Pavel Kohout, Jelena Mašínová i tłumacz Andrzej Jagodziński (Warszawa, 12 marca 2008)Pavel Kohout i Jelena Mašínová (Praga, 25 października 2007)
Pavel Kohout (ur. 20 lipca1928 w Pradze) – czeski prozaik, poeta i dramaturg, działacz opozycji demokratycznej, jeden z najbardziej znanych pisarzy czeskich.
Życiorys
W dzieciństwie mieszkał m.in. w Oświęcimiu, gdzie jego ojciec pracował jako przedstawiciel zakładów motoryzacyjnych „Praga”. Debiutował jako poeta w 1945 r. na łamach pisma „Mladá fronta”. Studiował krótko komparatystykę literacką, estetykę i dramat na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu w Pradze. W 1947 r. rozpoczął pracę w redakcji młodzieżowej Radia Czechosłowackiego. Był w tym czasie aktywistą Związku Młodzieży Czechosłowackiej, później także partii komunistycznej (KPCz). W latach 1949–1950 był drugim attaché kulturalnym w ambasadzie Czechosłowacji w Moskwie. Następnie, w latach 1951–1952 redaktor naczelny czasopisma „Dikobraz”. Od 1952 do 1954 r. odbywał służbę wojskową, będąc redaktorem działu kultury pisma „Československý Voják” („Żołnierz Czechosłowacki”). W 1956 r. był krótko reporterem i komentatorem w telewizji czechosłowackiej, następnie zajął się głównie twórczością literacką. Od 1963 do 1966 r. pracował jako kierownik literacki w praskim teatrze „Divadlo na Vinohradech”.
W 1967 r., po wystąpieniu na IV zjeździe Stowarzyszenia Pisarzy Czechosłowackich (gdzie m.in. odczytał list protestacyjny Aleksandra Sołżenicyna napisany na Zjazd Pisarzy ZSRR), został wraz z innymi pisarzami poddany postępowaniu dyscyplinarnemu. W 1968 r. był jednym z przywódców Praskiej Wiosny. Został usunięty z partii komunistycznej, a jego książki wycofano z księgarń i bibliotek.
W 1977 r. stał się jednym ze współtwórców „Karty 77” – ugrupowania opozycyjnego, walczącego w obronie praw człowieka i demokracji. W 1979 r. otrzymał paszport i wyjechał z żoną do Austrii na zaproszenie kanclerza Brunona Kreiskiego (m.in. reżyserował w wiedeńskim Burgtheater), lecz już bez prawa powrotu do kraju. Pozbawiony również obywatelstwa czechosłowackiego, w 1980 r. przyjął austriackie. Ojczyznę po raz pierwszy odwiedził dopiero w 1989 r.
W latach 70. i 80. wydawał opowiadania i eseje w krajowym drugim obiegu (samizdat) i za granicą. W 1976 r. na Broadwayu odbyła się premiera jego najbardziej znanej sztuki pt. Ubohý vrah (Biedny morderca). W 1988 r. na podstawie jego sztuki Marie zápasí s anděly (Maria walczy z aniołami) powstał film w reż. G. Albertazziego pt. Andělé moci (Anioły władzy). Pisarz reżyserował własne sztuki, a także dramaty innych autorów (m.in. RewizorNikołaja Gogola, Wiedeń 1979). Był też reżyserem filmowym (m.in. twórcą Sedm zabitých – Siedmiu zabitych, 1965, wspólny scenariusz z Jeleną Mašínovą; Svatba s podmínkou, 1965; Ucho, spektakl teatru telewizji ZDF/ORF 1983 według tekstu J. Procházki).
Wyróżnienia i nagrody: Wielka Austriackia Nagroda Państwowa za Literaturę Europejską (Großer Österreichischer Staatspreis für Europäische Literatur). Członek Niemieckiej Akademii Języka i Dzieła.
Kohout był trzykrotnie żonaty (obecnie z czeską pisarką i scenarzystką Jeleną Mašínovą). Jego syn Ondřej Kohout jest artystą plastykiem, córka – Tereza Boučkova – pisarką. Mieszka w Pradze i Wiedniu.
Psía matka (2006; adaptacja powieści Pavlosa Matetisa)
Powieści
Z deníku kontrarevolucionáře (1969; debiut prozatorski, pierwsze wydanie w Szwajcarii, w Czechach publikowana dopiero w 1997)
Bílá kniha o kauze Adam Juráček, profesor tělocviku a kreslení na Pedagogické škole v K., kontra sir Isaac Newton, profesor fyziky na univerzitě v Cambridge – podle dobových materiálů rekonstruoval a nejzajímavějšími dokumenty doplnil P. K. (II obieg wydawniczy [samizdat]; 1970)
Sześć utworów scenicznych (tłum. Krystyna Krauze; Agencja Dramatu i Teatru „Adit” 2008, ISBN 978-83-60699-04-1; zawiera dramaty: Klaun, Wojna na trzecim piętrze, Biedny morderca, Maria walczy z aniołami, Cyjanek o piątej, Bolero Artura)
Bibliografia
Pavel Kosatík: Fenomén Kohout. Litomyšl: Paseka, 2001, ISBN 80-7185-372-0.
