PROFILPELAJAR.COM

Zbawiciel świata
Salvator Mundi
Autor	Leonardo da Vinci
Rodzaj	malarstwo religijne, portret
Data powstania	1510–1515
Medium	olej na drewnie
Wymiary	66 × 47 cm
	Miejsce przechowywania
Lokalizacja	kolekcja prywatna
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zbawiciel świata (łac. Salvator Mundi) – obraz olejny^[1] namalowany w latach 1510–1515^[2] na desce przez Leonarda da Vinci dla króla Francji Ludwika XII^[1].

Istnieją dwie wersje obrazu: Zbawiciel świata z Abu Zabi oraz Zbawiciel świata (ex de Ganay), przypisywany Leonardowi i jego współpracownikom^[3].

Zbawiciel świata z Abu Zabi

Zbawiciel świata z Abu Zabi przedstawia Jezusa z prawą ręką wzniesioną do błogosławieństwa, a w drugiej trzymającego kulę z kwarcu, symbolizującą Ziemię. Kula nie załamuje światła ani nie zniekształca obrazu. Wśród ekspertów trwają dyskusje, czy Leonardo świadomie tak namalował kulę, czy dopuścił się błędu, pomimo dużej wiedzy z zakres optyki^[4]. Motyw ten był wówczas popularny w malarstwie francuskim i flamandzkim^[5]. Jest on ubrany w tradycyjnie przypisywane mu szaty w barwach czerwonej i błękitnej^[6]. Zbawiciel świata to obraz olejny, namalowany na desce orzechowej^[7]. o wymiarach ok. 60 na 40 cm^[6].

Obraz mógł zamówić Ludwik XII i jego żona Anna Bretońska między 1508 a 1513 rokiem^[8]. O obrazie mógł wspominać uczeń Leonarda Giacomo Caprotti w swoim spisie majątku^[9]. Data powstania obrazu jest sporna^[10].

Po śmierci żony Ludwika XII Anny Bretońskiej, obraz został podarowany zakonowi w jej rodzinnym Nantes^[11]. W 1650 roku królowa Anglii Henryka Maria de France oglądała obraz i zamówiła u Václava Hollara grawerowaną kopię^[11]^[9]. W 1990 roku obraz kupił brytyjski kolekcjoner baron de Lareinty^[9]^[11]. Wówczas przypuszczono, że obraz namalował Giovanni Boltraffio^[2]. Uważano również, że w 1900 roku sprzedano kopię wykonanej przez Boltraffia kopii^[12].

W 1902 roku obraz zakupiła hrabina de Béhague. Kolejnymi właścicielami byli siostrzeniec hrabiny i jego syn^[5], markiz^[1] Jean Louis de Ganay^[5]. W 1958 roku obraz na aukcji w domu aukcyjnym Sotheby’s nabył sir Francis Cook^[1], który zapłacił za niego niecałe 100 dolarów^[12].

Od 2005 roku obraz był własnością marszanda Roberta Simona z Nowego Jorku^[13]. Obraz kupił za 10 tys. dolarów. Później obraz nabył Szwajcar Yves Bouvier^[14] za niecałe 80 milionów dolarów^[15]. Następnie Szwajcar sprzedał dzieło Rosjaninowi Dmitrijowi Rybołowlewowi^[14] za 127 milionów dolarów^[2]. 15 listopada 2017 roku obraz został wystawiony na aukcji przez ówczesnego właściciela, rosyjskiego miliardera, w nowojorskim domu aukcyjnym Christie’s^[14]. Został sprzedany za kwotę 400 mln dolarów (razem z premią dla sprzedającego w wysokości 50,3 mln dolarów)^[2], co czyni Zbawiciela świata dziełem sztuki sprzedanym za największą sumę w historii^[14]^[16].

Przez długi czas uważano, że obraz jest kopią pracy namalowanej przez Giovanniego Boltraffia, jednego z uczniów Leonarda. Podczas prac przygotowawczych do uruchomienia monograficznej wystawy prac Leonarda w National Portrait Gallery w Londynie organizatorzy zwrócili się do czterech włoskich specjalistów od malarstwa Leonarda da Vinci o ekspertyzę dotyczącą autorstwa pracy. Po odrestaurowaniu, usunięciu przeróbek i oczyszczeniu obrazu^[6] w lipcu 2011 roku ogłoszono, że obraz bezsprzecznie jest autorstwa Leonarda da Vinci, co spowodowało wzrost jego wartości do 120 milionów funtów^[1]. W 2021 roku kuratorzy muzeum Prado orzekli, że obraz nie został namalowany przez Leonarda^[17].

Po raz pierwszy obraz został wystawiony w okresie od 9 listopada 2011 do 5 lutego 2012 roku w ramach wystawy Leonardo da Vinci – malarz na dworze mediolańskim w London National Gallery^[6].

Obecnie obraz należy do księcia koronnego Arabii Saudyjskiej Muhammada ibn Salmana^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e To może być rekord świata. Da Vinci za 120 mln funtów. Tvn24.pl, 2011-07-03. [dostęp 2011-07-03]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Vezzosi 2019 ↓, s. 61.
↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 61, 63.
↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 64.
↑ ^a ^b ^c Salvator Mundi. lairweb.org.nz. [dostęp 2011-07-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Nieznany obraz Leonarda da Vinci będzie na wystawie w Londynie [online], Nowa Trybuna Opolska, 3 lipca 2011 [dostęp 2011-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-17] (pol.).
↑ Isaacson 2019 ↓, s. 472.
↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 63.
↑ ^a ^b ^c Isaacson 2019 ↓, s. 469.
↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 65.
↑ ^a ^b ^c ^d Salvator Mundi. Leonardo’s lost Painting?. Italian Renaissance Art.com. [dostęp 2011-07-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Isaacson 2019 ↓, s. 471.
↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 62.
↑ ^a ^b ^c ^d Najdroższy obraz świata, poszedł za 450 milionów dol. Tajemniczy kupiec nabył go przez telefon [online], Wiadomości – Gazeta.pl [dostęp 2017-11-16] (pol.).
↑ Isaacson 2019 ↓, s. 473.
↑ Leonardo Da Vinci’s Salvator Mundi Sold For More Than $450 Million, Breaking World Record.
↑ Najdroższy obraz świata to jednak nie dzieło Leonarda da Vinci? Jest decyzja. rp.pl, 2011-11-12. [dostęp 2023-10-20].

Bibliografia

Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.