Mistrzostwa Świata U-20 w Rugby Union Mężczyzn 2023 (2023 World Rugby U20 Championship) – trzynaste mistrzostwa świata w rugby union dla drużyn narodowych do lat dwudziestu, organizowane przez World Rugby. Turniej został rozegrany w Południowej Afryce w dniach 24 czerwca – 14 lipca 2023 roku. Wzięło w nim udział dwanaście drużyn, a tytuł mistrzowski obronili Francuzi.
W lutym 2022 roku World Rugby ogłosił, że po trzech latach przerwy światowe zawody w kategorii U-20 powrócą w roku 2023[1]. Południowoafrykański Związek Rugby otrzymał prawa do organizacji turniejów w latach 2023–2024 pod koniec stycznia 2023 roku, jednocześnie ogłoszono, że zawody odbędą się w trzech miastach Prowincji Przylądkowej Zachodniej[2][3]. Sędziowie mistrzostw zostali wyznaczeni pod koniec maja 2023 roku, a wśród nich znajdowała się Hollie Davidson – pierwsza kobieta na tym poziomie rozgrywek[4][5]. Składy i charakterystyki zespołów[6][7][8].
Drużyny rywalizowały w pierwszej fazie systemem kołowym podzielone na trzy czterozespołowe grupy. Zwycięzca meczu zyskiwał cztery punkty, za remis przysługiwały dwa punkty, porażka nie była punktowana, a zdobycie przynajmniej czterech przyłożeń lub przegrana nie więcej niż siedmioma punktami premiowana była natomiast punktem bonusowym. Po zakończeniu pierwszej fazy ustalany był ranking przed dwumeczową fazą play-off – pierwsze cztery zespoły walczyły o mistrzostwo, kolejne cztery o miejsce piąte, zaś pozostałe o miejsce dziewiąte. Przy ustalaniu rankingu po fazie grupowej w przypadku tej samej ilości punktów lokaty zespołów były ustalane kolejno na podstawie[9]:
wyniku meczu pomiędzy zainteresowanymi drużynami;
lepszego bilansu punktów zdobytych i straconych;
lepszego bilansu przyłożeń zdobytych i straconych;
większej liczby zdobytych punktów;
większej liczby zdobytych przyłożeń;
rzutu monetą.
Podczas mistrzostw były testowane zmiany w przepisach dotyczące penalizacji niebezpiecznej gry przy pomocy dodatkowych arbitrów telewizyjnych[10], a także pierwsza "inteligentna piłka" pomagająca w określeniu, czy piłka przekroczyła linię przyłożeń bądź boczną, została niepoprawnie wrzucona z autu, podana do przodu lub dotknięta podczas szarży kopu[11].
Od początku zawodów dominowała Francja, która jako jedyna odniosła w fazie grupowej trzy – i to wysokie – zwycięstwa, w tym nad Nową Zelandią, niespodziankami tej fazy były przegrane RPA z Włochami czy Argentyny z Gruzją. Ci ostatni nieomal nie zakończyli rywalizacji grupowej na pierwszym miejscu, jednak i tak zapewnili sobie najlepszy wynik w historii występów na mistrzostwach awansując do środkowej drabinki[12][13][14]. W półfinałach Irlandia i Francja łatwo pokonały odpowiednio Południową Afrykę i Anglię[15], w finale Francuzi zrewanżowali się za porażkę pięć miesięcy wcześniej podczas Pucharu Sześciu Narodów U-20, zdobywając tym samym trzeci tytuł z rzędu. Z rozgrywek elity po zajęciu ostatniego miejsca wypadli Japończycy, a najlepszym graczem turnieju uznano przedstawiciela triumfatorów, Marko Gazzottiego[16].
