PROFILPELAJAR.COM

Paczółtowice
	wieś
	; Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Krzeszowice
Wysokość	393 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	774
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-065
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0324470
	Położenie na mapie gminy Krzeszowice Paczółtowice
	Położenie na mapie Polski Paczółtowice
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Paczółtowice
	Położenie na mapie powiatu krakowskiego Paczółtowice
	50°10′39″N 19°39′21″E/50,177500 19,655833
	Multimedia w Wikimedia Commons

Paczółtowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Paczółtowice^[4]^[5]
części wsi	Górki, Józkówka, Kaszowo, Kolęda, Maciągowa, Na Skałce, Podlipa, Potrochówka, Prymusowo, Skotnica, Styr, Trojankowa, Wądole

Historia i zabytki

Początki wsi datuje się na 1335 rok, jako najwcześniej poświadczoną datę, pod którą w źródłach występuje villa Paczoldi – wieś Paczolda. W tym okresie wieś posiadała kościół na miejscu którego istnieje obecny z pocz. XVI w. Początkowo była własnością szlachecką, a następnie duchowną. W 1512 r. dział szlachecki wsi został skonfiskowany po tym, jak Andrzej i Stanisław z Paczółtowic nie zgłosili się na wyprawę wojenną. Dlatego też cała wieś przypadła norbertankom, które w 1512 r. skupiły tam sołectwo i założyły folwark. W 1528 r. była w posiadaniu Seweryna Bonera, później Katarzyny Tęczyńskiej-Bonerowej i jej drugiego męża Stanisława Barziego. Potem przeszła w ręce krakowskiego rajcy – pochodzącego z Austrii – Erazma Eichlera, a w 1578 r. właścicielem został Feliks Czerski. Kontrowersje pomiędzy proboszczami o przynależność parafialną wsi ciągnęły się latami, podczas wizytacji z 1598 zanotowano, że o zwierzchnictwo nad Pisarami spierali się plebani z Rudawy i Paczółtowic^[6]. Potem wieś była w posiadaniu rodziny Łaszczów, a od 1627 r. krakowskiego kupca Melchiora Gerstmana. W 1630 r. Agnieszka Tęczyńska-Firlejowa przekazała wieś klasztorowi w Czernej. Miejscowa parafia miała w swym okręgu parafialnym również wsie Dębnik – ta osada kamieniarska powstała na paczółtowickich polach, oraz Pisary. Z testamentu dębnickiego kamieniarza Adama Negowicza z 1680 r. wynika, że duży majątek podarował plebanowi paczółtowickiemu, czemu ostro sprzeciwił się przeor klasztoru w Czernej o. Kryzus. Wtargnął on do domu zmarłego, pozabierał dobytek i efekcie doszło do gorszącego wieloletniego procesu. W XVII w. we wsi stał młyn, a pokłady gliny wykorzystywali do produkcji miejscowi garncarze. W 1791 r. we wsi było 516 osób, a w 1900 ok. 850^[7].

W latach 1815–1846 wieś położona była na terenie Wolnego Miasta Krakowa, potem w zaborze austriackim. W 1828 r. znaleziono kilkaset denarów z lat 98–180 w skórzanym woreczku, w sąsiedztwie kości ludzkich^[8]. W czasie II Rzeczypospolitej wieś należała do powiatu chrzanowskiego w województwie krakowskim.

W nocy z 6 na 7 sierpnia 1914 r. oddział strzelców dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego, przenocował na placu koło szkoły, a następnie przekroczył ówczesną pobliską granicę zaboru rosyjskiego.

Od 26 października 1939 do 18 stycznia 1945 wieś należała do gminy Kressendorf w Landkreis Krakau, dystryktu krakowskiego w Generalnym Gubernatorstwie.

Po II wojnie światowej folwark został upaństwowiony, w latach 70. XX w. postawiono niewielki blok mieszkalny, a w dawnym folwarku mieściła się filia Krakowskiego Ośrodka Postępu Rolniczego.

Do roku 1954 wieś należała do ówczesnej gminy Krzeszowice. Od 6 października 1954 do 31 lipca 1961 r. wieś była siedzibą gromady Paczółtowice w ówczesnym powiecie chrzanowskim w woj. krakowskim, potem włączono jej obszar do nowo utworzonej gromady Krzeszowice. Od 1 stycznia 1973 r. znajduje się reaktywowanej gminie Krzeszowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Miejscowość leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego (Trasa nr I – Region Jurajsko-Oświęcimski).

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[9].

Kościół parafialny pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny.

Inne zabytki

Pomnik Niepodległości Polski.

Urodzeni w Paczółtowicach

Alojzy Kaczmarczyk^[10]

Turystyka i rekreacja

Miejscowość położona jest na Wyżynie Olkuskiej wchodzącej w skład Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Ze względu na piękno krajobrazu i walory przyrodnicze tereny te włączone zostały do obszaru chronionego Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Na zachodnich obrzeżach miejscowości znajduje się duży kompleks leśny – Las Żarski i malowniczy rezerwat przyrody Dolina Racławki, będący największym rezerwatem Małopolski a na wschodnim krańcu Dolina Eliaszówki. Przez miejscowość przebiega Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd.

W Paczółtowicach od 2003 r. działa 18-dołkowe pole golfowe klasy mistrzowskiej Krakow Valley Golf & Country Club, zaprojektowane przez Ronalda Freama z USA. Przy polu golfowym działa hotel, restauracja i bar, zlokalizowane w starych zabytkowych budynkach, strzelnica, stadnina koni oraz szkółka golfowa. Wokół kompleksu przeprowadzone są trasy dla narciarstwa biegowego o różnicy poziomów do 40 m.

W styczniu 2006 r. w Paczółtowicach w bezpośrednim sąsiedztwie pola golfowego otwarto sztucznie naśnieżany, ratrakowany i oświetlony stok narciarski z wyciągiem orczykowym.

Wychodzące z miejscowości szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie popularnych, pociętych głębokimi wąwozami wapiennymi i obfitujących w liczne skały, jaskinie i wywierzyska Dolinek Krakowskich.

Szlaki turystyczne: – z Paczółtowic przez Las Żarski, Dolinę Szklarki, Będkowską Bramę, Będkowice, Dolinę Kobylańską do Bolechowic.; – z Paczółtowic przez Dolinę Racławki i rezerwat przyrody do Doliny Eliaszówki.

Kościół
Kościół
Szkoła
Pomnik
Pole golfowe
Pole golfowe
Stok narciarski w Paczółtowicach
Góra Krzyżowa
Staw
Droga
Wzgórze Porąbka
Biała Góra
Podgórze
Wierzgórze

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96197
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 901 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Marian Kornecki Sztuka sakralna, Kraków 1993, wyd. Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie s. 19
↑ Osadnictwo i krajobraz, wyd. ZZJPK, Kraków, 1997, ISBN 83-901471-7-3
↑ Pradzieje i średniowiecze ZZJPK, Kraków ISBN 83-901471-2-2 s. 133
↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-27] .
↑ Skazani na kare śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie w latach 1946–1955, Kraków 2008, s. 12