Osie – gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim. Siedzibą gminy jest Osie.
Gmina jest położona w dwóch mezoregionach: część północna w Borach Tucholskich, a południowa na Wysoczyźnie Świeckiej.
Na jej obszarze zlokalizowany jest fragment Leśnego Kompleksu Promocyjnego Bory Tucholskie oraz część tranzytowa Rezerwatu biosfery Bory Tucholski. Przez jej teren przepływa Wda, Prusina, Ryszka i Sobińska Struga oraz są położone zbiorniki wodne: Zbiornik Żur, Jezioro Mukrz, Jezioro Wierzchy, Jezioro Ciche, Jezioro Czerno, Jezioro Miedzno, Jezioro Martwe i Jezioro Piaseczno[2].
Według danych z 31 grudnia 2007[3] gminę zamieszkiwało 5314 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku[4] gminę zamieszkiwało 5496 osób.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2005[5] gmina Osie ma obszar 209,61 km², w tym:
- użytki rolne: 21%
- użytki leśne: 69%
Gmina stanowi 14,23% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 31 grudnia 2007[3]:
| Opis |
Ogółem |
Kobiety |
Mężczyźni
|
| jednostka |
osób |
% |
osób |
% |
osób |
%
|
| populacja |
5314 |
100 |
2678 |
50,4 |
2636 |
49,6
|
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) |
25,4 |
12,8 |
12,6
|
- Piramida wieku mieszkańców gminy Osie w 2014 roku[1].
![]()
Gospodarka
Osie jest najbogatszą gminą wiejską w powiecie świeckim (biorąc pod uwagę przychody podatkowe na mieszkańca).[6]
Ochrona przyrody
Parki Krajobrazowe
Gmina leży na terenie Wdeckiego Parku Krajobrazowego.
Rezerwaty przyrody
Na terenie gminy znajduje się aż 6 rezerwatów przyrody:
Pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się 63 pomniki przyrody ożywionej i 4 nieożywionej.
Obszary NATURA 2000
W poszczególnych częściach gminy zlokalizowane są obszary Natura 2000:
Obszar Chronionego Krajobrazu
Zachodnia część gminy jest położona w obrębie Śliwickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu[8].
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
- Dolina rzeki Sobińska Struga o powierzchni 335,47 ha. utworzony w celu zachowania ekosystemów z wieloma gatunkami roślin chronionych i rzadkich oraz zachowania wybitnych walorów krajobrazowych. Zbiorowiska leśne sąsiadujące z rzeką to przede wszystkim olsy i grądy z obszarami źródliskowymi na zboczach. Do najcenniejszych obszarów należą tereny sąsiadujące z jeziorem Miedzno ze zbiorowiskami turzycowymi i łozowiskami
- Dolina rzeki Ryszki o powierzchni 358,41 ha. Przedmiotem ochrony jest dolina rzeki Ryszki, mocno wcięta w równinę sandrową Borów Tucholskich, zróżnicowana pod względem florystyczno–fitosocjologicznym. Na jego terenie znajdują się użytkowane łąki z licznymi zbiorowiskami turzyc.
- Rzeka Prusina o powierzchni 234 ha. Ochroną została objęta dolina rzeki Prusiny na odcinku Tleń – Szarłata. Występuje tu wiele rzadkich gatunków roślin charakterystycznych dla siedlisk grądowych[9].
Użytki ekologiczne
Dnia 20 listopada 2015 roku ustanowiono 2 użytki ekologiczne. Pierwszy o nazwie „Uroczysko Chłop” o powierzchni 4,7 ha znajduje się na terenach leśnych wsi Radańska[10], drugi zaś o nazwie „Uroczysko Niedźwiedź”[11] i powierzchni 8,64 ha na terenach Osia[12].
