentka, starsza asystentka, docent
Okres zatrudn.	1926–1939
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Katedra	Historii Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki
Stanowisko	profesor
Okres zatrudn.	1946–1965
	kierowniczka
Katedra	Historii Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego
Okres spraw.	1955–1965
	Odznaczenia

Zofia Wanda Szmydtowa (ur. 21 kwietnia 1893 w Petersburgu, zm. 3 marca 1977 w Warszawie) – polska historyczka i teoretyk literatury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie Józefa Gąsiorowskiego (1855–1901), nauczyciela gimnazjalnego, bibliotekarza Cesarskiej Akademii Nauk w Petersburgu, działacza społecznego i oświatowego, i Władysławy z Holców (zm. 1944). Miała czworo rodzeństwa: Mirosława, Bronisława (poległego w 1920 w wojnie polsko-bolszewickiej), Władysławę i Mieczysławę. W 1901 (po śmierci ojca) przyjechała z matką i rodzeństwem do Warszawy. W latach 1902–1909 uczyła się na pensji Jadwigi Sikorskiej, gdzie m.in. języka polskiego uczył ją Bronisław Chlebowski. W 1910 uzyskała patent nauczycielki języka polskiego, a w 1911 zdała eksternistycznie maturę w VI Gimnazjum Filologicznym. Rok później zaczęła studia filologiczne i historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Była członkinią „Zjednoczenia”, organizacji skupiającej młodzież narodową^[1].

Po wybuchu I wojny światowej przerwała studia, wróciła do Warszawy, gdzie podjęła pracę nauczycielki w żeńskich szkołach gimnazjalnych. W 1917 wróciła na UJ, gdzie uzyskała w czerwcu 1917 stopień doktora filozofii. W 1918 ponownie pracowała jako nauczycielka w warszawskich gimnazjach. Współpracowała z wieloma czasopismami literackimi. W 1923 otrzymała nagrodę Kasy im. Józefa Mianowskiego dla młodych naukowców^[1].

Od 15 kwietnia 1926 pracowała w Katedrze Historii Literatury Polskiej Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, początkowo jako młodsza asystentka, od października 1926 – jako starsza asystentka. Po habilitacji uzyskała w 1933 stanowisko docenta^[1]. Od 1934 do 1939 i od 1956 to 1976 redaktor naczelny Rocznika Literackiego.^[2]

W czasie okupacji niemieckiej uczestniczyła w tajnym nauczaniu. Część jej prac uległa zniszczeniu w czasie powstania warszawskiego. Po jego upadku przeniosła się do Krakowa, ale już w lutym 1945 wróciła do Warszawy i od maja tego roku wykładała na Uniwersytecie Warszawskim. 1 lipca 1946 otrzymała stanowisko docenta etatowego. W 1949 została honorowym członkiem Sekcji Tłumaczy PEN Clubu. W 1954 otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego i w 1955 objęła stanowisko kierowniczki Katedry Historii Literatury Polskiej UW. 1 marca 1959 otrzymała tytuł profesora zwyczajnego. W 1965 odeszła na emeryturę^[1].

W październiku 1919^[3] wyszła za Józefa Szmydta (1885–1960), rolnika z wyższym wykształceniem, pracującego w dobrach Komarów na Wileńszczyźnie. Mieli dwie córki: Marię Danutę (1920–2011), późniejszą Gniewiewską i Zofię Szmydt (1923–2010)^[1]. Od 1929 do końca życia (z przerwami na wyjazdy do Krakowa) mieszkała z rodziną przy ul. Górnośląskiej 16/20, w mieszkaniu należącym poprzednio do Władysława Reymonta^[1].

Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 263-5-23)^[4].

Niektóre publikacje

Wpływ Moliera na komedie Krasickiego, „Pamiętnik Literacki” (1913–1914, jako Zofia Gąsiorowska, debiut)
Służba narodowa w sprawie Andrzeja Towiańskiego, Kraków 1918 (jako Zofia Gąsiorowska, podstawa doktoratu)
Lenartowicz w wykładzie szkolnym, [w:] „Przegląd Pedagogiczny” (1918, jako Zofia Gąsiorowska)
Teofil Lenartowicz. W setną rocznicę urodzin, [w:] „Przegląd Warszawski” (1922)
Norwida przekład ody Horacego „Ad Pompeium” (1923)
Norwid a Kochanowski (1925)
Norwid wobec tradycji literackiej (1925)
Miara i symbol wielkości w poezji Norwida (1930)
O misteriach Cypriana Norwida (1932, podstawa habilitacji)
Platon w twórczości Norwida (1936)
Problemy poetyki Arystotelesa (1937)
Nowele Norwida (1938)
Wstęp do antologii Liryka romantyczna (1947)
„Odprawa posłów greckich”. Studium morfologiczne (1947)
O pierwszej księdze „Poetyki” Sarbiewskiego (1949)
Przysłowia i zwroty przysłowiowe w utworach Kochanowskiego (1954)
Czynniki rodzime i obce w przekładzie literackim (1955)
Erazm z Rotterdamu a Kochanowski (1958)
Norwid wobec włoskiego Odrodzenia (1961)
Monografia Rousseau – Mickiewicz i inne studia (1961) poprzedzona licznymi studiami szczegółowymi:
- „Dziady” wileńskie w świetle dialogów Platona (1933),
- Osobowość Mickiewicza (1934),
- „Pan Tadeusz” jako epos (1935),
- Problematyka i kompozycja „Grażyny” na tle jej rodowodu literackiego (1946),
- Czynniki gawędowe w poezji Mickiewicza (1948),
- Mickiewicz jako tłumacz z literatur zachodnioeuropejskich (1955)
Refleksje nad oryginalnością „Odprawy posłów greckich” (1963)
Listy poetyckie Norwida (1964)
Kochanowski na tle polskiego i europejskiego renesansu [w:] „Poeci i poetyka”, Warszawa 1964
Cervantes, wydanie 2., Warszawa 1965
Jan Kochanowski, Warszawa 1968
Nowele weneckie Norwida. Genius loci (1969)
Norwid wobec włoskiego Odrodzenia, [w:] „Studia i portrety”, Warszawa 1969
„Pochwala głupoty” jako twór myśli i sztuki pisarskiej Erazma (1970)
Funkcja stylu w teorii i w praktyce autorskiej Erazma (1971)
Erazma „Język” i jego polskie powiązania (1971)
Erazm – Tomasz More – Piotr Tomicki (1969)
Rej wobec Erazma (1971)
Rej wobec Erazma, [w:] „O Erazmie i Reju”, Warszawa 1972, s. 283^[5]

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1957)
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 1938, 28 września 1954^[6])
Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[7]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[8]
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (1966)
Medal Pamiątkowy Uniwersytetu Warszawskiego (1958)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maria Kotowska-Kachel: Szmydtowa z Gąsiorowskich Zofia Wanda. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 48. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2012, s. 435–439. ISBN 978-83-63352-06-6.
↑ „Rocznik Literacki”, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-01-19] .
↑ Szmydtowa z Gąsiorowskich Zofia Wanda. W: Czy wiesz kto to jest. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 723.
↑ Cmentarz Stare Powązki: Józef Szmydt, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .
↑ ZdzisławZ. Libera ZdzisławZ., Zofia Szmydtowa (22 kwietnia 1893 – 3 marca 1977) [nekrolog], „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, 68 (4), s. 439–449 .
↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.