W miejscu dzisiejszego początku ulicy znajdowały się wały obronne po wschodniej stronie Ostrowa Tumskiego[7]. Następnie powstała tu droga od obszaru współczesnego placu Katedralnego, przy czym nie jest znany czas jej powstania[2]. Oddzielała ona Brygidzin od Zatumia[1]. Natomiast pierwszą nazwę ulica – jako całość obejmująca także dwie inne współczesne ulice – otrzymała w 1824 roku kiedy wytyczono i uregulowano pierwszy jej odcinek[1][2]. Byłą to droga bez nawierzchnibrukowej, obsadzona topolami, jeszcze do lat 30. XX wieku. Jej pełna zabudowa pojawiła się u schyłku XIX wieku[2]. Zabudowa pierzei północnej powstała w latach 60. XIX wieku, a pierzei południowej w latach 70. XIX[1]. Do około 1874 r. skrzyżowanie z dzisiejszą ulicą Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Benedyktyńską nie miało drogi biegnącej na południe, bowiem od ulicy biegła jedynie droga w kierunku północnym do współczesnej ulicy Henryka Sienkiewicza. Dopiero około tego roku przedłużono ją kierunku Odry po wybudowaniu w 1875 roku mostu (w miejscu dzisiejszego Mostu Pokoju)[8][9][10].
Podczas działań wojennych jakie były prowadzone w czasie oblężenia Wrocławia z 1945 roku ulica i zabudowa doznały znacznych zniszczeń. Zachowały się tylko domy o numerach od 2 do 8 i narożna kamienica przy placu Katedralnym 12[1][2].
Nazwa
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy własne:
Kleine Scheitniger Strasse, do 1915 r.[1][3] (Małoszczytnicka[2])
Prälatenweg, od 1915 r. do 1945 r.[1][3] (Prałacka[2])
ulica Prałacka, od 1945 r. do 30.05.1989 r.[1][2][3]
Nazwa pierwotna Kleine Scheitniger Strasse (Małoszczytnicka), nawiązuje do nazwy pobliskiej ulicy Kardynała Bolesława Kominka, która nosiła wówczas nazwę Scheitniger Strasse (Szczytnicka). Obie nazwy dotyczyło osiedla Szczytniki – Scheitnig[2][3][11]. Była to ówcześnie wspólna nazwa (Kleine Scheitniger Strasse) także dla znajdujących się po przeciwnej stronie ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego ulic: Benedyktyńskiej i Ładnej. Odrębne nazwy dla tych ulic nadano w 1915 roku[2][3][12][13]. Natomiast późniejsze obie nazwy z lat 1915–1945 i 1945-1989 nawiązują do słowa prałat: Prälat w języku niemieckim oznacza właśnie prałata[2][3]. Współczesna nazwa została nadana przez Miejską Radę Narodową uchwałą nr VI/36/89 z 30.05.1989 r.[4]
Początek ulicy znajduje się przy placu Katedralnym. W tym miejscu znajduje się na placu skwer. Pierzeja południowo-wschodnia obejmuje zachowany budynek z XIX wieku położony przy placu Katedralnym 12 i dalej wolny teren przeznaczony pod zabudowę. Dla tego obszaru przewidziano przede wszystkim szeroko pojętą funkcję usługową związaną z turystyką, administracją, kulturą oraz apartamentami, z możliwością zabudowy całego kwartału, zawartego pomiędzy ulicami: Kardynała Bolesława Kominka, Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Kardynała Augusta Hlonda, po jego obrysie zabudową ciągłą w połączeniu z już istniejącą zabudową przy placu Katedralnym. Na pierzeję północną natomiast składa się w jej początku ciąg kamienic z drugiej połowy XIX wieku pod numerami do 2 do 8, a dalej ogrodzony teren Ogrodu Botanicznego[1][2][5][17][18], przy czym na pewnym odcinku dopuszcza się nową zabudowę powiązaną z już istniejącą[18].
Ochrona i zabytki
Obszar, na którym położona jest ulica Kardynała Augusta Hlonda podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowa Tumskiego i wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 195 z 15.02.1962 r. oraz A/678/213 z 12.05.1967 r.[19][20] Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[21][22]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[23].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
↑ZDiUM w swoim zestawieniu podaje, że ulica biegnie od ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego do placu Katedralnego. Jednak nie jest to zgodne z numeracją porządkową budynków przy tej ulicy. Zgodnie z tą numeracją ulica bierze swój początek przy placu Katedralnym i biegnie w kierunku ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego[4][5].
↑"Nr" w tabeli zabytków oznacza numer budynku w rejestrze budynków, odpowiadający także pocztowemu numerowi adresowemu.
↑„Nr rej.” w tabeli zabytków oznacza numer i datę wpisu w rejestrze zabytków. Skróty: mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, GEZ – Gminna Ewidencja Zabytków.
Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Iwanska, sporządziła Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 9 kwietnia 2018 [dostęp 2018-05-14](pol.).
