PROFILPELAJAR.COM

Operacja mławsko-elbląska
	II wojna światowa, front wschodni
Czas	14–26 stycznia 1945
Miejsce	Prusy Wschodnie
Terytorium	III Rzesza
Wynik	zwycięstwo ZSRR
Strony konfliktu
III Rzesza	ZSRR
Dowódcy
Georg-Hans Reinhardt	Konstanty Rokossowski
Siły
Grupa Armii Środek	2 Front Białoruski
brak współrzędnych

Operacja mławsko-elbląska – ofensywna operacja radzieckich wojsk prowadzona od 14 do 26 stycznia 1945 roku w celu odcięcia Grupy Armii „Środek”, mająca na celu zdobycie Elbląga.

Sytuacja

Na początku operacji wojska 2 Frontu Białoruskiego zajmowały rubież Kanał Augustowski, rzek Bóbr i Narew. Przyczółki znajdowały się w rejonach Augustowa, Różana i Serocka.

Główne uderzenie w kierunku na Malbork z przyczółka różańskiego miały wykonać:

Z przyczółka serockiego na północny zachód nacierały:

65 Armia,
70 Armia.

49 Armia nacierała na Myszyniec.

Teren operacji

Teren zajmowały zmodernizowane polowe umocnienia i przeciwpancerne zapory niemieckie. Silna obrona była przygotowywana przez Niemców jeszcze na początku 1941 roku. Niemcy mieli 3 obronne pasy – wzmocnione 2-4 bunkrów na 1 kilometr. Pozycje typu polowego miały od 3 do 5 linii wykopów. Stare twierdze (Mława, Modlin, Elbląg, Malbork, Toruń) wzmacniały obronę. Miejscowości i obrona hitlerowców nie pozwalały przedrzeć się na jednym odcinku. Dlatego wyłom w linii frontu był możliwy na 5-21 kilometra. Na tych odcinkach była wysoka gęstości artylerii – 180-300 dział na 1 kilometr frontu. Przygotowując operację nieprzerwanie prowadzono rozpoznanie inżynierskich umocnień.

Przebieg bitwy

14 stycznia 1945 radzieckie wojska przeszły w natarcie. Niemcy okazywali wytrwały opór w obronie. Armie przy pomocy 2 pancernych i zmechanizowanych korpusów 15 stycznia przedarły się przez główną linię obrony. 16 stycznia posunęły się na 10-25 kilometrów i dokończyły wyłomu w taktycznej obronie niemieckiej. W związku z poprawą pogody 16 stycznia zaczęło operować radzieckie lotnictwo. Przez dzień wykonano powyżej 2500 lotów bojowych. 17 stycznia w pasie 48 Armii w wyłom wprowadzono 5 Gwardyjską Armię Pancerną. Przez cały dzień powiększyła ona głębokość wyłomu do 60 kilometrów i osiągnęła Mławski rejon umocniony. W pierwszych dniach dla wsparcia wojsk pancernych zaangażowano do 85% sił lotnictwa frontu. Reszta lotnictwa wykonywała naloty na węzły kolejowe w Szczytnie, Olsztynie i Nidzicy.

Skupienie podstawowych wysiłków lotnictwa na prawym skrzydle frontu pozwoliło przerwać przegrupowanie Niemców i okazać efektywne wsparcie wojskom pancernym. Szybkie natarcie radzieckich czołgów zlikwidowało groźbę kontrataku, przygotowywanego z rejonu Ciechanowa i Przasnysza.

Rozwijając natarcie, radzieckie wojska z zachodu i południa obeszły Mławę i nad ranem 19 stycznia wyzwoliły ją. Wojsko lewego skrzydła frontu do tego czasu wyszło na przedpola Płońska i zdobyło Modlin. Podstawowe siły i rezerwy 2 Armii były zniszczone. Rankiem 19 stycznia wojsko centrum i lewe skrzydło frontu przy aktywnym poparciu lotnictwa wznowiły atak, głęboko obejmując prawą flankę południowo-pruskiego ugrupowania. Pod groźbą otoczenia niemieckie dowództwo 22 stycznia wycofało wojska z okręgu Jezior Mazurskich na północny zachód.

21 stycznia Stawka wydała dyrektywę: 2 Front Białoruski ma za zadanie wyjście nad Zalew Wiślany i odcięcie wschodniopruskiego zgrupowania od reszty wojsk niemieckich. Dyrektywa nakazywała również opanować lewym skrzydłem, a więc siłami 70 i 65 Armii, Wisłę od Kwidzyna do Fordonu, sforsowanie rzeki z marszu i uchwycenie przyczółka na lewym jej brzegu i następnie kontynuowanie natarcia w kierunku zachodnim.

25 stycznia oddziały szybkie frontu obszedłszy ze wschodu Elbląg wyszły na brzeg zatoki Zalewu Wiślanego i przecięły podstawowe lądowe szlaki komunikacyjne Grupy Armii „Środek”. Niemcy mogli komunikować się z wojskami, działającymi za Wisłą tylko po Mierzei Wiślanej. 26 stycznia oddziały 2 Armii Uderzeniowej wdarły się do Malborka. Wojska lewego skrzydła frontu do tego czasu doszły do Wisły i w rejonie Bydgoszczy zdobyły przyczółek na jej zachodnim brzegu.

Wyniki operacji

Podczas natarcia wojska rozgromiły 2 Armię i część 4 Armii Wehrmachtu. Zablokowane zostało wschodnio-pruskie ugrupowanie Niemców. Zdobyto przyczółek pod Bydgoszczą i stworzono warunki do natarcia na Pomorze.

W czasie odwrotu 2 Armia wchłonęła cztery dywizje wykrwawione w walkach w republikach nadbałtyckich i wycofane na tyły w celu odtworzenia:

W jej skład weszły również trzy dywizje i jedna brygada z 9 Armii:

oraz trzy dywizje wycofane z Kurlandii:

Dodatkowym wsparciem stał się szereg wystawianych naprędce grup bojowych, złożonych z uczniów szkół oficerskich i podoficerskich, marynarki wojennej, policji, SS, forteczne itp. Po otrzymaniu tych wzmocnień 2 Armia mogła oprzeć się na dogodnej do obrony linii dolnej Wisły i Nogatu, ale nie zdołała utrzymać linii Noteci, zatrzymując Armię Czerwoną dopiero 30–40 km na północ od tej linii, na skraju Borów Tucholskich.

Bibliografia

Radziecka wojskowa encyklopedia, red. A.A. Grieczko, 1976–1980, tom 5, s. 331–333.
Dolata Bolesław, Wyzwolenie Polski 1944–1945, Warszawa: MON, Warszawa 1974.