Sowica ciemnolica

Sowica ciemnolica
Ninox novaeseelandiae[1]
(J. F. Gmelin, 1788)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sowy

Rodzina

puszczykowate

Podrodzina

sowice

Rodzaj

Ninox

Gatunek

sowica ciemnolica

Synonimy
  • Strix novaeseelandiae J. F. Gmelin, 1788[1]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Sowica ciemnolica[3], w jęz. maoryskim: ruru (Ninox novaeseelandiae) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Występuje w całej Nowej Zelandii, na Tasmanii, wyspach Cieśniny Bassa i Norfolku. Gatunek nie jest zagrożony.

Jedna z wielu jej nazw w języku angielskim, „boobook”, odnosi się do wydawanego przez nią charakterystycznego, dwutonowego dźwięku. Innym dźwiękiem wydawanym przez sowicę ciemnolicą jest niskie, powtarzalne i monotonne mor-mor-mor. Stąd pochodzi inna potoczna nazwa w języku angielskim: „morepork”[4].

Systematyka

Podgatunek N. n. albaria na ilustracji z The Birds of Australia (1910–28)

W starszym ujęciu systematycznym do N. novaeseelandiae zaliczano uznawaną obecnie za osobny gatunek sowicę australijską (N. boobook)[5], która obejmuje 8 podgatunków zamieszkujących kontynentalną Australię, południową część Nowej Gwinei i Małe Wyspy Sundajskie[6].

Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 4 podgatunki podgatunki sowicy ciemnolicej[6][1]. Autorzy Handbook of the Birds of the World również wyróżnili 4 podgatunki (3 żyjące i 1 wymarły – N. n. albaria)[5]. Niektórzy autorzy, jak Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) czy polscy autorzy Kompletnej listy ptaków świata, podnoszą jeden z tych podgatunków – sowicę tasmańską (N. n. leucopsis) – do rangi osobnego gatunku[3][7].

Wyróżniane podgatunki
sowica ciemnolica
N. n. novaeseelandiae
(J. F. Gmelin, 1788)
 Podgatunek nominatywny. Występuje na obu wyspach głównych Nowej Zelandii: Północnej i Południowej oraz na otaczających je mniejszych wyspach[8].
sowica wyspowa
N. n. albaria
E. P. Ramsay, 1888
 Wyspa Lord Howe na Morzu Tasmana[9].
Ubarwienie upierzenia jest jaśniejsze od innych podgatunków, biało nakrapiane[10]. Mniejszy od podgatunków z kontynentalnej Australii, ale większy od podgatunku nominatywnego i N. n. undulata[11]. Podgatunek wyginął w XX w.[12]
sowica tasmańska
N. n. leucopsis
(Gould, 1838)
 Niewiele o nim wiadomo. Występuje na Tasmanii oraz na wyspach Cieśniny Bassa[8]
sowica kukułcza
N. n. undulata
(Latham, 1802)
 Wyspa Norfolk[8]. Jest mniejsza, ciemniejsza, bardziej czerwonawa i z większą liczbą nakrapianych plam niż podgatunki australijskie[13]. Podgatunek uważany za wymarły[12].

Morfologia

Długość ciała 29 cm, masa ciała samców 156 g, samic 170 g[8]. Upierzenie ciemne, czerwonawo-brązowe, z płowymi pasami w górnej części ciała[8][4]. Żółte lub żółtawo-brązowe nogi są opierzone, z gołymi palcami[4]. Szlara szarawo-biała z białymi lub czerwono-brązowymi brwiami[8].

Dieta

Sowica ciemnolica jest drapieżnikiem. Do jej pożywienia zalicza się owady, pająki, jaszczurki, płazy oraz małe i średniej wielkości ssaki, a także inne ptaki i młode pałanki wędrowne (Pseudocheirus peregrinus)[8][14]. Prowadzą nocny tryb życia, choć polują głównie o zmierzchu[14].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje sowicę ciemnolicą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[2]. Tę samą kategorię otrzymała sowica tasmańska, uznawana przez IUCN za osobny gatunek[7].

Podgatunek N. n. albaria z wyspy Lord Howe wyginął w XX w.

Populacja endemicznego dla wyspy Norfolk podgatunku N. n. undulata w latach 80. XX w. zmalała do zaledwie jednej samicy. W 1989 udało się ją z powodzeniem skrzyżować z samcem introdukowanej na wyspę populacji podgatunku N. n. novaeseelandiae. Owa samica po raz ostatni była obserwowana w 1996, a tym samym czysta genetycznie populacja N. n. undulata wymarła i spotykane są jedynie hybrydy[15].

Przypisy

  1. ↑ a b c Ninox novaeseelandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-08-04] (ang.).
  2. ↑ a b Ninox novaeseelandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ieraglaucinae Bonaparte, 1854 - sowice (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-04].
  4. ↑ a b c Konig, C. and Weick, F.: Owls of the World. Second Edition. New Haven, Connecticut: Yale University Press, 2008. ISBN 978-0-300-14227-3.
  5. ↑ a b Morepork (Ninox novaeseelandiae). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-19)]. (ang.).
  6. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-04]. (ang.).
  7. ↑ a b BirdLife International, Ninox leucopsis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-04] (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g P. D. Olsen: Family Strigidae (Typical Owls). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 232. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
  9. ↑ Etheridge, R.. The general zoology of Lord Howe Island. „Australian Museum Memoirs”. 2, s. 3–42, 1889. 
  10. ↑ Higgins (ed.) 1999 ↓, s. 873.
  11. ↑ Higgins (ed.) 1999 ↓, s. 870.
  12. ↑ a b Garnett i Crowley 2000 ↓, s. 365.
  13. ↑ Higgins (ed.) 1999 ↓, s. 853.
  14. ↑ a b Newton, I., Kavanagh, R., Olsen, J. and Taylor, I.: Ecology and Conservation of Owls. Collingwood, Australia: CSIRO Publishing, 2002. ISBN 978-0-643-06988-6.
  15. ↑ Conservation Advice. Ninox novaeseelandiae undulata Norfolk Island boobook owl. Threatened Species Scientific Committee, 2016. [dostęp 2020-08-04]. (ang.).

Bibliografia

  • Stephen T. Garnett, Gabriel M. Crowley: The Action Plan for Australian Birds 2000. Canberra: Environment Australia, 2000. ISBN 0-642-54683-5. (ang.).
  • P.J. Higgins (ed.): Handbook of Australian, New Zealand Antarctic birds. T. Volume 4: Parrots to Dollarbird. Melbourne: Oxford University Press, 1999. ISBN 0-19-553071-3. (ang.).

Linki zewnętrzne