VIII Korpus Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego
Ten artykuł dotyczy VIII Korpusu Wielkiej Armii w 1813 roku. Zobacz też: VIII Korpus Wielkiej Armii - całą historię VIII Korpusu WA w latach 1805-1813.
Mimo totalnej klęski Napoleona w wyprawie moskiewskiej książę Poniatowski przystąpił do odtwarzania armii. Stosując metody kościuszkowskie: intensywny pobór dymowy i wcielając bataliony gwardii narodowej do pułków liniowych uzyskał doskonałe efekty. Stary żołnierz tworzył doskonałe kadry, a rekrut prędko stawał się starym żołnierzem.
Orde de Bataille w przededniu bitwy pod Lipskiem
dowódca - generał (od 16 X - marszałek Francji) ks. Józef Poniatowski
Wraz ze służbami korpus liczył ok. 10 000 i 36 dział.
Działania zbrojne
Napoleon i ks. Józef Poniatowski pod Lipskiem, obraz Suchodolskiego.
7 maja VIII Korpus opuszcza kraj i udaje się ku Wielkiej Armii. Gen. Michał Sokolnicki spóźnia się z wezwaniem Napoleona (12 maja), by na tyłach przeciwnika prowadzić działania partyzanckie. Sławetne słowa "Idę do Polski i dla Polski, tam się mają połączyć ze mną Polacy..." nigdy nie urzeczywistniły się. Książę Poniatowski kontynuował swój marsz do Saksonii.
W kampanii jesiennej (saksońskiej) korpus walczy początkowo pod Ebersdorf i Löbau.
Wykonuje zawsze zadania samodzielnie. używany jest do działań dywersyjnych, przesłaniania działań sił głównej, wiązania i zatrzymywania przeważających sił przeciwnika. Działania sprzymierzonych sił austriacko-rosyjskich, na odcinku zajmowanym przez korpus, były jedynie pozorowaniem kierunku głównego uderzenia, które nastąpiło w rzeczywistości kilkadziesiąt kilometrów na zachód - bezpośrednio na Drezno. Tam w bitwie rozegranej 26 i 27 sierpnia Napoleon pobił armię sprzymierzonych. Korpus polski stał nadal w rejonie Żytawy strzegąc przejść przez góry między Czechami a Saksonią, ubezpieczając od południa zgrupowane w Saksonii korpusy francuskie
Plan bitwy – 16 października 1813
Bitwa pod Lipskiem
Bitwa pod LipskiemŚmierć ks. Poniatowskiego w Elsterze
Dla wojsk Korpusu bitwa pod Lipskiem rozpoczęła się 16 października w godzinach rannych. Na wieś Markkleeberg ruszyło sześć pułków sprzymierzonych. Naprzeciw nich stanęła dywizja generała Krasińskiego. Po zaciętych walkach zatrzymała ona natarcie Austriaków.
Nad rzeką Pleisse walczyła dywizja gen. Kamienieckiego. I tu nie osiągnął przeciwnik żadnych decydujących sukcesów.
Trzeci dzień bitwy, 18 października, miał przynieść rozstrzygnięcie.
O 10 rano wzmógł się nacisk nieprzyjaciela na odcinku VIII Korpusu koło Probstheide. Walczyli tu, obok Poniatowskiego marszałkowie Augereau i Oudinot. Dywizja Krasińskiego, dywizja konna Sokolnickiego, batalion Kurcyusza i w tym dniu biły się dzielnie nieustannie kontratakując silniejszego liczebnie przeciwnika.
Walki rozegrane 19 października były najprawdopodobniej najkrwawszymi w dziejach korpusu.
Oddziały Korpusu i wojska marszałka Macdonalda odpierały główne uderzenie nieprzyjaciela i osłaniały odwrót Wielkiej Armii na zachód. W bojach tych VIII Korpus znów poniósł ciężkie straty broniąc zaciekle odcinka Dölitz-Probsthejde. Jednak zbyt wczesne zniszczenie mostu na Elsterze spowodowało zgubę wielu oddziałów. W rzece znalazł również śmierć książę Józef Poniatowski, wódz naczelny Wojska Polskiego i jedyny obcokrajowiec w randze marszałka Francji.
