Bogucicka parafia św. Szczepana to najstarsza rzymskokatolicka parafia w granicach Katowic[2], powstała pomiędzy 1374 a 1396 rokiem, lecz pierwsze wzmianki o jej istnieniu pochodzą z 1414 i 1529 roku[3]. Najstarsza wzmianka o kościele parafialnym pw. św. Szczepana i św. Doroty oraz o jego proboszczu ks. Mikołaju pochodzą natomiast z 5 marca 1403 roku z dokumentu będącym zapisem rozprawy w sądzie grodzkim na zamku w Będzinie[4][5]. Jest bardzo prawdopodobne, iż kościół w Bogucicach istniał już w 1397 roku, gdyż w dokumencie wówczas wydanym wskazano Bogucic i Załęża jako miejscowości należących do parafii w Mysłowicach[6].
Kościół w Bogucicach w okresie reformacji nie został opanowany przez pastorów, lecz w latach 1571–1600 nie miał on swojego pasterza. W tym czasie do parafii św. Szczepana prócz Bogucic i Załęża należeli także wierni z Kuźnicy Boguckiej i powstałej przy niej około 1580 roku wsi Katowice, a także z Brynowa[6].
Najstarszy zachowany opis bogucickiego kościoła parafialnego pochodzi z akt wizytacji z 1598 roku. Był to obiekt drewniany, z wolnostojącą dzwonnicą. Powszechnie przyjmuje się, że ta świątynia była pierwszym kościołem parafialnym. W jej miejsce w 1773 roku postawiono nowy obiekt, także drewniany[7]. Jego budowniczym był proboszcz ks. Florian Operkalski, a w okresie jego posługiwania w bogucickiej parafii pojawili się wikariusze[8]. Kościół przetrwał do 1891 roku, kiedy to rozpoczęto jego rozbiórkę[7].
Prócz kościoła parafialnego na terenie parafii istniał kościół „na górce” wymieniony już w 1598 roku. Miał on charakter pątniczy i czczono z nim obraz Matki Bożej Boguckiej, dlatego też ściągało do niego wielu wiernych, także z dalszych rejonów[6]. W tym okresie wierni najliczniej gromadzili się w odpust Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Z czasem kult ten uczynił z Bogucic znane sanktuarium maryjne co spowodowało, że duszpasterstwo rozwijało się w dwóch ośrodkach: przy kościele parafialnym i przy kościele „na górce”. Apogeum ruchu pielgrzymkowego zanotowano w 1929 roku, kiedy to przybyło 60-70 tys. pątników. W tamtym okresie związany był on z odpustem Matki Bożej Szkaplerznej[9].
Szczególnie zasłużonym proboszczem bogucickiej parafii był. ks. Leopolda Markiefka. Założył on w Bogucicach dwie instytucje o charakterze dobroczynnym, które były odpowiedzią na pogarszającą się sytuację społeczną w Bogucicach i okolicznych osadach spowodowaną gwałtownym procesem uprzemysłowienia regionu i wzrostowi liczby ludności[16]. Pierwszą z tych instytucji był dom sierot, który był osobistą fundacją ks. Leopolda Markiefki. Został on poświęcony i otwarty 26 marca 1858 roku. Pracę w nim rozpoczęły boromeuszki, które przybyły z Nysy[17]. Drugą instytucją był szpital prowadzony przez braci bonifratrów. Zaczął on przyjmować chorych 6 września lub 21 października 1874 roku[18].
W odpust Matki Bożej Szkaplerznej 17 lipca 1892 roku ks. Józef Michalski z Lipin poświęcił kamień węgielny pod nową świątynię[7]. Została ona wzniesiona w latach 1892–1894, a jego budowniczym był bogucicki proboszcz ks. Ludwik Skowronek. Świątynię konsekrował 24 października 1894 roku biskup wrocławski kard. Georg Kopp[6]. Wraz powstaniem kościoła parafialnego przeniesiono do niego obraz Matki Bożej Boguckiej, który od 1954 roku eksponowany jest w ołtarzu głównym[9].
Portret ks. Leopolda Markiefki –administratora parafii w latach 1839–1843 i proboszcza w latach 1843–1882Tablica upamiętniająca ks. Franciszka Ścigałę – proboszcza bogucickiej parafii w latach 1923–1940
Na północ od bazyliki, przy ulicy Leopolda 1-3 swoją siedzibę ma Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi, w którym jadwiżanki prowadzą ośrodek wychowawczy dla dzieci i młodzieży, a także przedszkole. Pojawiły się one w Bogucicach w grudniu 1866 roku[32]. Na południe od bazyliki znajduje się klasztor bonifratrów, którzy prowadzą Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów otwarty we wrześniu 1874 roku. Siedziba placówki mieści się przy ulicy ks. L. Markiefki 87[33][34].
Parafia św. Szczepana zarządza cmentarzem położonym przy ulicy W. Wróblewskiego. Jest to najstarsza nekropolia w Katowicach, której pierwsza wzmianka pochodzi z 1598 roku. Na głównej alejce stoi kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa, wzniesiona w miejscu kościoła „na górce” pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, a nieopodal znajduje się także kaplica Ogrójca[9].
Zasięg parafii
Do bogucickiej parafii św. Szczepana przynależą wierni z następujących ulic i placów w Katowicach: ks. F. Blachnickiego, ks. N. Bończyka, Brzozowa (nry nieparzyste), Górna, Grabonia, K. Hoppego, Karoliny, Karpacka, Katowicka (część), Z. Koniarkowej, Kowalska, Krakusa, J.I. Kraszewskiego, Kujawska, Kurpiowska, Leopolda, Lubuska, Ludwika, Łużycka, ks. L. Markiefki, K. Mieroszewskiego, Modrzewiowa, Morawska, Morwowa (część), Nadgórników, Na Obrzeżu, Normy, Nowa, Nowotarska, Piotra, Podhalańska, Puławska, Ryszarda, Sandomierska, Sztygarska, ks. F. Ścigały, W. Wajdy, Węglana, Wiązowa, Wiślana, Wrocławska, W. Wróblewskiego, Zakopiańska i B. Żogały[6][35].
PrzemysławP.PiwowarczykPrzemysławP., Historia parafii i kościoła pw. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach, Katowice: Parafia św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach, 2014, ISBN 978-83-7593-234-8(pol.).
.png)
