Zobacz też: inne znaczenia nazwy Osiedle Leśne.

Osiedle Leśne

Część miasta Bydgoszczy
Panorama osiedla
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miasto	Bydgoszcz
W granicach Bydgoszczy	1933
SIMC	0928647
Zarządzający	Kornel Kopczyk
Populacja (2010) • liczba ludności	11 779[1]
Strefa numeracyjna	0-52
Tablice rejestracyjne	CB
Położenie na mapie Bydgoszczy
53°08′23″N 18°01′41″E/53,139722 18,028056
Multimedia w Wikimedia Commons

Osiedle Leśne – część miasta Bydgoszcz, osiedle położone na północnym skraju miasta obok Zawiszy, Bocianowa, Bielaw, Bartodziejów i Myślęcinka^[2].

Ulice graniczne:

• Modrzewiowa (od północy)
• Aleja Kardynała Stefana Wyszyńskiego (dawniej droga krajowa nr 5 (E261); od wschodu)
• Kamienna (od południa)
• Gdańska (od zachodu)

Pomysł budowy nowoczesnego osiedla, poza strefą zwartej zabudowy miejskiej, powstał już na początku lat 20. XX w. wraz z włączeniem w obszar miasta w kwietniu 1920 roku 18 podmiejskich gmin i powiększeniem jego obszaru z 845 ha do 6532 ha. Pojawiła się wówczas potrzeba określenia właściwej dla rozbudowującego się miasta polityki terenowej – 6 grudnia 1922 powołany został Komitet Rozbudowy Miasta, na czele którego stanął prezydent miasta. Komitet ten 9 lutego następnego roku uchwalił między innymi rozszerzenie granic miasta w kierunku północnym i rozbudowę miasta aż poza stację wodociągów w Lesie Gdańskim. Rok później Komitet przyznał kredyty budowlane Banku Gospodarstwa Krajowego dwóm spółkom budowlanym, a w 1925 wystąpił z wnioskiem o przekazanie miastu terenów pod budowę nowego szpitala miejskiego i osiedli mieszkaniowych. W tym czasie powstał, opracowany przez inż. Bogdana Raczkowskiego, radcę budownictwa miejskiego, program rozbudowy mieszkaniowej Bydgoszczy.

Ponieważ rozwoju przestrzennego miasta nie można było realizować w oparciu o zdezaktualizowane i fragmentaryczne plany poniemieckie, Magistrat przystąpił w 1927 do opracowania planu rozbudowy, zlecając przygotowanie planu urbanistycznego warszawskiemu inż. arch. Stanisławowi Filipkowskiemu. Powołano też do życia miejską pracownię urbanistyczną. W oparciu o zatwierdzony w lipcu 1931 plan i uchwałę Rady Miejskiej przystąpiono do realizacji osiedla willowego w Lesie Gdańskim, którego obszar o powierzchni 105 ha włączono do Bydgoszczy w roku 1933.

Decyzja o rozbudowie miasta w kierunku północnym zapadła na posiedzeniu Rady Miasta Bydgoszczy 1 czerwca 1933 roku. Ówczesna Bydgoszcz kończyła się za budynkiem szkoły podchorążych przy ul. Gdańskiej; dalej na północ rósł już las. Decyzja radnych dotyczyła rozparcelowania obszarów leśnych należących do leśnictwa Bocianowo (10 ha po zachodniej i 20 ha po wschodniej stronie szosy gdańskiej). Ulica Gdańska miała na tym odcinku osiągnąć szerokość 100 metrów, co zamierzano uzyskać poprzez założenie pasów zieleni oraz 2 równoległych ulic dojazdowych. Za nimi miała się pojawić zwarta zabudowa dwupiętrowych domów, zwróconych frontem do ul. Gdańskiej, a za nimi rozciągać się miała zabudowa jednopiętrowa, skupiona przy wytyczonych równolegle ulicach. Z tyłu osiedla przewidywano luźną zabudowę w postaci parterowych domków. Ogółem zabudowa miała powstać na 320 parcelach o powierzchni 700 m kw. każda. 22,5 ha miała zająć zabudowa mieszkalna, pozostałą część miały stanowić skwery i ulice. Jedyną planowaną w tym rejonie inwestycją finansowaną ze środków publicznych miała być szkoła. Realizacja programu wymagała aprobaty ministerialnej dla przyjętych planów urbanistycznych, decyzji o komunalizacji państwowych gruntów leśnych oraz uruchomienia linii kredytowej w Banku Gospodarstwa Krajowego, do czego nie doszło^[3].

