Ruszów

wieś
Odremontowany kościół ewangelicki w Ruszowie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	zgorzelecki
Gmina	Węgliniec
Liczba ludności (III 2011)	1818[2]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-950[3]
Tablice rejestracyjne	DZG
SIMC	0193039
Położenie na mapie gminy Węgliniec Ruszów
Położenie na mapie Polski Ruszów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Ruszów
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego Ruszów
51°24′11″N 15°10′49″E/51,403056 15,180278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Ruszów (do roku 1945 niem. Rauscha^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim, w gminie Węgliniec.

W latach 1945–1954 siedziba gminy Ruszów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do woj. jeleniogórskiego.

Według danych z 2009 roku miejscowość liczyła 1833 mieszkańców. Narodowy Spis Powszechny (III 2011 r.) wykazał 1818 mieszkańców^[2], natomiast Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w 2021 roku wykazał 1555 mieszkańców^[5].

Jest to największa miejscowość gminy Węgliniec.

Historycznie leży w Łużycach, na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich nr 350 i nr 296, nad rzeką Czerna Mała, na skraju Borów Dolnośląskich.

Ruszów to położona w lasach miejskich Zgorzelca osada, wymieniona w źródłach już w połowie XIV wieku. Najstarsza pewna wiadomość o wsi pochodzi z 1438 roku. Pierwotnie Ruszów należał do rodziny von Penzig z Pieńska. W latach 1491–1492 miejscowość została kupiona przez radę miejską Zgorzelca. Od średniowiecza do przełomu XVII i XVIII w. we wsi działała kuźnica żelaza. W okresie wojny trzydziestoletniej Ruszów został spalony przez wojska szwedzkie. Wskutek zniszczeń liczba ludności zmniejszyła się o prawie 30%. W 1706 uruchomiono w Ruszowie hutę szkła, która początkowo współpracowała z hutą w Wymiarkach. W 1846 roku uruchomiono linię kolejową, która połączyła Ruszów z Iłową i Węglińcem^[6]. W 1854 roku zostaje powołane do życia Nadleśnictwo Ruszów obejmujące początkowo powierzchnię 10 139 ha. W kwietniu 1945 r. zorganizowany był tu szpital dla żołnierzy rozlokowanych oddziałów z 2 Armii Wojska Polskiego: 9. Dywizji Piechoty, 14. Brygada Artylerii Przeciwpancernej, rannych w czasie forsowania Nysy Łużyckiej. Przed wojną Ruszów posiadał prawa miejskie i rozwijał się bardzo prężnie. Liczył około 6,5 tys. mieszkańców. Wydawano w nim gazetę lokalną, działało 5 tartaków, znana na Dolnym Śląsku fabryka czekolady, 2 huty szkła, odlewnia żelaza, fabryka Leischmann – wówczas największy na Dolnym Śląsku zakład produkujący sklejki (pracowało w nim ponad 2,5 tys. osób) oraz fabryka mebli. Do tego klasztor i 3 szkoły.

W miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen^[7].

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[8]:

• kościół ewangelicki z XVI wieku z zachowaniem elementów z pocz. XV wieku, przebudowywany w 1590 i 1725, obecnie po odbudowie i renowacji. Jest to jednonawowy kościół ewangelicki wzniesiony w początkach XVI wieku, rozbudowywany na przełomie XVI i XVII w. Zniszczony w 1945 r. Do dziś zachowały się mury zewnętrzne, trójprzęsłowe sklepienia sieciowe wsparte na filarach przyściennych oraz szereg nagrobnych płyt renesansowych i barokowych. Obecnie trwają prace remontowe i renowacyjne, mające przystosować zabytkowy kościół do roli kaplicy przedpogrzebowej.
• kościół parafialny pw. Zmartwychwstania Pańskiego, neoklasycystyczny z 1908 roku