Turystyka
Szlaki turystyczne
Przez obszar gminy znajdują się następujące szlaki piesze[13]:
Szlak harcerzy Światowida – długość 10,6 km
Przebieg stacja PKP Łążek – most na Wdzie w Starej Rzece
ścieżynka Zagłoby – długość 19 km
Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu – Tleń – leśniczówka Czarna Woda - jez. Piaseczno - most na Wdzie w Starej Rzece – Radańska – stacja PKP Osie
im. Zagłoby-Zyglera – długość 15,5 km
Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu – Tleń – wiadukt kolejowy przy szosie Tleń-Osie – Grzybek – Skrzyniska - szkoła w Wierzchach
szlak Piętaszków – długość - 4,2 km
Przebieg: wokół jeziora Mukrz
szlak łącznikowy - długość - 4 km
Przebieg: rynek w Osiu – szlak Zagłoby-Zyglera
- Stu z nieba – długość - 58 km (z czego 19,5 na terenie gminy)
Przebieg: Warlubie – jez. Miedzno - leśnictwo Orli Dwór – rez. „Brzęki” – brukowana droga Osie-Skórcz – most na Wdzie w Starej Rzece – Sarnia Góra – Zazrdość – Śliwice – Szlachta
- szlak Klubu Turystów „Wszędołazy” – długość 28 km (8 km na terenie gminy)
Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu – Wierzchy – Wylewy – leśnictwo Smolarnia – Zdroje – Zielonka – Wierzchucin Stary – Cekcyn
- Cisów staropolskich' – długość 26,5 km (12 km na terenie gminy)
Przebieg: stacja PKP Tleń – most na Prusinie - ośrodek Geovita – Wierzchy – Wylewy – Zgorzały Most – Homer – rez. Cisy Staropolskie – Błądzim
- Partyzantów AK – długość 103 km
Przebieg: Czersk Świecki – Błędno – Śliwice – Szlachta.
Oprósz szlaków pieszych wyznaczono 7 tras do nordic walking.
Zabytki
Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy[14]:
- zespół kościelny parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża w Osiu, obejmujący: kościół z 1901 roku; cmentarz przykościelny; plebanię z końca XIX w.; organistówkę z 1894, przy ul. Kościelnej 4, nr A/184/1-3 z 22.06.2004 roku
- szkoła i budynek gospodarczy murowano-drewniany z 1914 roku w Starej Rzece, nr A/1393/1-2 z 27.10.2008 roku
- brukowany trakt leśny Tleń-Osie („Trakt Napoleoński”) z 1807 roku w Tleniu, nr 27/A z 20.02.1969 roku.
Kolej
Przez gminę przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa nr 215 Laskowice Pomorskie-Bąk ze stacją w Osiu oraz przystankami osobowymi w Tleniu, Łążku i Kwiatkach.
Drogi dojazdowe
Drogi dojazdowe[5] do gminy:
Cmentarze ewangelickie
Na obszarze gminy funkcjonowały cmentarze ewangelickie w następujących miejscowościach[15]:
trzy w Brzezinach, Grabowa Buchta, Osie, Stara Rzeka, Szarlata, Tleń, Wierzchy, Zgorzały Most, Żur. Ponadto w Osiu był zlokalizowany nieistniejący kościół ewangelicki.
Sołectwa
Brzeziny, Jaszcz, Łążek, Miedzno, Osie, Pruskie, Radańska, Stara Rzeka, Tleń, Wałkowiska, Wierzchy.
Sąsiednie gminy
Cekcyn, Drzycim, Jeżewo, Lniano, Osiek, Śliwice, Warlubie
Przypisy
- ↑ a b Gmina Osie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. [dostęp 2012-04-03].
- ↑ a b Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.). Brak numerów stron w książce
- ↑ Gmina Osie (kujawsko-pomorskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-23] (pol.).
- ↑ a b Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Najbogatsze gminy wiejskie w naszym powiecie to Osie i Lniano. Za to Drzycim najszybciej pnie się w górę [online], nswiecie.pl [dostęp 2016-07-14] .
- ↑ geoportal.rdos-bydgoszcz.pl. [dostęp 2012-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-26)].
- ↑ mapa „Obszary chronione województwa kujawsko0pomorskiego”, Wydawca: Wojewoda Kujawsko-Pomorski, ISBN 978-83-920944-3-2
- ↑ Uchwała nr XVI/120/20 Rady Gminy Osie z dnia 29 października 2020 r. w sprawie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Dolina Rzeki Prusiny” w granicach administracyjnych gminy Osie. [dostęp 2021-02-17].
- ↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3713/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3713
- ↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3714/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3714
- ↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2016/3149/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2016.3149
- ↑ Centrum Informacji Turystycznej w Osiu. [dostęp 2012-04-03].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 76. [dostęp 2012-03-12].
- ↑ lapidaria.wikidot.com. [dostęp 2012-03-12].
| Wsie |
|
|---|
| Kolonia |
|
|---|
| Osady |
|
|---|
| Osady leśne |
|
|---|
| Przysiółki |
|
|---|
| Części wsi |
- Nad Szosą
- Rejbruchy
- Rumlandy
- Warszawa
- Wybudowanie Brzezińskie
- Wydry
|
|---|
Nieoficjalna
miejscowość |
|
|---|
_location_map.png)