Najstarsza część tego osiedla, z fragmentem blokowej zabudowy przy ówczesnej szosie gdańskiej (od numeru 208 do 220), powstała na terenie zaopatrzonym w drogi o twardej nawierzchni i sieć kanalizacyjno-wodociągową na podstawie uchwały Rady Miasta z 24 września 1936 r. i planu przygotowanego przez szefa Oddziału Urbanistyki i Komitetu Rozbudowy Miasta, inż. Stefana Pietrzaka, w latach 1936-1938^[4]. Realizację projektu nadzorowali kierownik Urzędu Budownictwa Naziemnego Bogdan Raczkowski oraz architekt miejski Kazimierz Orlicz^[5]. Do wybuchu II wojny światowej zbudowano kilka domów wyodrębnionej równolegle do szosy gdańskiej, ale oddzielonej od niej pasem zieleni ul. Gdańskiej. Na wschód od niej wytyczono ulice Sosnową, Modrzewiową, Jodłową, Świerkową i Bukową przy których stanęły pierwsze wille (m.in. modernistyczna willa z 1938 przy ul. Modrzewiowej 4, proj. Józefa Wojciechowskiego)^[5]. W znacznym stopniu zabudowano wówczas ul. Jodłową i fragmentarycznie ul. Świerkową o których tak pisał w „Przechadzkach po Bydgoszczy” w 1938 r. Wojciech Rzeźniacki – „...do atrakcji pierwszej kategorii należy między innymi wzorowe osiedle przy ulicy Gdańskiej, gdzie na terenach finansowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego, powstaje w szybkim tempie piękna i wyposażona we wszelkie nowoczesne urządzenia dzielnica willowa wśród wysokopiennego lasu sosnowego”. Dla ułatwienia mieszkańcom osiedla BGK, jak zaczęto je nazywać, dogodnej komunikacji z centrum miasta 10 października 1936 uruchomiono pierwszą linię autobusową nr 1 obsługiwaną przez autokary marki Fiat.

Po wojnie, w latach 1950–1956, w kwadracie ulic Świerkowa – Modrzewiowa – gen. Józefa Sułkowskiego – gen. Józefa Dwernickiego – Żołnierska, powstała zachodnia część osiedla. Zasadniczym elementem zabudowy tego fragmentu miasta stały się wzniesione w tradycyjnym systemie czterokondygnacyjne domy, wyższe przy głównych arteriach, niższe wewnątrz osiedla. Architektura osiedla charakteryzuje się szeregiem interesujących wnętrz i zespołów zieleni. W celu zaopatrzenia osiedla w energię cieplną wyposażono je w lokalne ciepłownie przy ulicach Jaworowej, Sosnowej (obecnie: Czerkaskiej) i Modrzewiowej. Na potrzeby osiedla ułożono też magistralę gazową z starej gazowni przy ul. Jagiellońskiej oraz zbudowano od podstaw dwujezdniową al. 22 Lipca (obecnie: 11 Listopada) i odcinek ul. Sułkowskiego do torów dawnej linii kolejowej Bydgoszcz-Toruń przy ul. Modrzewiowej.

W 1954 wybudowano pierwszą na osiedlu Szkołę Podstawową nr 15 przy ul. Czerkaskiej 8, a w 1957 gmach IV Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Kaliskiej 10. Wybudowano też pierwsze żłobki i przedszkola, zorganizowano filię Biblioteki Miejskiej, zaś w lipcu 1955 osiedle połączono, wydzieloną z ciągu drogowego ul. Gdańskiej, linią tramwajową nr 10. Na początku lat 60. uruchomiono linię autobusową łączącą osiedle Leśne z Błoniem (nr 52). W latach siedemdziesiątych po przyłączeniu Fordonu do Bydgoszczy (1973) uruchomiono linię nr 65 łączącą Osiedle Leśne z Fordonem. W następnych latach uruchamiano kolejne połączenia z Glinkami (nr 68) i Myślęcinkiem (nr 75). W latach 90. doszła linia łącząca osiedle Zawisza oraz osiedle Leśne z lotniskiem, oraz kilka prywatnych linii mikrobusowych i autobusowych. Zmieniono również bieg linii tramwajowych. Linię nr 10 skierowano na ul. Chodkiewicza, zaś na Zawiszę został skierowany tramwaj linii nr 4 (Dworzec Główny – Stadion Zawiszy, wraz z kursami nocnymi). W 1989 r. jednotorowa dotychczas trasa pomiędzy Artyleryjską a stadionem Zawiszy została rozbudowana i przedłużona do Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku. W 1990 r. po likwidacji torowiska na ulicy Dworcowej, uruchomiono linię tramwajową na Kapuściska (nr 8) oraz na Wzgórze Wolności (nr 2). Po kilku miesiącach 8 zaczęła jeździć z Wilczaka, a zamiast 8 na osiedle dotarła linia nr 1 do stacji kolejowej Bydgoszcz Wschód. Od 2016 w związku z reorganizacją po wybudowaniu nowej linii tramwajowej na Fordon linia 1 dojeżdża na Wilczak, 2 – na Rondo Kujawskie, zaś 10 – na os. Niepodległości. Od 2014 roku spod dworca kolejowego odjeżdżają autobusy międzygminne 93 do miejscowości Niwy oraz 94 do Żołędowa^[6]; 5 grudnia 2022 dołączyła do nich linia nr 41 do Dobrcza^[7].

