Strzepcz

Strzepcz
wieś
Ilustracja
miejscowość z lotu ptaka
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

wejherowski

Gmina

Linia

Liczba ludności (2021)

981[2][3]

Strefa numeracyjna

58

Kod pocztowy

84-222[4]

Tablice rejestracyjne

GWE

SIMC

0165681

Położenie na mapie gminy Linia
Mapa konturowa gminy Linia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Strzepcz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Strzepcz”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Strzepcz”
Położenie na mapie powiatu wejherowskiego
Mapa konturowa powiatu wejherowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Strzepcz”
Ziemia54°27′21″N 18°01′23″E/54,455833 18,023056[1]

Strzepcz (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Strzépcz) – wieś kaszubska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim, w gminie Linia[5][6].

Wieś leży na Pojezierzu Kaszubskim, na północnym skraju kompleksu Lasów Mirachowskich i nad jeziorem Strzepcz w zasięgu „Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Łeby”.

Strzepcz jest siedzibą sołectwa Strzepcz, w którego skład wchodzą również Dargolewo, Głodnica i Zielony Dwór. W Strzepczu znajduje się parafia św. Marii Magdaleny należąca do dekanatu Sierakowice w diecezji pelplińskiej.

Hieronim Derdowski wspomniał o Strzepczu w swoim poemacie O Panu Czorlińścim co do Pucka po sece jachoł.

Wieś królewska w starostwie mirachowskim w województwie pomorskim w II połowie XVI wieku[7].

Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Strzepcz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

16 czerwca 2013 Strzepcz wraz z tutejszą parafią obchodził 700-lecie istnienia[8].

W miejscowości znajduje się jedna z 13 figur szlaku turystycznego „Poczuj kaszubskiego ducha” – wykonana przez Jana Redźkę na podstawie opracowania „Bogowie i duchy naszych przodków. Przyczynek do kaszubskiej mitologii” Aleksandra Labudy rzeźba przedstawiająca wąsatego kaszubskiego demona zwanego Grzenia, opiekuna sennych marzeń[9].

Przez wieś kursują linie autobusowe PKS Gdynia. Zapewniają dojazd do m.in. Wejherowa czy Lęborka, a także pobliskich wsi[10][11][12][13][14]. Dodatkowo, od 10 stycznia 2022 przez Strzepcz kursowały linie autobusowe 51 i 52 obsługiwane przez Gryf Kartuzy[15]. Obie linie zostały zawieszone niedługo później, wraz ze wszystkimi pozostałymi liniami Gryf Kartuzy kursujące przez gminę Linia (z wyjątkiem linii 4)[16].

Do sierpnia 2012 roku istniało tutaj Kaszubskie Liceum Ogólnokształcące. Przestało ono istnieć ze względu na brak chętnych[17]. Zamiast tego, od 3 września 2012 roku w tym samym miejscu funkcjonuje Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy, przystosowany dla dzieci i młodzieży z głębszą i głęboką niepełnosprawnością intelektualną[18][19].

We wsi mieści się Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Specjalnych[20].

We wsi istnieje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, znajdujący się przy ul. księdza Józefa Rotty[21].

W latach 2017 i 2021 we wsi odbyły się wyścigi kolarskie Cyklo[22].

We wsi odbywa się coroczny Ogólnopolski Festiwal Pieśni Religijnej "Pater Noster"[23].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Strzepcz[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0165698 Dargolewo część wsi
0165706 Głodnica część wsi
0165712 Zielony Dwór część wsi

Historia

Pierwsza wzmianka wsi pochodzi z 11 czerwca 1314 roku, kiedy to wieś nazywała się Scherpzig. W tym samym roku powstała parafia[24][25]. Nazwa wsi póżniej zmieniła się na Schreptz[26]. Nazwa Strzepcz pojawiła się po raz pierwszy w 1534 roku[27].

W okolicy wsi, w rejonie Góry Szubieniczej (Galgenberg) odnaleziono liczne popielnice grobowe. Od 1594 r. odbywały się tutaj sejmiki powiatu mirachowskiego[25]. Do 1864 r. kościół w Sianowie był filią Strzepcza.

Od 1757 roku istniał szpital (przytułek) dla ubogich przy kościele, fundowany przez Przebendowskiego. Budynek został rozebrany po II wojnie światowej[27].

W 1821 roku wybudowany został nowy kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Został on zniszczony w czasie II wojny światowej[26].

Pod koniec XIX wieku wieś liczyła 506 mieszkańców (w tym 491 katolików, 9 ewangelików i 6 osób wyznania mojżeszowego) i jej obszar wynosił 1045 ha. Istniało wówczas 61 domów[27][26].

Szkoła została wybudowana pod koniec XIX wieku[17]. Patronem szkoły jest Aleksander Labuda[28].

Podczas zaboru pruskiego wieś nosiła nazwę niemiecką Strepsch. Podczas okupacji niemieckiej nazwa Strepsch w 1942 została przez nazistowskich niemieckich propagandystów (w ramach szerokiej akcji odkaszubiania i odpolszczania nazw niemieckiego lebensraumu) zweryfikowana jako zbyt kaszubska i przemianowana na nowo wymyśloną i bardziej niemiecką – Streep[29] albo Strepe[26].

W czasach okupacji niemieckiej miała tu miejsce akcja pacyfikacyjna gestapo mająca na celu zatrzymanie ludności udzielającej pomocy partyzantom Gryfa Pomorskiego. Na miejscowym cmentarzu znajdują się groby 80 zamordowanych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof.

