Prezydent w Niemczech wybierany jest przez Zgromadzenie Federalne, składające się w połowie z wszystkich deputowanych do Bundestagu, a w drugiej połowie z przedstawicieli parlamentów krajów związkowych (Landtagów), oddelegowanych odpowiednio do ich składu i liczby ludności poszczególnych krajów związkowych[1][4]. Często są to nie tylko deputowani tych parlamentów, lecz także znane osobistości publiczne[4].
Wybrany może być każdy obywatel Niemiec, który ukończył czterdziesty rok życia i któremu przysługuje prawo głosowania w wyborach do Bundestagu[4][1].
Kadencja Prezydenta Federalnego trwa 5 lat, a ponowny bezpośredni wybór dopuszczalny jest tylko raz[1].
Obejmując swój urząd, Prezydent Federalny składa wobec zgromadzonych członków Bundestagu i Bundesratuprzysięgę o następującej treści: „Przysięgam, że siły swe poświęcę dla dobra Narodu Niemieckiego, że będę pomnażać jego dobro, chronić od szkody, strzec i bronić Ustawy Zasadniczej i ustaw federalnych, że będę sumiennie wypełniać swe obowiązki oraz, że będę sprawiedliwy dla każdego. Tak mi dopomóż Bóg”. Przysięga może być złożona bez odwołania się do Boga[1].
Prezydent Federalny nie ma istotnych władczych kompetencji i nie ponosi odpowiedzialności politycznej[5]. Podczas sprawowania swojego urzędu pełni funkcję integracyjną w polityce wewnętrznej państwa[4].
W razie przeszkody w sprawowaniu lub przedwczesnego złożenia urzędu przez Prezydenta Federalnego, jego uprawnienia przechodzą na Przewodniczącego Bundesratu[1].
Kompetencje
Do kompetencji Prezydenta Federalnego należą:
reprezentowanie państwa w stosunkach międzynarodowych, ale bez możliwości prowadzenia aktywnej polityki zagranicznej – tylko w porozumieniu z rządem federalnym wolno mu stawiać własne akcenty w swoich przemówieniach na wyjazdach zagranicznych[1][4],
przyjmowanie zagranicznych głów państw i szefów rządów oraz ambasadorów innych państw[4],
mianowanie ambasadorów Republiki Federalnej Niemiec za granicą[4],
mianowanie i odwoływanie sędziów federalnych, urzędników federalnych, oficerów oraz podoficerów na wniosek rządu federalnego lub innych organów konstytucyjnych (o ile odpowiednia ustawa nie stanowi inaczej)[1][4],
zatwierdzanie wysłania zagranicznego ambasadora do Niemiec[4],
zgłaszanie kandydatury do Bundestagu w wyborach na kanclerza federalnego oraz mianowanie lub odwoływanie kanclerza federalnego po udzieleniu wotum zaufania przez Bundestag[4],
mianowanie lub odwoływanie ministrów federalnych na wniosek Bundestagu[4],
Jako przedstawiciel wszystkich Niemców Prezydent Federalny jest zobowiązany do działania w sposób politycznie neutralny[4]. Ponadto, gdy sprawuje urząd, nie może:
sprawować odpłatnie innego urzędu, prowadzić działalności gospodarczej, wykonywać innego zawodu ani być członkiem zarządu lub rady nadzorczej przedsiębiorstwa nastawionego na zysk[1].
Możliwość oskarżenia przed Federalnym Trybunałem Konstytucyjnym
Ustawa Zasadnicza RFN nie przewiduje usunięcia Prezydenta Federalnego z urzędu[4]. Jeżeli Prezydent Federalny podczas sprawowania urzędu umyślnie naruszy Ustawę Zasadniczą lub ustawę federalną, Bundestag lub Bundesrat może oskarżyć go przed Federalnym Trybunałem Konstytucyjnym[4][1]. Wniosek o wniesienie oskarżenia musi być przedstawiony przez co najmniej jedną czwartą członków Bundestagu lub jedną czwartą głosów Bundesratu. Uchwała o wniesieniu oskarżenia wymaga większości dwóch trzecich członków Bundestagu lub dwóch trzecich głosów Bundesratu. Oskarżenie przedstawia pełnomocnik organu oskarżającego[1].
Jeżeli Federalny Trybunał Konstytucyjny stwierdzi, że Prezydent Federalny jest winien umyślnego naruszenia Ustawy Zasadniczej lub innej ustawy federalnej, może orzec o pozbawieniu go urzędu. Po wniesieniu oskarżenia może on postanowić w drodze tymczasowego zarządzenia, że istnieją przeszkody w sprawowaniu urzędu przez prezydenta[1].
Budynki związane z urzędującym Prezydentem Federalnym