W styczniu 1972 oddano do użytku zaprojektowany przez inż. Zdzisława Kozłowskiego pierwszy na osiedlu jedenastokondygnacyjny wieżowiec w którym mieścił się Hotel Garnizonowy i Klub Pomorskiego Okręgu Wojskowego. W latach 1959–1975, we wschodniej części osiedla, pomiędzy ulicami Sułkowskiego i Grabową zrealizowano budowę wielokondygnacyjnych budynków, w tym pięciu jedenastopiętrowych, zaprojektowanych przez projektantkę arch. Krystynę Jureko.

Wzniesiono kolejne szkoły podstawowe – w 1960 – nr 42 przy ówczesnej al. 22 Lipca (po 1970 w gmachu tym mieściło się VII LO o profilu sportowym) oraz nr 30 i, w roku szkolnym 1967/68, nr 20, obie przy ul. Grabowej. W dawnej Szkole Podstawowej nr 30, od 1980 mieści się Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. W końcówce lat 60. oddano do użytku pierwszy odcinek nitki ujęcia wody z Czyżkówka, doprowadzono też gaz z nowej gazowni przy ul. Witebskiej. 11 września 1964 otwarto obwodnicę linii kolejowej Bydgoszcz-Toruń, która uwieńczyła wieloletnie starania o likwidację utrudniających szybką komunikację z osiedlem przejazdów na ulicach Gdańskiej i Sułkowskiego, w latach 1968/69 wybudowano przystanek kolejowy Bydgoszcz Leśna. W latach 1980–1983 wzniesiono ostatnie wielokondygnacyjne bloki u zbiegu ulic Stanisława Małachowskiego i Kasztanowej.

Na południowym skraju osiedla od 1912 usytuowane były obiekty Pomorskich Zakładów Budowy Maszyn „Zremb-Makrum”, powstałych w 1868 r. jako przedsiębiorstwo handlu maszynami rolniczymi. Od początku XX wieku produkowano tu maszyny parowe, lokomobile, później kompletne wyposażenie cukrowni, młynów, cegielni i cementowni. W okresie międzywojennym Towarzystwo Akcyjne Bydgoskich Zakładów Mechanicznych Hermana Löhnerta stanowiło jedną z pierwszych w kraju spółkę akcyjną. Na początku II dekady XXI wieku obiekty firmy zostały wyburzone pod przewidywaną tu galerię handlową, która jednak ostatecznie nie powstała, a pozostałe po fabryce grunty (ponad 10 ha)^[8] przeznaczono pod budowę osiedla mieszkaniowego, które docelowo może liczyć kilkanaście budynków z ponad 1000 mieszkań. Budowę pierwszego budynku wielorodzinnego na tym obszarze rozpoczęto 29 maja 2014, do sierpnia 2019 powstało sześć kolejnych^[9], a w 2022 ukończono budowę najwyższego budynku na osiedlu^[10].

10 czerwca 2019 przystąpiono do rozbiórki dotychczasowego (z 1984) i budowy nowego, wschodniego wiaduktu nad torami kolejowymi w ciągu al. Wyszyńskiego (wylot do Gdańska). Wykonawca (konsorcjum firm Want z Tczewa i Polwar z Gdańska) za kwotę 20,5 mln zł (o 3 mln zł więcej od kosztorysu inwestorskiego) zobowiązał się do realizacji zadania do 30 listopada 2019^[11] (konstrukcja starego wiaduktu została zdemontowana w dniach 25-27 sierpnia 2019)^[12]. Nowy wiadukt, jednoprzęsłowy z łukami nośnymi, nasunięto w połowie listopada 2019^[13], ale oddano go do częściowego użytku (1 pas ruchu) dopiero 2 stycznia, a całkowicie 31 marca 2020^[14][15]. Wkrótce potem, w kwietniu 2020 na zlecenie PKP PLK rozebrano stary, nieużytkowany od dawna wiadukt położony na wschód od współczesnego i wybudowany w czasie budowy magistrali węglowej^[16]. W marcu 2022 ogłoszono przetarg na rozbiórkę i budowę nowego wiaduktu zachodniego^[17][18]. Stary wiadukt zamknięto 20 września 2022, a nowy, zbudowany w jego miejsce przez kielecki Mostostal za niemal 29 mln zł, oddano do użytku 6 września 2023^[19]. Obydwa obiekty od lutego 2022 noszą imię Jana Nowaka-Jeziorańskiego^[20]. W ciągu doby w obydwu kierunkach przejeżdża tędy ponad 15,3 tys. pojazdów^[21].

