PROFILPELAJAR.COM

Polioksymetylen
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	poli(tlenek metylenu)
	Inne nazwy i oznaczenia
	paraformaldehyd, paraform, POM, poliacetal, delrin
	Ogólne informacje
Monomery	HCHO (formaldehyd)
Struktura meru	−[−O−CH; 2−]−
Właściwości
Temperatura mięknienia	175 °C
Temperatura degradacji	230 °C
Biodegradowalność	niebiodegradowalny
Biokompatybilność	niska
Właściwości mechaniczne	sztywny, konstrukcyjny termoplast
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Polioksymetylen, poli(tlenek metylenu), POM – organiczny związek chemiczny, polimer z grupy polieterów wykorzystywany do wytwarzania termoplastycznych tworzyw sztucznych (termoplastów), z których następnie produkuje się m.in. armaturę wodną, podzespoły samochodowe, elementy urządzeń elektrotechnicznych, sprzętu AGD oraz kostki (piórka) gitarowe.

Polimer ten otrzymuje się przez polimeryzację formaldehydu^[a] lub trioksanu.

Nazwy handlowe to m.in. Delrin, Ertacetal, Hostaform, Iupital, Ultraform, Tarnoform (produkowany przez Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach).

Właściwości

Ma typowe właściwości termoplastyczne. Zakres przetwórstwa waha się w granicach 210–230 °C. W temperaturze powyżej 230 °C ulega gwałtownej depolimeryzacji z wydzieleniem dużych ilości gazowego formaldehydu, co może prowadzić do uszkodzenia aparatury wskutek wytworzenia zbyt dużego ciśnienia.

Charakteryzuje się dużą odpornością na ścieranie, wytrzymałością chemiczną oraz jest izolatorem elektrycznym^[2]. Odznacza się także sztywnością, wytrzymałością na rozciąganie, naturalną smarownością (powierzchnia granulek pokryta jest związkiem smarującym i w związku z tym nie wymagane jest kolejne smarowanie), łatwością przetwórstwa. Może pracować w temperaturze od −50 do +90 °C (okresowo do 140 °C)^[3].

Jest bezwonny i bez smaku^[4].

Zastosowania

POM jest tworzywem konstrukcyjnym, stosowanym we wszystkich gałęziach przemysłu. Wiele wyrobów, nawet dużych i o skomplikowanych kształtach, wytwarza się techniką wtrysku w odpowiednich formach. Z kolei metodą wytłaczania uzyskuje się półfabrykaty w postaci prętów, rur i płyt, z których wykonuje się gotowe wyroby w procesach toczenia, frezowania lub wycinania. Standardowo ma barwę białą, jednak może być łatwo barwiony na praktycznie dowolny kolor w procesie przygotowania granulatu do wtrysku lub wytłaczania.

Jest to materiał stosowany głównie do produkcji odpowiedzialnych wyrobów o wysokich wymaganiach co do wytrzymałości, jak elementy napędów (rolki, wałki, koła zębate, cięgna itp.), elementy konstrukcyjne (korpusy, uchwyty, zawiesia), elementy armatury wodnej i gazowej, pierścienie ślizgowe i elementy ułożyskowań, elementy zespołów uszczelniających do wysokich ciśnień i in. Znajduje on zastosowanie w najróżniejszych pojazdach, urządzeniach AGD, elektronicznych urządzeniach biurowych, urządzeniach automatyki i sterowania i in. Jest również używany m.in. do produkcji kostek gitarowych. Główny składnik parapasty, specyfiku używanego przy dewitalizacji.

Historia

Technologia produkcji polioksymetylenu została opracowana i opatentowana przez firmę DuPont w latach 50. XX w.

Prace nad opracowaniem twardego i odpornego na ciepło tworzywa sztucznego rozpoczęły się na początku 1950 r. Delrin został wytworzony ok. 1952 r. Przez chemików został nazwany jako „syntetyczny kamień” (ang. synthetic stone), a przez DuPont – Delrin. Firma DuPont złożyła wniosek o ochronę patentową materiału w 1956 r. Budowę zakładu przeznaczonego do produkcji tworzywa zakończono w 1960 r. w Parkersburg, Wirginia Zachodnia.