|
Województwo elbląskie
Województwo elbląskie – województwo w latach 1975–1998. Powstało na podstawie reformy podziału administracyjnego Polski dokonanego przez władze PRL. W wyniku tego z dotychczasowych 17 powstało 49 nowych województw, wśród nich także elbląskie. Stolicą województwa był Elbląg, największe miasto na tym terenie, ośrodek administracyjny i przemysłowy. W aktualnym podziale administracyjnym teren byłego elbląskiego znalazł się w granicach województw: pomorskiego – część zachodnia i warmińsko-mazurskiego – część wschodnia. Położenie geograficzneWojewództwo elbląskie było położone w północnej Polsce, graniczyło z[1]:
Położenie w porównaniu do poprzedniego podziału administracyjnegoTereny województwa elbląskiego znajdowały się przed 1975 w województwie gdańskim i olsztyńskim. Położenie w porównaniu do następnego podziału administracyjnegoReforma administracyjna z 1999 podzieliła województwo niemal na dwie równe części pomiędzy województwa warmińsko-mazurskie i pomorskie. W województwie warmińsko-mazurskim wraz ze stolicą województwa Elblągiem znalazły się północno-wschodnie: Pasłęk, Braniewo, Orneta oraz południowo-wschodnie: Susz i Kisielice, tereny dawnego regionu. Natomiast część zachodnia – pas powiatów nadwiślańskich: Kwidzyn, Sztum, Malbork, Nowy Dwór Gdański w tym obszar Żuław Wiślanych i cała morska linia brzegowa wraz z Mierzeją Wiślaną zostały przyłączone do województwa pomorskiego. Położenie na tle makro i mezoregionówWedług podziału na regiony fizycznogeograficzne Kondrackiego województwo elbląskie znajdowało się na terenie[2]:
DemografiaWojewództwo elbląskie zajmowało powierzchnię 6103 km², miało 486 000 mieszkańców (z czego 62,3% w miastach). Średnia gęstość zaludnienia wynosiła 80 osób/km² Miasta
Ludność 31.12.1998
Ludność w latach
Gminy i rejonyWojewództwo elbląskie w 1990 roku zostało podzielone na 4 rejony[7]:
GospodarkaRolnictwo i przemysł rolno-spożywczyUżytki rolne w latach 70. zajmowały 66% powierzchni województwa. Najbardziej urodzajnymi glebami województwa były mady rzeczne na Żuławach położonych w zachodniej części województwa. Najsłabsze gleby znajdowały się na mierzei. W centralnej i wschodniej części dominowały gleby brunatne wytworzone z glin lekkich i średnich. Na południu gleby brunatne utworzone z piasków słabogliniastych[8]. Głównymi uprawami były pszenica, jęczmień, buraki cukrowe, rzepak oraz rośliny strączkowe. Średnie plony czterech zbóż z ha wynosiły 38q i były o 40% wyższe niż średnia krajowa. Na mniej urodzajnych ziemiach dominowała hodowla, zwłaszcza bydła i trzody chlewnej[1]. Ze względu na rozwinięte rolnictwo, rozbudował się przemysł rolno-spożywczy, szczególnie cukrownie, mleczarnie, rzeźnie, browary[1]. Po transformacji ustrojowej wiele z zakładów upadło lub znacznie ograniczyło produkcję. Przemysł Województwo elbląskie miało charakter przemysłowo – rolniczy[1]. Głównym ośrodkiem przemysłowym była stolica województwa, w której znajdował się jedyny znaczący w gospodarce krajowej okręg przemysłowy. Podstawową gałęzią przemysłu rozwiniętą w Elblągu był przemysł elektromaszynowy. Głównym produktem były turbiny i turbozespoły oraz urządzenia okrętowe produkowane głównie dla stoczni zlokalizowanych w Trójmieście. Dość duże znaczenie miały również przemysł odzieżowy, spożywczy i drzewno-papierniczy. W Elblągu działała Elektrociepłownia Elbląg (dziś pod nazwą ENERGA