W północno-wschodniej części osiedla, na terenie podmiejskiego lasu sosnowego, na powierzchni 16 ha, położony jest zorganizowany w 1965 Park Bydgoskiego Harcerstwa (do 2017 im. Zbigniewa Załuskiego)^[22]; ponadto na całym osiedlu pielęgnowana jest tzw. zieleń osiedlowa, zwłaszcza w okolicach ul. 11 Listopada i we fragmencie wzdłuż zachodniej granicy osiedla, gdzie u zbiegu ulic Gdańskiej i Czerkaskiej w 1973 otwarto Muzeum Tradycji POW.

7 maja 2019 na skwerze Inwalidów Wojennych w ramach obchodów 100-lecia Związku Inwalidów Wojennych odsłonięto obelisk z napisem „W hołdzie żołnierzom – inwalidom z wojen 1914-18, 1919-1921, 1939-1945 i podziemia niepodległościowego – w setną rocznicę powstania Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej. Okręg Bydgoszcz ZIW RP, maj 2019 r.”^[23]. W 2022 zakończono rewitalizację tego skweru^[24].

• Szkoła Podstawowa nr 15
• Szkoła Podstawowa nr 20
• VII Liceum Ogólnokształcące im. Janusza Kusocińskiego
• Szkoła Podstawowa nr 31 z Oddziałami Sportowymi i Mistrzostwa Sportowego
• budynek Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 1

• NZOZ Przychodnia Rejonowa „Leśna”
• Prywatna Klinika Okulistyczna „Oftalmika”
• Wojewódzka Przychodnia Zdrowia Psychicznego
• NZOZ Centrum Medyczne Gizińscy

• Miejskie wodociągi

• Rzymskokatolicka parafia Zmartwychwstania Pańskiego

• Klub Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
• Pomorskie Muzeum Wojskowe
• Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych
• Straż Miejska

Przez Osiedle Leśne kursują następujące linie autobusowe:

• 52: Błonie – Dworzec Leśne – (warianty przedłużone: 52M – Myślęcinek i 52P – Podkowa)
• 57: Błonie – Dworzec Główny
• 65: Dworzec Leśne – Nad Wisłą – (wybrane kursy Łoskoń)
• 68: Dworzec Leśne – Glinki (Exploseum – Prądocińska)
• 80: Port Lotniczy – Dworzec Główny
• 83: Tatrzańskie – Czyżkówko
• 31N: Łoskoń – Dworzec Leśne – (wybrane kursy do Podkowy)
• 41: Dworzec Leśne – Wudzyn
• 93: Dworzec Leśne – Niwy (w oznaczonych kursach do Wilcza) – linia międzygminna
• 94: Dworzec Leśne – Żołędowo – (z wariantem przez Maksymilianowo; w oznaczonych kursach do Nekli)) – linia międzygminna

Ulicą Gdańską kursują również linie tramwajowe:

• 1: Las Gdański – Wilczak
• 2: Kapuściska – Las Gdański
• 10: Las Gdański – Niepodległości

Na osiedlu znajduje się również przystanek kolejowy Bydgoszcz Leśna przy ulicy Modrzewiowej.

• Roczny budżet Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych wynosi około 5 miliardów złotych
• W latach młodości na Osiedlu Leśnym mieszkali urodzeni w Bydgoszczy Zbigniew Boniek, Jan Krzysztof Bielecki, Radosław Sikorski i Wojciech Gryniewicz
• Jesienią 2020 na ul. Lelewela (odcinek przy posesjach 45-51) posadzono 23 lipy odmiany „greenspire”, przystosowanej do sadzenia w przestrzeni miejskiej^[25].
• Na Osiedlu Leśnym mieszkał i tworzył fotograf i fotografik Ildefons Bańkowski^[26].

• Bydgoszcz Leśna – przystanek kolejowy
• Stadion im. Zdzisława Krzyszkowiaka