Skotniki

wieś
XVIII-wieczny dwór w Skotnikach
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	sandomierski
Gmina	Samborzec
Liczba ludności (2011)	478[2][3]
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	27-650[4]
Tablice rejestracyjne	TSA
SIMC	0807056[5]
Położenie na mapie gminy Samborzec Skotniki
Położenie na mapie Polski Skotniki
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Skotniki
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego Skotniki
50°36′41″N 21°38′25″E/50,611389 21,640278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Skotniki – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, w gminie Samborzec^[5][6].

Miejscowa ludność katolicka przynależy do Parafii św. Jana Chrzciciela w Skotnikach^[7].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.

Przez wieś przechodzi zielony szlak rowerowy z Sandomierza do Ujazdu.

We wsi znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, której prezesem był Feliks Piotrowski. Wchodzi ona w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG)^[8].

Skotniki powstały prawdopodobnie za czasów panowania Mieszka I lub Bolesława Chrobrego^{[potrzebny przypis]}, ponieważ w tym właśnie okresie zakładano tzw. osady służebne, które miały na celu dostarczanie różnorodnych usług czy też towarów do grodu książęcego. Sama nazwa „skotnik” oznacza wygon dla bydła. W związku z powyższym osada ta zajmowała się hodowlą bydła.

W 1167 r. księżniczka Wierzchosława, córka księcia nowogrodzkiego Wsiewołoda Mścisławowicza^[9], żona księcia Bolesława Kędzierzawego przekazała osadę krakowskiej kapitule.

Około 1276 r. w Skotnikach urodził się Jarosław Bogoria Skotnicki późniejszy arcybiskup gnieźnieński i zaufany doradca króla Kazimierza Wielkiego. Jego pradziadkiem był komes Mikołaj Bogoria, fundator w 1185 roku pobliskiego opactwa cystersów w Koprzywnicy. W lipcu 1279 wieś "Scotenik" wymienił biskup firmański Filip de Casate, w latach 1278-1282 legat papieski na Węgrzech i w Polsce^[10], w łacińskim dokumencie wystawionym w Budzie na Węgrzech, który potwierdzał opatowi klasztoru cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny z szeregu polskich wsi, w tym między innymi ze Skotnik^[11].

W latach czterdziestych XIV wieku rozpoczęto budowę kościoła w Skotnikach. Jego fundatorem był Jarosław Bogoria Skotnicki. W 1376 r. wdowa po Pawle Skotnickim prowadziła spór z klasztorem w Koprzywnicy o wystawienie młyna nad Koprzywianką. W Skotnikach miał przebywać król Kazimierz Wielki, który dość długo czekał w miejscowym dworze na podanie obiadu. Zniecierpliwiony tą zwłoką zapytał o przyczynę – odpowiedziano mu, że Skotniki nie mają bieżącej wody i muszą po nią posyłać aż do rzeki Koprzywianki. Wskutek tego król wydał przywilej pozwalający sprowadzać wodę kanałami z rzeki.

Majątek w Skotnikach (i sąsiadującej Bogorii Skotnickiej) był własnością rodziny Bogoriów Skotnickich od XII wieku (okres fundacji opactwa koprzywnickiego w 1185 r.) do reformy rolnej w 1944 r. Dwór obronny wraz z parkiem został odzyskany w 1997 r. przez Maksymiliana Skotnickiego – syna ostatniego prywatnego właściciela majątku.

W Skotnikach 13 stycznia 1894 r. przyszedł na świat Stanisław Grzmot-Skotnicki – żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego, generał brygady Wojska Polskiego poległy we wrześniu 1939 r. w bitwie nad Bzurą.

• Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela z XIV w., wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.716 z 20.01.1966 i z 6.07.1977)^[12]
• Cmentarz parafialny (nr rej.: A.717 z 13.06.1988)^[12].
• Zespół dworski (nr rej.: A.718/1-3 z 19.12.1957, z 6.03.1967, z 6.07.1977 i z 18.04.1985)^[12]:
  • dwór z II połowy XVII w., przebudowany w końcu XVIII w. i w 1983 r.,
  • park z fosą z XVIII–XX w.

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Skotnik zawarty w tabeli 1^[13].

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych

Nazwa wsi – miasta	Nazwy części wsi – miasta	Nazwy obiektów fizjograficznych – charakter obiektu
I. Gromada SAMBORZEC
Skotniki	Adolfów Grądy Klębin Na Starej Drodze Otoka Pod Bogorią Pod Klębinem Za Cmentarzem Zamoście	Bogoryjskie Jezioro – jezioro Chłodne – łąka Choinki – pole Dodatki – pole Gorzkówka – pole Grądy – pole, łąka Karaśnie – stawy, pole, łąka Kępiastka – łąka, krzaki Klębin – pole Kościółek – pole, łąka Kowalówka – pole Księżyzna – pole Otoka – łąka Paździórki – łąka, pole Pępowiec – łąka Pod Szewcami – pole Przyłogi – pole, łąka Za Dworem – pole, łąka Za Kuchnią – pole

• Franciszek Piekosiński: Monumenta Meadievii Historica. Codex diplomaticus Poloniae minoris, Volumes 9-10. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1886, s. 40-41.