Mchawa

Mchawa
wieś
Ilustracja
Mchawa z lotu ptaka (2019)
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

leski

Gmina

Baligród

Liczba ludności (2011)

512[2][3]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-606[4]

Tablice rejestracyjne

RLS

SIMC

0344461[5]

Położenie na mapie gminy Baligród
Mapa konturowa gminy Baligród, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Mchawa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Mchawa”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Mchawa”
Położenie na mapie powiatu leskiego
Mapa konturowa powiatu leskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Mchawa”
Ziemia49°21′14″N 22°16′24″E/49,353889 22,273333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Mchawa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Baligród[5][6].

Położenie

Leży w dolinie niewielkiej rzeki Hoczewki, dopływu Sanu, jednak wzdłuż tej rzeki rozlokowała się tylko część gospodarstw. Większość zabudowań wraz z kościołem skupiona jest wzdłuż niewysokiego działu, podnoszącego się ku południowemu zachodowi ku szczytowi Krywiańskiej (686 m n.p.m.)[7] i ograniczonego od północnego zachodu doliną potoku Mchawa, dopływu Hoczewki, zaś od południowego wschodu dolinką bezimiennego potoku, będącego również dopływem Hoczewki. W samej dolinie potoku Mchawa leżą zabudowania części wsi zwanej Mchawką.

Integralne części wsi[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0344478 Pogranicze część wsi
0344484 Pohulanka część wsi

Mchawa sąsiaduje z miejscowościami: Roztoki Dolne, Cisowiec, Kielczawa, Zahoczewie, Baligród. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia

Wieś prawa wołoskiego, położona była w drugiej połowie XV wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[8]. W roku 1511 Piotr Herburt, dziadek poety Mikołaja Reja, przeprowadził rozgraniczenie swoich dóbr pomiędzy wsiami Mchawa i Stężnica, należącą do Mikołaja Bala. W miejscu rozgraniczenia powstała na nowo miejscowość Baligród.

Do 1532 wieś była własnością Piotra Herburta, podkomorzego lwowskiego. Od 1539 była własnością Mikołaja Herburta Odnowskiego. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (t. VI, wyd. 1885) liczyła 467 mieszkańców, z czego 290 wyznania greckokatolickiego, 170 rzymskokatolickiego i 7 mojżeszowego. Posiadała również własną parafię greckokatolicką i drewnianą cerkiew, zniszczoną krótko po II wojnie światowej.

W Mchawie zmarł w 1854 i został pochowany w kaplicy grobowej właściciel ziemski Emilian Ścibor-Rylski[9].

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Mchawie byli Józef Papara i Jerzy Trzemeski[10].

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. W 1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków, paląc 45 gospodarstw[11].

  • Kościół parafialny i kaplica grobowa
    Kościół parafialny i kaplica grobowa
  • Dzwonnica cerkiewna
    Dzwonnica cerkiewna
  • Kaplica greckokatolicka z 1823
    Kaplica greckokatolicka z 1823

Na miejscu dawnej cerkwi (rozebranej ostatecznie w 1953 r.) stoi obecnie rzymskokatolicki kościół parafii p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, zbudowany w latach 1981–1983. Obok zachowała się murowana kaplica grobowa z I połowy XIX w., w której spoczywają przedstawiciele rodzin Ścibor-Rylskich, Poparów i Grodzickich – byłych właścicieli wsi. Przed kościołem zachowana dawna, murowana dzwonnica parawanowa, wyposażona w dwa dzwony (starszy pochodzi z 1821 r., a młodszy, noszący imię Jana Pawła II – z 1998 r.)[12].

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 78787
  2. ↑ Wieś Mchawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-17].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 770 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  6. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. ↑ Bieszczady. Mapa turystyczna 1:50 000, wyd. XIII, wyd. Compass, Kraków 2013, ISBN 978-7605-305-9.
  8. ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
  9. ↑ Andrzej A. Zięba: Łazarz Bogdanowicz Rosko. wiki.ormianie.pl. [dostęp 2022-05-21].
  10. ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 129.
  11. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 394, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  12. ↑ Według informacji na tablicy przed kościołem.

Linki zewnętrzne

Gmina Baligród
Wsie
Osady
Części wsi
  • Kąt
  • Podgłębokie
  • Podskała
  • Pogranicze
  • Pohulanka

Herb gminy Baligród