Lp.	Miejscowość	Obiekt	Adres	nr	Rodzaj obiektu
1.	Ruszów	budynek mieszkalno -	II Armii WP	8	dom mieszkalno-
		gospodarczy			gospodarczy
2.	Ruszów	dom mieszkalny	II Armii WP	10	dom mieszkalny
3.	Ruszów	dom mieszkalny	II Armii WP	12	dom mieszkalny
4.	Ruszów	dom mieszkalny	II Armii WP	18	dom mieszkalny
5.	Ruszów	dom mieszkalny	II Armii WP	22	dom mieszkalny
6.	Ruszów	dom mieszkalny	Dworcowa	1	dom mieszkalny
7.	Ruszów	dom mieszkalny	Dworcowa	3	dom mieszkalny
8.	Ruszów	dom mieszkalny	Dworcowa	4	dom mieszkalny
9.	Ruszów	dom mieszkalny	Dworcowa	7	dom mieszkalny
10.	Ruszów	budynek dworca	Dworcowa		stacja kolejowa
		kolejowego
11.	Ruszów	szalety przy dworcu	Dworcowa		stacja kolejowa
12.	Ruszów	dom mieszkalny	Jeleniogórska	6	dom mieszkalny
13.	Ruszów	dom mieszkalny	Jeleniogórska	7	dom mieszkalny
14.	Ruszów	dom mieszkalny	Jeleniogórska	10	dom mieszkalny
15.	Ruszów	internat	Jeleniogórska		inne
16.	Ruszów	dom mieszkalny	Kantowicza	1	dom mieszkalny
17.	Ruszów	dom mieszkalny	Kantowicza	2	dom mieszkalny
18.	Ruszów	dom mieszkalny	Koszarowa	1	dom mieszkalny
19.	Ruszów	budynek fabryczny	Koszarowa	2	przemysłowy
20.	Ruszów	dom mieszkalny	pl. Partyzantów	3	dom mieszkalny
21.	Ruszów	budynek gospodarczy	pl. Partyzantów	3	gospodarczy
22.	Ruszów	budynek gospodarczy	pl. Partyzantów	4	gospodarczy
23.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	1	dom mieszkalny
24.	Ruszów	budynek mieszkalno -	Ratuszowa	2	dom mieszkalny
		gospodarczy, ob.
		przedszkole
25.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	3-5	dom mieszkalny
26.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	4-6	dom mieszkalny
27.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	7-9	dom mieszkalny
28.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	8-10	dom mieszkalny
29.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	11-13	dom mieszkalny
30.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	12-14	dom mieszkalny
31.	Ruszów	dom mieszkalny	Ratuszowa	15-17	dom mieszkalny
32.	Ruszów	budynek mieszkalno -	Ratuszowa	16-18	dom mieszkalny
		gospodarczy
33.	Ruszów	nastawnia, budka	Ratuszowa		stacja kolejowa
		dróżnicza
34.	Ruszów	dom mieszkalny	Sobieskiego	1	dom mieszkalny
35.	Ruszów	dom mieszkalny	Sobieskiego	2	dom mieszkalny
36.	Ruszów	dom mieszkalny	Sobieskiego	4	dom mieszkalny

Oraz inne które zostały wypisane w tym dokumencie.

Na terenie Ruszowa istnieje Parafia rzymskokatolicka Zmartwychwstania Pańskiego. Proboszcz z tej parafii został zatrzymany przez policję 23 maja 2019 r., a po procesie skazany na 4 lata pozbawienia wolności i 15 lat zakazu pracy z dziećmi za molestowanie seksualne dwóch niepełnosprawnych dziewczynek^[9]. Ujawnienie tego molestowania przez jedną z matek spotkało się z ostracyzmem społecznym ze strony religijnych mieszkańców wsi^[9].

Ruszów znajduje się na terenie Borów Dolnośląskich, na terenie pracuje Nadleśnictwo Ruszów, które dba o okoliczną florę i faunę.

Przez Ruszów przebiegają 2 linie kolejowe, z czego tylko jedna jest czynna.

• Węgliniec–Ruszów–Żary–Zielona Góra, od 10 grudnia 2006 roku wznowiono ruch pasażerski na tej linii
• Ruszów–Gozdnica, linia nieczynna od 2005 roku

Z Ruszowa za pomocą komunikacji zapewnianej przez PKS Zgorzelec można dojechać do wielu różnych miejscowości. Są to m.in.

• Zgorzelec
• Żary
• Żagań
• Gozdnica
• Poznań
• Zielona Góra
• Wolsztyn
• Grodzisk Wielkopolski
• Węgliniec
• Pieńsk
• Iłowa

Przez miejscowość przebiegają dwie drogi wojewódzkie DW350 oraz DW296. Niedaleko Ruszowa w Iłowej przebiega autostrada A18.

Każdego roku w Ruszowie organizowana jest impreza plenerowa pn. Jagodowe Lato. W latach wcześniejszych impreza nosiła nazwę Sikawa. Podczas tej corocznej imprezy organizowane są mistrzostwa w zbieraniu jagód, występy znanych w Polsce zespołów muzyki rozrywkowej i kabaretów oraz pokazy sprawnościowe straży pożarnej z Polski, Niemiec i Czech. Impreza jest zwykle organizowana na początku lipca.

W miejscowości działa Klub Sportowy Victoria Ruszów, którego drużyna występuje obecnie w jeleniogórskiej klasie okręgowej^[10]. Do piłkarskich drużyn można zaliczyć również młodzieżowe UKS Mikro i UKS Jastrzębie. Od 2016 roku w Ruszowie funkcjonuje UKS Start Ruszów, zajmujący się między innymi promowaniem sportu wśród dzieci i młodzieży, udziałem w międzyszkolnych zawodach oraz organizowaniem wydarzeń sportowych.

Miasta i gminy partnerskie

• Horka  Niemcy
• Hå  Norwegia
• Jezierzany  Ukraina

• Ruszów - strona internetowa