Kanclerz federalny zajmuje w rządzie i w stosunku do ministrów federalnych suwerenną, nadrzędną pozycję. Stoi on na czele rządu. Wyłącznie jemu przysługuje prawo tworzenia rządu: wybiera ministrów i występuje do prezydenta z wiążącą propozycją ich mianowania lub odwołania. Kanclerz decyduje poza tym o liczbie ministrów i ustala zakres ich kompetencji.
Silna pozycja kanclerza wiąże się z jego prawem do ustalania wytycznych, przede wszystkim w zakresie polityki rządu. W ramach tych wytycznych ministrowie federalni kierują swoimi resortami samodzielnie i na własną odpowiedzialność. W praktyce politycznej kanclerz stojący na czele rządu koalicyjnego musi również uwzględniać uzgodnienia koalicyjne. Nie bez racji niemiecki system rządowy określany jest mianem demokracji kanclerskiej. Kanclerz federalny jest jedynym członkiem rządu wybieranym przez parlament i tylko on przed nim odpowiada. Odpowiedzialność ta może się wyrażać w konstruktywnym wotum nieufności[1].Wprowadzono je do Ustawy Zasadniczej, świadomie odchodząc w tym punkcie od konstytucji weimarskiej. Ma ono zapobiec obalaniu rządów przez grupy opozycyjne będące zgodne tylko w swej niechęci, lecz nie posiadające programu alternatywnego.
Jeżeli Bundestag chce kanclerzowi wyrazić swe wotum nieufności, to musi zarazem większością głosów wybrać jego następcę. Próby obalenia kanclerza przy pomocy konstruktywnego wotum nieufności były dotychczas podejmowane dwukrotnie, ale tylko jedna z nich powiodła się: w październiku 1982 wskutek wotum nieufności zgłoszonego wobec ówczesnego kanclerza federalnego Helmuta Schmidta na urząd kanclerza federalnego został wybrany Helmut Kohl. Ustawa Zasadnicza nie zna pojęcia wotum nieufności wobec poszczególnych ministrów.
Rządy Rzeszy Cesarskiej (niem.Reichsleitung, dosł. kierownictwo Rzeszy) podlegały formalnie prezydium federacji (Bundespräsidium), sprawowanym przez króla Prus z tytułem cesarza niemieckiego. W praktyce prawie zawsze stosowano unię personalną funkcji kanclerza i pruskiego premiera. Kierownictwo Rzeszy składało się z kanclerza Rzeszy (Reichskanzler) i podległych mu sekretarzy stanu (Staatssekretär) kierującymi urzędami (Ämter), nie stanowiło zatem klasycznego rządu jako ciała kolegialnego.
