PROFILPELAJAR.COM

Trzęsak
	; Trzęsak pomarańczowożółty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	Tremellomycetes
Rząd	trzęsakowce
Rodzina	trzęsakowate
Rodzaj	trzęsak
	Nazwa systematyczna
	Tremella Pers.; Neues Mag. Bot. 1: 111 (1794)
	Typ nomenklatoryczny
	Tremella mesenterica Pers.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tremella Pers. (trzęsak) – rodzaj grzybów z rodziny trzęsakowatych (Tremellaceae)^[1]. W Europie występuje około 25 gatunków, w Polsce kilkanaście.

Charakterystyka

Niektóre gatunki to nadrzewne grzyby saprotroficzne porastające drewno, przeważnie opadłe gałęzie^[2], ale większość to grzyby nagrzybne i grzyby naporostowe^[3].

Owocniki klapowane, kuliste, nieregularnie kępiaste, fałdzisto powyginane, kryzowate, często przypominające zwoje mózgowe, szeroko przyrośnięte do podstawy. Grzyby tremelloidalne o konsystencji przejściowo miękkawo-galaretowatej, rzadko z twardym miąższem, po zaschnięciu stają się rogowate. Cała powierzchnia pokryta hymenium. Trzęsak listkowaty (Tremella foliacea) może mieć nawet 20 cm średnicy, ale większość tych grzybów jest raczej mała (kilka cm). Grzybnia w stanie wilgotnym jest błyszcząca i gładka^[2].

Charakterystyczna jest zdolność trzęsaków do kurczenia się podczas wysychania i ponownego pęcznienia przy dostatecznej wilgotności. Niektóre gatunki w ogóle nie wytwarzają owocników, lecz występują w owocnikach innych grzybów w postaci strzępek grzybni i podstawek. Dzięki jaskrawym kolorom łatwo te grzyby rozpoznać^[2].

Miąższ galaretowaty w różnych kolorach, miękki i przeświecający, z wiekiem rozpływa się w bezkształtną masę. Wysyp zarodników biały, nieamyloidalny. Zarodniki okrągławo-eliptyczne, gładkie, bez pory rostkowej. Podstawki podzielone wzdłuż przegrodami, z czterema palcowatymi sterygmami^[2]. Często występuje stadium bezpłciowe (anamorfa), u którego komórki konidiotwórcze wytwarzają pojedyncze konidia, konidia w wiązkach lub asterokonidia^[3].

Powodują białą zgniliznę drewna. Głównie spotyka się je na martwym drewnie drzew liściastych (np. buka, klonu, brzozy, czeremchy), ale także na iglastych. Mogą także pasożytować na innych grzybach (np. trzęsak mózgowaty (Tremella encephala) jest pasożytem grzybni skórnika krwawiącego (Stereum sanguinolentum), z którym współwystępuje na martwym drewnie drzew iglastych – najczęściej na niezbyt grubych gałęziach sosnowych). Owocniki pojawiają się przez cały rok, najczęściej w okresach wilgotnych, na jesieni, w zimie i wiosną^[2].

Trzęsaki są nieszkodliwe, jednak uważane są za niejadalne. Nie odznaczają się żadnym smakiem ani zapachem, poza tym ich galaretowata konsystencja nie zachęca do konsumpcji^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tremellaceae, Tremellales, Incertae sedis, Tremellomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy naukowe: Dermatangium, Encephalium, Epidochium Fr., Gelatina Raf., Gyraria Nees, Hepataria Raf., Hormomyces Bonord., Lindauopsis Zahlbr., Nakaiomyces Kobayasi, Tremella Dill. ex L., Tremella^[4].

Polską nazwę podał K. Zaleski ze współautorami w 1948 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był też jako trzęsidło, móżdżak i kisielec^[5].

Gatunki występujące w Polsce

Tremella cladoniae Diederich & M.S. Christ. 1996 – trzęsak chrobotkowy
Tremella coppinsii Diederich & G. Marson 1988^[6]
Tremella encephala Willd. 1785 – trzęsak mózgowaty
Tremella exigua Desm. 1847 – trzęsak czarnozielony
Tremella globispora D.A. Reid 1970 – trzęsak kulistozarodnikowy
Tremella hypocenomyces Diederich 1996^[6]
Tremella hypogymniae Diederich & M.S. Christ. 1996 – trzęsak pustułkowy
Tremella indecorata Sommerf. 1826 – trzęsak szpetny
Tremella lichenicola Diederich 1986 – trzęsak naporostowy. t. grzybikowy
Tremella mesenterica Retz. 1769 – trzęsak pomarańczowożółty
Tremella moriformis Berk. 1836 – trzęsak morwowaty
Tremella obscura (L.S. Olive) M.P. Christ. 1954 – trzęsak łzawnikowy
Tremella phaeophysciae Diederich & M.S. Christ. 1996 – trzęsak orzastowy
Tremella ramalinae Diederich 1996 – trzęsak odnożycowy
Tremella versicolor Berk. & Broome 1854^[6]
Tremella virescens Schumach. 1803 – trzęsak zieleniejący^[7]

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum. Wykaz gatunków i nazwy polskie według W. Wojewody^[5], W. Fałtynowicza^[8] i innych^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2022-11-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ ^a ^b PaulP. Diederich PaulP. i inni, Flora of Lichenicolous Fungi. Volume 1 · Basidiomycota, Luksemburg: National Museum of Natural History, 2022, s. 131, ISBN 978-2-919877-26-3 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 654–658, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d Taksony z referencjami w bibliografii grzybowej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-05-22] (pol.).
↑ Według Index Fungorum gatunek niepewny.
↑ WiesławW. Fałtynowicz WiesławW., Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, s. 314–315, ISBN 83-89648-06-7 .