W 1017 niemieckie oddziały zbrojne Henryka II wraz ze sprzymierzonymi oddziałami Czechów i Wieletów wkroczyły w granice polskie. Po doświadczeniach poprzednich wypraw, tym razem Henryk II nie chciał zostawić za plecami swojego wojska grodu z polską załogą i nie próbował przeprawy przez Odrę. Przed dalszym marszem postanowił zdobyć Niemczę.
Bitwa
Polska za Bolesława Chrobrego. Oznaczono miejsce bitwy.
Henryk II posłał pod Niemczę 12 tysięcy wojów. Kiedy pod gród przybyły wojska polskie, te, pomimo pewnych strat, zdołały się przebić. W „trzy dni potem” pod gród przybył sam cesarz. Najprawdopodobniej Niemcza nie obroniłaby się, gdyby nie wsparcie oddziału wysłanego przez Bolesława Chrobrego z Wrocławia. Obrońcy wytrzymali wielokrotnie ponawiane ataki przeciwnika. Niemiecki kronikarz Thietmar z Merseburga napisał (księga VII, 60):
Cesarz nakazał naszym zbudować różnego rodzaju machiny oblężnicze, wnet atoli ukazały się bardzo podobne do nich u przeciwnika. Nigdy nie słyszałem o oblężonych, którzy by z większą od nich wytrwałością i bardziej przezorną zaradnością zabiegali o swoją obronę. Naprzeciw pogan [Wieletów] wznieśli krzyż święty w nadziei, iż pokonają ich z jego pomocą. Gdy zdarzyło im się coś pomyślnego, nie wykrzykiwali nigdy radości, ale i niepowodzenia również nie ujawniali przez wylewne skargi.
Po trwającym miesiąc oblężeniu, w czasie którego Bolesław Chrobry ze swymi głównymi siłami plądrował Czechy, terytorium niemieckiego sojusznika, cesarz ustąpił spod grodu i wkrótce zgodził się podpisać pokój w Budziszynie.
Obecnie w miejscu grodu oraz dawnego podgrodzia znajduje się zabytkowa starówka z wieloma malowniczymi kamienicami.
Bitwa w kulturze
W 1905 powstała Powieść o udałym WalgierzuStefana Żeromskiego, a w 1961 powieść historyczna Karola BunschaRok tysięczny, gdzie dołączono opowiadanie Obrona Niemczy. Na ich podstawie powstał w 1978 film historyczny Dux Polonorum – Niemcza 1017 Rok w reżyserii Janusza Chodnikiewicza[1].
Paweł Rochala: Niemcza 1017. Warszawa: Bellona, 2004. ISBN 83-11-09871-9. Brak numerów stron w książce
KarolK.OlejnikKarolK., Cedynia, Niemcza, Glogów, Krzyszków, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, OCLC165696136 [dostęp 2021-05-08]. Brak numerów stron w książce
