Madonna z kądzielą (wł. Madonna dei Fusi, ang. Madonna of the Yarnwinder; w Polsce znana również pod nazwami Madonna z kołowrotkiem[1] lub Madonna z wrzecionem[2]) – obraz olejny ok. 1501 roku, namalowany przez Leonarda da Vinci. Znajduje się w zbiorach Scottish National Gallery[3].
Opis
Madonna z kądzielą przedstawia Madonnę siedzącą tak, jakby zabierania się do uwinięcia przędzy na kądziel. Dziecko opiera stopę o koszyk z przędzą i z kądzielą w rączkach. Kądziel ma kształt krzyża. Dziecko uważnie przypatruje się kądzieli, ściska je tak, jakby nie chciał go oddać matce[4]. Madonna obejmuje dziecko lewą ręką, prawą unosi w geście ochrony, jej spojrzenie wyraża miłość do syna. Dziecko nie dostrzega prawej dłoni matki Niebo jest rozświetlone, w tle znajduje się pejzaż górski[5].
Oryginalny obraz powstał w okresie, w którym Leonardo poświęcił niewiele czasu na malarstwo, skupiając swoją uwagę na studia (m.in. matematyczne)[5]. Obraz został zamówiony prawdopodobnie przez Florimunda Roberteta, sekretarza stanu króla Francji Ludwika XII, sprawującego władzę nad Mediolanem od 1499 roku[1][6][7]. Podczas prac nad Madonną z kądzielą Leonardo rezygnował z innych zamówień z powodu bliżej nieokreślonych zobowiązań wobec króla Francji[6]. O obrazie wspominał Pietro Novellara w piśmie do markizy MantuiIzabeli d’Este z dnia 14 kwietnia 1501 roku[a][9]. Podczas pobytu Leonarda w Mediolanie obraz oglądał król Ludwik XII, który zachwycony talentem Leonarda poprosił malarza, by ten nie opuszczał Mediolanu i namalował dla niego inne dzieło[10]. W liście Ludwika XII do florenckiej Signorii z 14 stycznia 1507 roku domaga się, by Leonardo nie opuszczał Mediolanu dopóki nie namaluje obrazu[11]. Prawdopodobnie opracował on ogólny projekt, zarys postaci i skałę na pierwszym planie[3].
W 1980 roku historyk sztuki Martin Kemp wykazał, że obraz jest dziełem Leonarda[12]. 27 sierpnia 2003 roku obraz należący wówczas do Waltera Francisza Johna Montagu Douglasa Scotta, 9. księcia Buccleuch został skradziony z jego zamku w Dumfries and Galloway, gdzie był udostępniony do zwiedzania[12][13]. Cztery lata później, w październiku 2007 roku, odnalazła go szkockapolicja[14].
Kopie
Obraz doczekał się kilkudziesięciu wersji wykonanych przez Leonarda lub jego uczniów i naśladowców[15]. Nadal są spory co do autorstwa poszczególnych wersji obrazu. Leonardo prawdopodobnie namalował wersje znane jako Madonna Buccleuch i Madonna Lansdowne[16]. Jeden z obrazów otrzymał król Francji w 1507 roku. Inną kopię obrazu posiadał Giacomo Caprotti[17].
Uwagi
↑Na podstawie tego pisma wiadomo, że obraz na zamówienie Robertreta[8].
