Ten artykuł dotyczy wielkorządcy krakowskiego. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Seweryn Boner

herb Bonarowa
Data urodzenia	1486
Data śmierci	12 maja 1549
Ojciec	Jakub Andrzej Boner
Żona	Zofia Bethmanówna, później Jadwiga Kościelecka
Dzieci	Pierwsze małżeństwo: Jan Boner, Stanisław Boner, Zofia Boner, Drugie małżeństwo: Seweryn Boner, Jakub Fryderyk Boner
Multimedia w Wikimedia Commons

Seweryn Boner herbu Bonarowa^[1][2] (ur. 1486, zm. 12 maja 1549) – bankier królewski Bony Sforzy i Zygmunta I Starego, burgrabia krakowski, starosta biecki.

Był synem bankiera Jakuba Andrzeja, bratankiem Jana, po którym odziedziczył cały majątek wraz z piastowanymi przez stryja urzędami. 23 października 1515 pojął za żonę Zofię Bethmanównę – dziedziczkę Balic, które stały się podmiejską rezydencją Bonerów. Z pierwszego małżeństwa Seweryn miał trójkę dzieci: synów Jana, Stanisława (1517-1560) i córkę Zofię (zm. 1563), wydaną za mąż za marszałka koronnego Jana Firleja – dziedziczkę rodzinnej fortuny. Drugą żoną była Jadwiga Kościelecka matka dwóch młodszych synów Seweryna (kasztelana krakowskiego) i Jakuba Fryderyka (zm. 1585).

W 1520 pod zastaw Biecza i Ciężkowic udzielił kolejnej pożyczki królowi, zostając w 1535 kasztelanem bieckim, a w 1547 kasztelanem sądeckim. Prowadził rozległe interesy w całej Europie. Był mecenasem uczonych. Utrzymywał kontakty z Erazmem z Rotterdamu. W swoim dworze w Balicach założył przepiękny ogród, sprowadzając z zagranicy ozdobne rośliny, utrzymywał też własną kapelę, którą podejmował w 1543 królową Elżbietę, a w 1553 Katarzynę w Balicach. Kierował przebudową Wawelu oraz zamku w Ogrodzieńcu i zamku w Kamieńcu. W 1534 podarował górnikom z Wieliczki zachowany do dziś róg tura ozdobiony srebrem wsparty na postaci klęczącego Herkulesa.

W 1534 obalił, wykorzystując swoje rozległe wpływy, niekorzystny dla siebie testament szwagra Jana Bethmana i przejmując niemal cały majątek rodziny Bethmanów.

Z osobą Seweryna Bonera związana jest następująca anegdota: w 1530, szukając złota, w miejscowości Ropa pod górą Chełm, znalazł olej, który zalał mu kopalnię. Drwiono z niego na dworze królewskim, z powodu oblepienia się smołą, zamiast złotem, którego poszukiwał. Określano Bonera: „ten, co to złota w Ropie szukał – smołą się opłukał”^[3].

Zmarł wracając ze ślubu swojego najstarszego syna Jana. Pochowany został w rodzinnej kaplicy św. Jana Chrzciciela w Kościele Mariackim. Znajdujące się w niej do dziś brązowe płyty nagrobne Seweryna (odlana w 1538) i Zofii Bonerów (odlana po 1532) w warsztacie Hansa Vischera w Norymberdze według projektów Stanisława Samostrzelnika uważane są za jedno z najlepszych dzieł wczesnorenesansowej rzeźby w Polsce.

• Winna Góra, na stokach której w XVI w. Seweryn Boner założył jedną z pierwszych winnic na ziemiach polskich

• Marian Hanik, „Trzy pokolenia z rodziny Bonerów”, wyd. COIT. Kraków 1985

• Władysław Pociecha: Boner Seweryn. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 300–301. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.