W 1948 roku, po wybudowaniu nowego kościoła, stary kościół został rozebrany[26].

16 marca 1948 roku w Strzepczu powstała pierwsza biblioteka gminna. Do 31 stycznia 1999 roku siedzibą biblioteki był lokal przy obecnej ulicy ks. Józefa Rotty. Biblioteka została przeniesiona do budynku Kaszubskiego Liceum Ogólnokształcącego, a w lipcu 2000 - do lokalu w Szkole Podstawowej i Gimnazjum. Biblioteka istnieje do dziś[18].

24 września 2024 roku odbyło się upamiętnienie Bolesława Formeli z okazji 80. rocznicy jego śmierci[30].

16 październka 2024 roku na terenie Ośrodka Szkolenia Poligonowego Wojsk Specjalnych doszło do przedwczesnego wybuchu amunicji w trakcie szkolenia z użyciem moździerza, co doprowadziło do poszkodowania czterech żołnierzy Wojsk Specjalnych. Dwóch z żołnierzy trafiło do szpitala w Lęborku, a dwóch pozostałych - do szpitala w Wejherowie[31][32].

Zobacz też

Diabelski Kamień w rezerwacie „Żurawie Błota”

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 132464
  2. Wieś Strzepcz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-05-30], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-06-01].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1214 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. a b GUS. Rejestr TERYT
  7. Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 94.
  8. 700 Lat Strzepcz - naszemiasto.pl [online], wejherowo.naszemiasto.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-07] (pol.).
  9. Dorota Karaś, Kaszubi przeciwni pogańskim rzeźbom [online], trojmiasto.wyborcza.pl, 20 lutego 2020 [dostęp 2024-09-04] (pol.).
  10. Rozkład jazdy - PKS GDYNIA [online], www.pksgdynia.pl [dostęp 2024-04-02].
  11. Rozkład jazdy - PKS GDYNIA [online], www.pksgdynia.pl [dostęp 2024-04-02].
  12. Rozkład jazdy - PKS GDYNIA [online], www.pksgdynia.pl [dostęp 2023-12-20].
  13. Rozkład jazdy - PKS GDYNIA [online], www.pksgdynia.pl [dostęp 2023-12-20].
  14. Rozkład jazdy - PKS GDYNIA [online], www.pksgdynia.pl [dostęp 2023-12-20].
  15. Beznazwy-1 - PKSG_Gmina_Linia-szkolne_2022 [online], Gryf Kartuzy, 10 stycznia 2022 [dostęp 2024-11-30] (pol.).
  16. Strona główna - Przewozy Autobusowe Gryf sp. z o.o. s.k. [online], web.archive.org, 17 marca 2022 [dostęp 2024-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-17].
  17. a b Redakcja, Strzepcz: "Szkoła widmo" bez uczniów [online], Dziennik Bałtycki, 13 września 2011 [dostęp 2024-01-15] (pol.).
  18. a b O bibliotece | Biblioteka Publiczna Gminy Linia [online], www.bpgl.pl [dostęp 2024-01-15].
  19. OREW w Strzepczu – Kaszubska Fundacja Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych "Podaruj trochę słońca" [online], podarujtrocheslonca.pl [dostęp 2024-09-04].
  20. Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Specjalnych | Strzepcz [online], facebook.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  21. Służba zdrowia - Urząd Gminy Linia [online], www.gminalinia.com.pl [dostęp 2024-01-15] (pol.).
  22. Cyklo Strzepcz | Cyklo [online], cyklo.info.pl [dostęp 2024-09-04].
  23. Pater Noster – Ogólnopolski Festiwal Pieśni Religijnej [online] [dostęp 2024-11-12] (pol.).
  24. O parafii - Parafia p.w. Św. Marii Magdaleny w Strzepczu od 1314 [online], Parafia p.w. Św. Marii Magdaleny [dostęp 2024-01-15] (pol.).
  25. a b Historia przed 1939 - Parafia p.w. Św. Marii Magdaleny w Strzepczu od 1314 [online], Parafia p.w. Św. Marii Magdaleny [dostęp 2024-01-15] (pol.).
  26. a b c d e Nina Herzberg-Zielezińska, Dwór Strzepcz [online], Dwory i Pałace Polski dipp.info.pl [dostęp 2024-11-12] (pol.).
  27. a b c Sołectwo Strzepcz - Urząd Gminy Linia [online], www.gminalinia.com.pl [dostęp 2024-01-15] (pol.).
  28. Szkoła Podstawowa – im. Aleksandra Labudy w Strzepczu [online] [dostęp 2024-09-04] (pol.).
  29. Familienforschung in Westpreußen. [dostęp 2015-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-16)]. (niem.).
  30. Upamiętnienie Bolesława Formeli - Strzepcz, 24 września 2024 [online], IPN, 24 września 2024 [dostęp 2024-11-12] (pol.).
  31. Czterech żołnierzy poszkodowanych. "Doszło do przedwczesnego wybuchu amunicji" [online], TVN24, 16 października 2024 [dostęp 2024-11-12] (pol.).
  32. Wypadek na poligonie: Przedwczesny wybuch. Są ranni żołnierze [online], PolsatNews.pl, 16 października 2024 [dostęp 2024-11-12] (pol.).

Linki zewnętrzne