PROFILPELAJAR.COM

Mazury
	wieś
	; Dwór w Mazurach
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	wysokomazowiecki
Gmina	Wysokie Mazowieckie
Liczba ludności (2011)	148
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	18-200
Tablice rejestracyjne	BWM
SIMC	0410360
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie Mazury
	Położenie na mapie Polski Mazury
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Mazury
	Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego Mazury
	52°57′00″N 22°36′56″E/52,950000 22,615556
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mazury – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Wysokie Mazowieckie^[5]^[6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Jabłoni Kościelnej^[7].

Historia

Pierwotnie Łętowo^[8]. Na przełomie XV i XVI w. wsią władali rycerze pochodzący z Mazowsza, dlatego posiadali przydomek Mazur. Wieś zmieniła z czasem nazwę na Mazury^[9].

Znani właściciele wsi:

w roku 1526 od Krzysztofa Mazura wieś kupił Olbracht Gasztołd, kanclerz wielki litewski
do roku 1542 w składzie dóbr tykocińskich Gasztołdów
królewszczyzna w starostwie tykocińskim, nadana w 1661 Stefanowi Czarnieckiemu
w drodze spadku, po starszej córce Czarnieckiego, dobra tykocińskie przeszły we władanie Branickich^[8]:
- majątkiem Branickich w Mazurach od 1673 r. zarządzał Tadeusz Daniel Baubonabek, z pochodzenia Pers
- przez kilkanaście lat ziemią tą władał Stanisław Piegłowski^[9]
z końcem XVIII w. Braniccy, za zasługi, przekazali wieś Wacławowi Jaruzelskiemu, chorążego ziemi bielskiej
koniec XVIII w. – Wojciech Jaruzelski, stolnik i chorąży bielski
w 1811 – Józef Szepietowski, wnuk Jaruzelskiego
Fryderyk Gostkowski, poseł, sędzia pokoju Powiatu tykocińskiego^[8]

W roku 1827 wieś liczyła 23 domy i 193 mieszkańców^[10]. Po uwłaszczeniu ziemi dworskiej w roku 1864 powstały tu 22 samodzielne gospodarstwa na 132 morgach ziemi^[9]. Pod koniec XIX w. wieś i folwark w powiecie mazowieckim, gmina Sokoły, parafia Jabłoń Kościelna^[10].

W roku 1921:

w folwarku Mazury naliczono 9 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 115 mieszkańców (49 mężczyzn i 66 kobiet)
we wsi Mazury było 20 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 118 mieszkańców (48 mężczyzn i 70 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską i wyznanie rzymskokatolickie^[11]

Majątek Mazury

Do 1864 r. majątek Mazury składał się ze wsi: Mazury i Brok oraz folwarków: Mazury i Brok. Po carskim dekrecie do tych dóbr należał tylko folwark Mazury i rozległe lasy mazurskie^[9]. Po uwłaszczenie powierzchnia folwarku Mazury z przyległym Brok wynosiła 2100 morgów^[10].

Od II połowy XIX w. do początku XX w. właścicielami byli Jelińscy. W czasach II Rzeczypospolitej dziedzicem folwarku był Stanisław Jeliński. W administrowaniu pomagał mu Antoni Jaruzelski, emerytowany oficer straży granicznej. Na początku stycznia 1940 r. rodzina Jelińskich i Antoni Jaruzelski zostali aresztowani przez Sowietów. Jeliński i Jaruzelski zginęli w więzieniu w Białymstoku. Po zajęciu tego terenu przez Niemców, w czerwcu 1941 r. pani Jelińska wróciła do Mazur, jednak majątek został przejęty przez niemiecki Zarząd Leśny. Po ponownym wkroczeniu Rosjan w 1944 r. pani Jelińskiej udało się uniknąć wywózki do Rosji. Wkrótce z pozostałą rodziną wyjechała do Warszawy. Zmarła w latach siedemdziesiątych XX w.^[9]

Szkoła powszechna

Jednoklasowa szkoła powszechna w Mazurach powstała w 1922 r.

Liczba uczniów: 1922-46, 1923-60, 1924-47, 1925-45. Od roku 1930 szkoła dwuklasowa: 1930-77, 1935-50.

Nauczyciele: Olga Simoni (1925), Jan Czajkowski (1926, 1928–1930, 1935), Halina Klementyna Kalinowska (1928-1930), Anna Mikołajczyk (1941), Henryk Smoluchowski (1941)^[12].

Współcześnie

W Mazurach znajduje się Dom Kultury, zbudowany w latach 1998-2000. Działa tu OSP dysponująca motopompą.

Obiekty zabytkowe

dwór murowany, pozbawiony cech stylowych. Zbudowany w 3. ćwierci XIX w., prawdopodobnie przez Ignacego Jelińskiego. Pomimo fatalnego stanu technicznego nadal zamieszkały
od strony wschodniej posiadłości zdziczałego parku^[8]
cmentarz wojenny z I wojny światowej^[13] (żołnierzy niemieckich)^[14].
pomnik przyrody nr 10 Ł (dąb szypułkowy na działce prywatnej numer 38) zarejestrowany w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody. Link: [1]

Zobacz też

Mazury

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 78660
↑ Wieś Mazury w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 770 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Opis parafii na stronie diecezji
↑ ^a ^b ^c ^d Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, s. 53-54.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e L. Zugaj, Historia gminy Wysokie Mazowieckie, Wysokie Mazowieckie 2008, s. 59-65.
↑ ^a ^b ^c Mazury 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 213 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Wysokie Mazowieckie.
↑ W. Jemielity, Szkoły powszechne w województwie białostockim w latach 1919-1939, Łomża, 1991, s. 95.
↑ Załącznik do Uchwały Nr 133/XXIII/09 Rady Gminy Wysokie Mazowieckie z dnia 23 czerwca 2009 roku.
↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. (2012-08-11).