Witryłów (w latach 1977–1981 Wietrzna) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Dydnia[4][5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Wieś leży na obszarze starego osadnictwa ruskiego, na lewym brzegu Sanu, przy ujściu potoku Witryłówka.
Części wsi
Integralne części wsi Witryłów[4][5]
SIMC |
Nazwa |
Rodzaj
|
0351165 |
Dział |
część wsi
|
0351171 |
Dzilec |
część wsi
|
0351188 |
Poręba |
część wsi
|
0351194 |
Rzeki nad Sanem |
część wsi
|
0351202 |
Rzeki pod Mordaniem |
część wsi
|
0351219 |
Zaciepłe |
część wsi
|
Historia
Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[6]. W 1794 r. właścicielem Witryłowa był Apolinary Dydyński, a w I poł. XIX w. Anna z Sękowskich Boguszowa, po której majątek ten przeszedł w 1845 na Gracjana Bogusza. W 1846 kupił te dobra Michał Falkowski. Kolejnymi właścicielami byli jego synowie, Melchior i Władysław Falkowscy. W 1885 Witryłów, przez Adelę 1 voto Falkowską, 2voto Kozłowską przeszedł na własność dr Jana Kozłowskiego. Od Kozłowskich kupił te dobra w 1906 Franciszek Trzciński herbu Rawicz. W 1920 majątek w Witryłowie kupili od Franciszka Trzcińskiego – dzieląc się tymi dobrami po połowie – bracia Franciszek Ksawery Dwernicki i Karol Wincenty Dwernicki[7]. W 1944 majątek przeszedł w wyniku reformy rolnej na rzecz Skarbu Państwa.
Wieś została spalona 10 września 1946 przez UPA sotnię „Kryłacza”[8].
Około godziny 23.30 od strony Sanu rozpoczął się napad bojówek UPA na Witryłów, a w jakiś czas później na Hłomczę i Łodzinę. Witryłów, dzięki zorganizowanej polskiej samoobronie, zdołał odeprzeć atak i nie został spalony w całości. Banderowcy spalili jednak 56 domów, oraz zabudowania gospodarcze w tym dwór Dwernickich. Zamordowano też w okrutny sposób 7 osób: Franciszkę Baran, Kazimierę Dzik, Antoniego Kozłowskiego, Adama Kurzacza, Tadeusza Pelca, Józefa Skrzypskiego i Marię Wituszyńską, kilkanaście osób zostało rannych[9].
-
Kładka wisząca nad Sanem – Witryłów -
Ulucz
-
Kapliczka
Zabytki
W Witryłowie znajdują się następujące zabytki[10]:
- drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła z roku 1812, obecnie kościół filialny pod tym samym wezwaniem w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Końskiem, w dekanacie Grabownica. Wewnątrz znajduje się cenny dwustronnie malowany krzyż procesyjny z XIX w.
- w 1939 r. we wsi znajdował się jeszcze dwór z lat trzydziestych XIX w. Dwór uległ częściowemu spaleniu w 1946 r. Pozostały po nim piwnice z 1828 r., a także resztki parku z kasztanowo-modrzewiową aleją i kilkoma starymi dębami.
- trzy murowane kapliczki z XIX w.
Ludzie związani z Witryłowem
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149001
- ↑ Raport o stanie Gminy Dydnia za 2020 r. [online], dydnia.bip.gov.pl [dostęp 2021-06-07] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1461 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
- ↑ Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo stanisławowskie, województwo lwowskie, opr. Tadeusz Epsztein i Sławomir Górzyński, Oficyna Wydawnicza „Blitz-Print, Warszawa 1990.
- ↑ W Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Rzeszów, prokuratorzy Marek Sowa, Marian Papiernik. Śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1945–1946 na szkodę ludności polskiej zamieszkałej na terenie Temeszowa, Ulucza, Witryłowa pow. Brzozów, tj. przestępstwa z art. 148 § 2 pkt 1, 2, i 4 oraz § 3 kk w zw. z art. 1 pkt 1 lit., podjęte 8 listopada 2000.
- ↑ Andrzej Romaniak, Prawda i Pamięć. 61. rocznica napadu UPA na Witryłów, Łodzinę i Hłomczę. 7 września 2007, esanok.
- ↑ Gmina dydnia – Zabytki. epodkarpacie.com. [dostęp 2011-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 lutego 2012)].
Linki zewnętrzne
Wsie |
|
---|
Osada |
|
---|
Osada leśna |
|
---|
Części wsi |
- Babińskie
- Bośnia
- Bucznik
- Dół
- Dział (Krzemienna)
- Dział (Niewistka)
- Dział (Obarzym)
- Dział (Witryłów)
- Dzilec
- Folwark
- Góra (Grabówka)
- Góra (Jabłonka)
- Huty
- Kamieniec
- Kąty
- Kiczórki
- Kopaniska
- Łaz (Obarzym)
- Łaz (Temeszów)
- Łazy
- Magierów
- Mała Strona
- Od Folwarku
- Od Lalina
- Poddoliny
- Popodwał
- Poręba
- Poręby
- Potoki
- Przedmieście
- Przylaski (Jabłonka)
- Przylaski (Niebocko)
- Rzeka
- Rzeki (Niebocko)
- Rzeki (Temeszów)
- Rzeki nad Sanem
- Rzeki pod Mordaniem
- Szum
- Wielka Strona
- Wypchaj
- Za Chomem
- Zaciepłe
|
---|
Przysiółek wsi |
|
---|
Uroczysko-dawna miejscowość |
|
---|