PROFILPELAJAR.COM

Zdzisław Askanas
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	1 czerwca 1910 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	25 września 1974 ; Warszawa
	profesor nauk medycznych
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1950
Habilitacja	1951
Profesura	1954
	wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, profesor Akademii Medycznej w Warszawie
	Odznaczenia

Zdzisław Askanas (ur. 1 czerwca 1910 w Warszawie, zm. 25 września 1974 tamże)^[1] – polski lekarz, kardiolog, profesor nauk medycznych, nauczyciel akademicki Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Medycznej w Warszawie. Twórca Warszawskiej Akademickiej Szkoły Kardiologii, tzw. Szkoły Askanasa. W 1939 obrońca Twierdzy Modlin, działacz konspiracji antyniemieckiej, powstaniec warszawski.

Życiorys

Jego ojciec był farmaceutą. Przed maturą zarobkował jako pianista w warszawskich kawiarniach^[2]. W 1935 uzyskał dyplom lekarza na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów był ofiarą tzw. getta ławkowego. Podjął pracę w Szpitalu św. Łazarza w Warszawie i w II Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych kierowanej przez Mściwoja Semerau-Siemianowskiego^[3]^[2]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 1. lokatą w korpusie oficerów rezerwy zdrowia, grupa lekarzy^[4].

Podczas kampanii wrześniowej uczestniczył jako oficer w obronie Twierdzy Modlin, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych^[3]^[5]. Podczas okupacji znalazł się wspólnie z żoną Alicją i synem Aleksandrem w warszawskim getcie. W 1943 udało mu się przerzucić żonę i syna na tzw. stronę aryjską. Później dołączył do nich. Został zadenuncjowany na Gestapo przez dawnego woźnego z Uniwersytetu Warszawskiego, lecz uniknął aresztowania^[2]. Ukrywał się przed Niemcami (przybrał nazwisko Jan Dębowski), uczestniczył w konspiracji (pseudonim „Dąb”, „Adam”)^[1]^[3]. Brał udział w powstaniu warszawskim jako lekarz. Przebywał w tzw. Reducie Kaliskiej (budynek Monopolu Tytoniowego, ul. Kaliska 11), udzielał pomocy ludności cywilnej^[1]. Po kapitulacji powstania znalazł się w obozie przejściowym Dulag 121 w Pruszkowie^[2]. Organizował szpitale Rady Głównej Opiekuńczej^[3].

Po wojnie wstąpił do Wojska Polskiego. Pracował w Departamencie Zaopatrzenia Ministerstwa Zdrowia^[3] oraz w lecznicy rządowej, gdzie był lekarzem m.in. Władysława Gomułki^[2]. W 1948 został ponownie zatrudniony na Wydziale Lekarskim UW, a następnie w Akademii Medycznej w Warszawie^[3]. Na podstawie przygotowanej w latach 30. rozprawy w 1950 nadano mu stopień naukowy doktora nauk medycznych^[2]. W 1951 na podstawie dorobku naukowego oraz monografii pt. Ocena kliniczna dynamiki skurczu serca uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego, w 1954 tytuł naukowy profesora. Został konsultantem krajowym do spraw kardiologii. Dzięki jego staraniom utworzono w 1962 Centralną Poradnię Chorób Układu Krążenia, a w 1965 Instytut Kardiologii Akademii Medycznej w Warszawie^[3]^[2].

Pod jego redakcją powstał w 1967 pierwszy podręcznik reanimacji kardiologicznej^[3].

Został ekspertem Światowej Organizacji Zdrowia^[3] i prezesem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego^[5]. Nigdy nie przystąpił do PZPR^[2].

Był autorem ponad 180 prac, w tym wielu monografii^[3].

Pod jego kierunkiem stopień naukowy doktora uzyskali m.in.: Leszek Ceremużyński, Tadeusz Kraska, Jerzy Kuch, Stanisław Rudnicki, Stefan Rywik, Mariusz Stopczyk^[6]. Z grona tych uczniów Zdzisława Askanasa wywodzi się krąg warszawskich kardiologów tworzących tzw. Warszawską Akademicką Szkołę Kardiologii (Szkołę Askanasa)^[6].

Zmarł w 1974 po około rocznym paraliżu. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 35A-3-9)^[2]^[7].

Życie prywatne

Był żonaty z Alicją (1911–1991), docent pediatrii^[2]. Miał syna Aleksandra, doktora nauk medycznych, który w 1968 wyemigrował z Polski do USA^[6]^[2].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Walecznych^[3]^[5]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (13 stycznia 1955)^[8]

Upamiętnienie

17–18 stycznia 2013 obchodzono w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym 60-lecie założenia w 1953 przez prof. Zdzisława Askanasa I Katedry i Kliniki Kardiologii Akademii Medycznej. Z tej okazji odbyła się m.in. sesja naukowa, w trakcie której wspominano postać założyciela katedry^[9].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego. lekarzepowstania.pl. [dostęp 2018-12-18].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Tomasz Urzykowski: Profesor legenda. Uczniowie zaczęli rzucać palenie. wyborcza.pl, 20 stycznia 2013. [dostęp 2018-12-18].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Jerzy Kuch: Sylwetki wybitnych polskich kardiologów – Zdzisław Askanas (1910–1974). ptkardio.pl, 8 grudnia 2004. [dostęp 2018-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-18)].
↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 260.
↑ ^a ^b ^c Katarzyna Michalik-Jaworska: Profesor Zdzisław Askanas. swiatlekarza.pl, 9 marca 2016. [dostęp 2018-12-18].
↑ ^a ^b ^c Krzysztof Jerzy Filipiak: Szkoła kardiologiczna Zdzisława Askanasa. podyplomie.pl, wrzesień 2009. [dostęp 2018-12-18].
↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387 - Uchwała Rady Państwa z dnia 13 stycznia 1955 r. nr 0/114 - na wniosek Ministra Zdrowia.
↑ Obchody 60-lecia Kliniki. wum.edu.pl. [dostęp 2018-12-23].

Bibliografia

Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.