Kogeneracja Sp. z o.o), opalana węglem kamiennym. Jednakże produkcja prądu w Elblągu nie odgrywała większej roli w gospodarce kraju[9]. Drugim po Elblągu, znacznie mniejszym ośrodkiem przemysłowym był Kwidzyn, jeden z najważniejszych w Polsce ośrodków przemysłu papierniczego i drzewnego. Mniejszymi ośrodkami przemysłowymi były Malbork, Orneta, Pasłęk i Prabuty[1]. Górnictwo i surowce mineralneTeren województwa jest ubogi w zasoby naturalne. Występują w niewielkich ilościach iły nad Zalewem Wiślanym oraz torfy w okolicy Pasłęka. Jednakże górnictwo nie odgrywało większej roli w gospodarce zarówno województwa, jak i gmin[1]. Transport   Transport drogowyW 1950 konwencja genewska ustaliła przebieg dróg europejskich. Przez teren województwa elbląskiego przechodziła wówczas trasa E81 łącząca Gdańsk z Warszawą. Trasa ta odpowiadała polskiej drodze krajowej nr 10 Warszawa – Gdańsk[10]. Plany Rządu z 1985 uwzględniały przebudowę tej trasy do standardu drogi ekspresowej[11]. Według planu rządowego z 1993 miała powstać droga ekspresowa z Elbląga do granicy państwa w Grzechotkach[12]. Transport kolejowyKolej normalnotorowaGęstość sieci kolejowej w województwie elbląskim w 1975 wynosiła 8,4 km na 100 km² i była wyższa niż średnia krajowa o 0,8 km. W 1989 gęstość sieci spadła do 8,1 i była tylko o 0,3 wyższa niż gęstość krajowa[13]. Województwo elbląskie było wśród nielicznych województw, w których wszystkie miasta były obsługiwane przez kolej[14]. Kolej wąskotorowaNa terenie Żuław Wiślanych przez cały okres istnienia województwa elbląskiego działa Żuławska Kolej Dojazdowa. Z racji tego, że część lewobrzeżną (czyli tę leżącą na terenie województwa gdańskiego) zamknięto w 1974, to w latach 1975–1998 cała sieć znajdowała się w województwie elbląskim. Kolej wąskotorowa przestała kursować w 1999, czyli już po reformie administracyjnej[15]. W 2002 reaktywowano przewozy turystyczne na niewielkim względem całości odcinku z Nowego Dworu do Sztutowa[16]. Żegluga śródlądowaWojewództwo elbląskie było istotnym ośrodkiem w żegludze śródlądowej. Unikatowe na skalę światową urządzenia hydrotechniczne umieszczone na Kanale Elbląskim są tego najlepszym przykładem. Infrastrukturę wodną uzupełniają port morski w Elblągu i 3 małe porty (Tolkmicko, Frombork i Krynica Morska). LotnictwoWojewództwo elbląskie nigdy nie posiadało infrastruktury lotniczej. Najbliższe lotniska międzynarodowe zlokalizowane były w Gdańsku-Rębiechowie (obecnie: Port lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy) oddalonym o 80 km i w Warszawie (Port Lotniczy Warszawa-Okęcie) 300 km od Elbląga. Na terenie województwa znajdowały się jedynie:
Komunikacja miejska Na terenie województwa w dwóch miastach działała komunikacja miejska: w Elblągu (tramwaje i autobusy) oraz w Malborku (autobusy). W latach 1975–1991 komunikacja miejska była organizowana przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Elblągu. WPK pełniło również funkcje przewoźnika w obu miastach. W 1991 r. WPK rozpadło się na spółki miejskie. W Elblągu w latach 1992–1993 doszło do kolejnych rozpadów, w wyniku których wydzielone zostały Zarząd Komunikacji Miejskiej w Elblągu zajmujący się organizacją przewozów oraz spółki zajmujące się tylko przewozem tramwajami i tylko przewozem autobusami[17]. Zobacz też
Przypisy
Information related to Województwo elbląskie |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
